Umumiy yer bilimi

Topshiriq 6. CHislo o`zgaradigan chiziq.
1. Yer aylanishi bo`ylab yurganda 180<sup>0</sup> dan o`tganda bugun 12.12.06 yil tugayotgan bo`lsa ham yana 13.12.06 yil demasdan 12.12.06 yil deb atayvyeramiz.
Agar Yer aylanishiga teskari tomonga yurganda bir kun oldinga o`tiladi, ya`ni 12.12.06 yil bo`lsa, endi 13.12.06 yil kelmasdan balki 14.12.06 yil deb olamiz.
SHuning uchun chislo bo`ylab yursak 1 sutka ayriladi, yer aylanishiga teskari yursak 1 sutka qo`shiladi
170⁰ 180⁰ 170⁰

12.12.06
+1soat - 1 soat

1 3.12.06 11.12.06

12.12.06

Bunga Magellan ekspeditsiyasidan keyin xalqaro kelishuvga muvofiq asos solindi.
Topshiriq 7. Maktabning geografik kengligini va uzoqligini aniqlash.
1. Joyning geografik kengligini aniqlash. Buning uchun kechki payt uglomyer asbobi yordamida Qutb yulduzining gorizontdan burchak gradienti (balandligi) o`lchanadi. O`lchangan burchak shu joyning geografik kengligiga to`g’ri keladi, oralig’ining shimoliy yarim sharda. Misol. Qutb yulduzining balandligi 15<sup>0</sup> 35<sup>0</sup> 60<sup>0</sup> bo`ldi. Joyning geografik kengligi necha gradus. Javob. 15⁰ 35⁰ 60⁰ shimoliy kenglik bo`ladi.
2. Joyning geografik uzoqligi quyidagicha aniqlanadi.
A) Tush chizig’i topiladi.
B) Soya tush chizig’iga etganda mahalliy va Toshkent vaqti aniqlanadi.
Misol. a) mahalliy vaqti 13⁰⁰. Toshkent vaqti 12 s 20¹
b) Vaqtlar farqi topiladi.
12s 60¹ – 12s 20¹ = 00 40¹
v) Vaqti farqi gradusga aylantiriladi.
40¹:4 = 10⁰
g) Topilgan gradus Toshkentning grafik uzoqligiga qo`shiladi. 69⁰ + 10⁰ = 79⁰. Demak biz turgan joyning geografik uzunligi 79⁰sharqiy uzoqlik.
Misol: 1) mahalliy vaqt 13⁰⁰ Toshkent vaqti 13s 20¹
2) 13s 20¹ – 13s 00 = 20¹
3) 20¹:4 = 5⁰
4) 69⁰ – 5⁰ = 64⁰ sharqiy uzunlik.