Umumiy va ijtimoiy psixologiya

Neobixevioristik yo’nalish ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar doirasida.
Amerikalik psixolog, bixeviorizm oqimining asoschisi, ushbu oqimning manifesti sifatida Jon Uotsonning – «Bixeviorist nuqtai-nazarida psixologiya» (1913 yil) nomli maqolasi e’tirof etiladi.
Bixeviorizm individ(xayvon va odam)ning tug’ilganidan to umrining oxirigacha bo’lgan xulqini o’rganishni taklif etadi.


Xulqni tahlil qilish birligi sifatida S – stimul va R – reaksiyaning bog’lanishi nazarda tutiladi.

• 
  Uotson uy sharoitida bolalarda tajribalar o’tkazadi, shu orqali uqib olish harakatlarini tadqiq etadi.
  
• 
  Tajribalar rus fiziologi I.P.Pavlovning itlarda shartli reflekslarni hosil qilish sxemasi asosida amalga oshiriladi.
  

REAKSIYALAR TASNIFI
Kelib chiqishiga ko’ra:

• 
  Irsiy yoki nasliy (ayrim reflekslar, fiziologik reaksiyalar va oddiy «emotsiyalar»).
  
• 
  O’zlashtirilgan yoki egallangan (odatlar, tafakkur, nutq, murakkab xissiy kechinmalar, ijtimoiy xulq va hokazo.)
  

«Yopiqlik» darajasiga ko’ra:

• 
  Tashqi – oddiy kuzatish mumkin bo’lganlari (nutq, emotsiyalar, reflekslar).
  
• 
  Ichki – maxsus uskunalar orqali bilvosita kuzatish mumkin bo’lganlari (organizmdagi fiziologik va kimyoviy o’zgarishlar, muayyan qo’zg’atgichlarga nisbatan reaksiya sifatida).
  

Bixeviorizmning tabiiy - ilmiy bazasi

• 
  Mazkur konsepsiyaning yaratilishiga, mashhur rus fiziologi I.P.Pavlovning-moslashuvchanlik faoliyati barcha tirik organizmlarga xosdir, degan g’oyasi juda katta ta`sir ko’rsatdi.
  
• 
  Shartli refleks xuddi «qurilish ashyosiga» o’xshaydi, odam xulqi bir qancha shartli reflekslar asosida quriladi.
  
• 
  Djon Uotsonning fikriga ko’ra, psixologiyadagi tushunchalarni bixeviorizm “tili”ga o’girish, ya`ni barcha harakatlarni “stimul-reaksiya” munosabatlari orqali tushuntirish zarurdir.