Umumiy yer bilimi

Topshiriq 8. Uglomyer yordamida kunduzning qanchalik davom etishini aniqlash.
Uglomyer asbobi gorizontal va vyertikal burchaklarini o`lchash uchun ishlatiladi. Gorizontal burchak 360<sup>0</sup>, vyertikal burchak 90<sup>0</sup>. Gorizontal burchak shimolga nisbatan o`lchanadi. Kompasning «S» ko`rsatkichi shimolga to`g’rilanadi. Kunduzning necha soat davom etishini uglomyer yordamida quyidagi ishlarni bajarib topamiz.

1. 
   uglomyer yordamida quyoshning chiqish nuqtasini gorizontal burchagi o`lchanadi. O`lchash uchun uglomyer kompasining ko`rsatkichi shimolga yo`naltiriladi, so`ngra asbobning ko`rsatkichini Quyosh chiqayotgan nuqtaga qaratamiz va shkaladan hisob olamiz. Misol: Quyoshning chiqish nuqtasining gorizontal burchagi 80⁰
   
2. 
   

a) 90⁰ – 80⁰ = 10⁰ Quyosh 80⁰ da chiqsa,
b) 270⁰ + 10⁰ = 280⁰ 280⁰ da botadi.
v )80^o 15^o 280⁰ 15^o
75^o 5 soat 20 min 15^o 18 soat 40 min
_x 5⁰ _x130^o
4¹ 120^o
2 0¹ x 10^o
4 ¹
40¹
Quyosh 5 soat-u 20 minutda chiqadi, 18 soat-u 40 minutda botadi.
Kunning uzunligini topish uchun botishdan chiqishini olib tashlaymiz.
- 18 soat 40 min Kunning uzunligi
5 soat 20 min 13 soat 20 minutga teng.
13 soat 20 min
2). Quyoshning chiqish nuqtasining burchagi 30⁰.

1. 
   90⁰-30⁰ = 60⁰
   
2. 
   270⁰ + 60⁰ = 330⁰
   

3 .30⁰ 15^o 4.330^o 15^o
3 0^o 2 soat 30^o 22 soat

0. 
   30^o
   

3 0^o
0^o
Quyosh 2 soatda chiqadi va 22 soatda botadi.
5. 22-2 = 20 soat. Kunning uzunligi 20 soat
3). Quyoshning chiqish nuqtalarining burchagi 120⁰

1. 
   90⁰ – 120⁰ = – 30⁰
   
2. 
   270⁰ + (-30⁰) = 240⁰
   

3. 
   1 20⁰ 15^o 4.240⁰ 15^o
   

1 20^o 8 soat 55^o 16 soat

0. 
   5 0^o
   

5 0^o
0^o
quyosh soat 8 -00da chiqadi; 16-00 soatda botadi.
16 - 8 = 8 soat kunning uzunligi.