Umumta’lim maktablarida informatika va hisoblash texnikasi asoslari fani samaradorligini oshirishda sinfdan tashqari mashg’ulotlarning zarurati
Download 0.55 Mb. Pdf ko'rish
|
informatika-togaragi (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- II. “Kompyuter operatori” to’garagi uchun bir yillik reja
- III. Bo’sh o’zlashtiruvchi o’quvchilar guruhi “Informatika” to’garagi uchun bir yilik reja
|
Umumta’lim maktablarida informatika va hisoblash texnikasi asoslari fani samaradorligini oshirishda sinfdan tashqari mashg’ulotlarning zarurati
Rasulov Murodjon Hmazayevich 1-son umumta’lim maktabi o’qituvchisi “Axborot asri”, “Axborot texnologiyalari asri”, “Kompyuter asri” deya nom berilgan asrimiz boshlanganiga ham o’n yildan oshdi. O’tgan davr mobaynida jamiyatning barcha sohalari qatori axborot
texnologiyalari, kompyuter texnikasi vositalari shu qadar tez rivojlanib bordiki, uning o’sish
sur’atini insoniyat taraqqiyotidagi biror bir yangilikning rivojlanishi bilan solishtirib bo’lmaydi. Aytish mumkin bo’lgani esa bugungi kunda yer
yuzi aholisining yarmidan ko’prog’i internet tarmog’idan foydalanayotganligi, umuman
axborot texnologiyalari foydalanuvchilari soni
undan ham
ortiqroq ekanligidir. Bugun kundalik hayotning qaysi sohasini olmaylik, unga kompyuter va axborot texnologiyalarining u yoki
bu darajadagi ahamiyatini ko’rishimiz mumkin. Axborot texnologiyalarining mustaqil fan sifatida shakllanibgina qolmay, iqtisodiyotning jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan sohasiga aylanganligi, ishlab chiqarish va boshqa sohalardagi jarayonlarni kompyuter yordamida boshqarish, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini o’rganishga bo’lgan ehtiyojni kun sayin oshirib borayotganligi natijasida bu sohani puxta egallagan, malakali kadrlarni tayyorlash – oxir-oqibat butun iqtisodiyotni yuksaltirish bilan chambarchars bog’liq masalaga aylandi. Tabiiyki, bu masalani hal qilishda ta’lim tizimining, ayniqsa, umumta’lim maktablarining o’rni beqiyos. Shu ma’noda, umumta’lim maktablarida informatika fani o’qitilishiga, Respublika umumta’lim maktablarini axborotlashtirishga va nihoyat pedagog xodimlarning axborot kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish bo’yicha malakalarini oshirish masalasiga hukumat darajasida e’tibor qaratilib, qator amaliy ishlar olib borilmoqda. Umumiy o’rta ta’limda “Informatika va hisoblash texnikasi asoslari” fanining maqsadi – o’quvchilarga axborotlarni qayta ishlash texnologiyalari va ulardan foydalanish jarayonlari haqida puxta bilim berishni ta’minlashdan, ularga o’quv hamda keyingi ish
faoliyatida kompyuterlardan oqilona foydalanish ko’nikmasini va malakarini berishdan, shular asosida axborot texnologiyalarining mamlakatimiz taraqqiyotiga qo’shadigan xissasi to’g’risida tasavvur hosil qilishdan iborat. Hozirgi kunda maktab o’quv dasturlari va
darsliklariga o’zgarishlar kiritilmoqda. Masalan, Basic dasturlash tili o’rniga Pascal dasturlash tili kiritildi. Shuningdek, ma’lumotlar ombori va taqdimot yaratish dasturlari rejadan butunlay chiqarib yuborildi. Tabiiyki, mavzular bo’yicha soatlar taqsimoti ham shunga mos ravishda o’zgartirildi. Amaldagi o’quv dasturiga ko’ra, 5,6,7-sinflarda yillik 17 soat, 8-sinfda yillik 34 soat, 9-sinfda esa yillik 68 soatlik reja asosida informatika darslari olib boriladi. Jami 153 soatlik o’quv rejasi asosida o’quvchilarga shaxsiy komyuterning arxitekturasi, zamonaviy kompyuter qurilmalari va ulardan foydalanishni, Word, Excel kabi zamonaviy amaliy dasturlarni amalda qo’llash va natija olishni, internet tarmog’idan to’g’ri foydalanishni, axborot xavfsizligi tushunchalarini o’rgatishimiz zarur. Shuningdek, Pascal tilida dasturlar tuzish qoidalari, kompyuter yordamida masalalarni hal qilish yo’llarini va web- sahifa yaratish imkomiyatlarini ko’rsatishimiz zarur.
Bugun informatika fanidan dars berayotgan har bir o’qituvchini qiynayotgan muammo bir xil: o’rgatilishi zarur bo’lgan ma’lumot ko’p, vaqt esa oz. Tez rivojlanayotgan axborot asrida bu tabiiy hol. Bugun yaratilgan yangilikni o’quvchingizga yetkazib ulgurmasangiz, ertaga u ikki barobar ko’payib ketishi tayin. Nima qilmoq kerak?! Albatta, har bir fanda bo’lgani kabi Informatika va hisoblash texnikasi asoslari fanidan ham sinfdan tashqari ishlar, xususan to’garak faoliyatini yo’lga qo’yish zarur. Bugun axborot olami juda keng. Uning sarhadlari bepoyon. Bu olam darchasidan bir mo’ralagan har qanday kishini (ayniqsa, yoshlarni) rang barang va jozibador makonlar o’ziga tortishi tayin. Informatika darslari orqali bu olam haqida so’z yuritiladi-yu hammasi boshlang’ich tushunchalardagina to’xtab qoladi. Natijada virtual dunyo
haqidagi tasavvurlari endigina shakllanayotgan yoshlar axborotga bo’lgan ehtiyojini qondirish uchun internet kafe, kompyuter o’yinlari markazi yoki turli klublarga murojaat qiladilar. U yerda esa “Hamma narsa bor!”. Ayniqsa, bugun yoshlar hayotining ajralmas qismiga aylanib ulgurgan ijtimoiy tarmoqlar “beminnat xizmat”ga tayyor. Informatika fanidan to’garak faoliyatini yo’lga qo’yish orqali o’quvchilarning informatika bo’yicha bilimlarini mustahkamlash bilan bir qatorda ularning axborotga bo’lgan ehtiyojlarini ham qisman bo’lsada qondirish mumkin. Ya’ni o’quvchilar axborot, axborot texnologiyalari, kompyuter haqidagi tushunchalarining bir qismini dars vaqtida olsalar, to’garak mashg’ulotlari davomida ularning atrofiga qo’shimcha ma’lumotlar qo’shilib, “safi to’lib” boradi. Informatika fanidan to’ggarak mashg’ulotlari bugungi kunda har bir maktabda tashkil etilishi zarur bo’lgan tadbir hisoblanadi. To’garak orqali o’quvchilarning fanga bo’lgan qiziqishlari oshiriladi, kompyuterning imkoniyatlari o’rgatilib, xalq xo’jaligida foydalanish uchun mo’ljallangan har xil dasturlar yaqindan tanishtiriladi. Informatika to’garagiga asosan fanga qiziquvchi o’quvchilar kiritiladi, lekin umumiy dars samaradorligidan kelib chiqib,
past o’zlashtiruvchi o’quvchilardan ham alohida guruh shakllantirilishi mumkin (shunday guruh haqida o’quvhcilarga gapirish shart emas). To’garak a’zolari soni maktabdagi kompyuterlar sonidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Ularning soni 10-12 kishidan iborat bo’lishi tavsiya etiladi. Maktab kompyuter sinfi bilan ta’minlanmagani holda to’garak qatnashchilarining sonini 15 nafargacha oshirish mumkin. To’garakka yuqori va o’rta sinf o’quvchilari birdek qabul qilinaveradi. Mashg’ulotlar haftasiga 2 marta, 1 soatdan kam, 2 soatdan ko’p bo’lmagan vaqt davomida olib boriladi. Bu to’garaklar o’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, mantiqiy fikrlash qobiliyatini o’stirish va informatikaning asosiy tushunchalarini chuqur o’rganishlarini ta’minlaydi. O’quvchilar dunyoqarashini ilg’or zamonaviy va amaliy dasturiy vositalar yo’nalishida shakllantiradi, mustaqil fikrlash qobiliyatini oshiradi. To’garakning asosiy yo’nalishi – o’quvchilarni yangi kompyuter texnologiyasi bilan tanishtirish, ularga hozirgi paytda foydalanilayotgan zamonaviy dasturiy vositalar haqida ma’lumotlar berish, keng tarqalgan dasturlash tillaridan birida ishlashni o’rgatishdan iboratdir. Aslida, informatika to’garagi rejasi har bir o’qituvchi tomonidan individual tarzda ishlab chiqilaqi va bunda o’qituvchining shaxsiy potensiali, o’quvchilarning istak- hoxishlari, fan bo’yicha umumiy bilim samaradorligi hisobga olinadi. Shu bulan bir qatorda barcha rejalar quyidagi uch yo’nalishdan kelib chiqqan holda tuzilishi shart: 1.
O’quv rejasiga kiritilgan, lekin soat kamligi yoki mavzu
doirasi keng
bo’lganligi uchun
qo’shimcha shug’ullanishni talab qiluvchi mavzular (masalan, 6-sinf rejasi bo’yicha – Wordda amaliy mashg’ulot; 7-sinf rejasi bo’yicha – sanoq sistemalari nazariya+amaliyot, internet imkoniyatlari, antiviruslar, axborotni kodlash; 8-sinf rejasi bo’yicha – mantiqiy amallar va elementlardan amaliy mashg’ulot, kompyuter qurilmalari va ularda ishlash, Windows OS muhitida ishlash, kompyuter xotirasidan foydalanish va h.k.). 2.
Umumta’lim maktablarida informatika fani rejasiga kiritilmagan, lekin kundalik hayotda ko’plab foydalanilayotgan amaliy dasturlar (taqdimot dasturlari – Power Point, ma’lumotlar ombori – MS Access, audio va video montaj dasturlari – Sound force, Windows Movie Maker…). 3.
Axborot texnologiyalari bo’yicha fan va texnikaning so’nggi yutuqlariga oid mavzular. Ta’kidlash kerakki, birinchi yo’nalishdagi mavzular to’garak rejasiga kiritilgan taqdirda, mavzular o’quv rejasi bilan parallel taqsimlanishiga erishish zarur. Quyida informatika to’garagi rejasidan namunalar keltirilmoqda. Namunaviy rejalarga kiritilgan mavzular hamda ular uchun mo’ljallangan soatlar taqsimoti taxminiy keltirilgan bo’lib, har bir informatika fani o’qituvchisi to’garak rejasini shakllantirish jarayonida o’quvchilarning potensiali hamda to’garam mashg’ulotlarini o’tkazishga sarflanadigan vaqtdan kelib chiqqan holda ularga keraklicha o’zgaritirhskiritishi mumkin. Shuningdek, o’quv yili davomida o’quvchilarning o’zlashtirishlaridagi o’zgarishlarni inobatga olib, maktab direktorining o’rinbosari bilan kelishgan holda to’garak rejasiga zarur qo’shimcha yoki o’zgartirishlar kiritish ham mumkin. Bu orqali o’qituvchi nafaqat to’garak mashg’ulotlarining tizimli olib borilishini balki, informatika fani bo’yicha o’quvchilar bilim samaradorligining oshirilishiga ham erisha oladi.
I. “Yosh dasturchi” to’garagi uchun bir yillik ish reja № Mavzu N A J 1. O’quvchilarni to’garak rеjasi va maqsadi bilan tanishtirish. To’garak dеvoriy gazеtasi chiqarish. 1
1 2. Kompyutеr xonasida tеxnika xavfsizligi va sanitariya gigiеna qoidalari.
1 1 3. Kirish. Dasturlash asoslari. 2
2 4. Dastur. Dasturchi, dasturlash nima?
2 2
5. Dasturlash tillari haqida ma'lumotlar. 1
1 6. Bеysik dasturlash tili 1 2 3 7. Fortran tili haqida ma'lumot. 1 1 2 8. Paskal haqida va kobol tili 2 2
maqsadli, bеlgili ko’rsatmalar tili.
3 3 10. Bеysik alifbosining tarkibini o’rganish
2 2 11. Bеysik alifbosining tarkibiga kiruvchi arifmеtik amal va munosabat bеlgilari bilan ishlash.
2 2
12. Bеysikning lotin alifbosida kichik matnlar tеrimini o’rganish.
2 2
13. Bеysikning kirill alifbosida matnlar tеrishni o’rganish.
2 2
14. Bеysik tili dasturining tuzilishi 1 1 2
15. Satrlar va opеratorlar va ularning vazifalari. 1 2 3
16. Boshqaruvchi va
boshqarmaydigan opеratorlar 1 2 3 17. Bеysik tilida oddiy arifmеtik amallarni yozishni o’rganish.
3 3 18. Qo’shish va ayirishga doir masalalar
3 3 19. Ko’paytirish va bo’lish, darajaga ko’tarish
3 3 20. Kompyutеrda 4 amalga doir mashq bajarish
3 3 21. Izoh yozish opеratori – REM bilan tanishish 2 1 3
22. Dasturni bajarish opеratori – RUN opеratori 1 2 3
23. Bеysik tilining o’zgarmas va o’zgaruvi miqdorlari 2 1 3 24. Bеysikda jadval ko’rinishidagi miqdorlar 1 2 3 25. Turli xil miqdorlarni bеysik tilida yozishni o’rganish.
3 3 26. Zamonaviy kompyutеr bilan jihozlangan biror korxona yoki tashkilotga ekskursiya
3 3
27. Standart funktsiyalarni va arifmеtik ifodalarni yozishni o’rganish 2 1 3 28. Bеysikning standart funktsiyalari bilan ishlash 2 1 3 29. Bеysikning dastur tuzish opеratorlari 1 2 3
30. Chiziqli dasturlar tuzish
3 3 31. Chiziqli dastur tuzishga doir mashqlar bajarish 3 3
32. Tarmoqlanuvchi dasturlar tuzish 1 2 3
33. O’yin dasturlarini tuzish 1 2 3
34. Amaliy mazmundagi tarmoqlanuvchi dasturlar tuzish
3 3
35. Dastur tuzishga doir mashq bajarish
3 3 36. O’quvchilar qiziqqan misol va masalalarni еchish
3 3
37. Iqtisodiy masalalari еchish uchun dastur tuzish
1 2 3 38. Shakl yasash opеratorlari bilan tanishtirish 2 1 3 39. Shakl yasash opеratorlari ularning vazifasi va imkoniyatlari 1 2 3
40. Turli hil shakllarni chizish uchun dasturlar tuzish
3 3
41. Amaliy va o’quv mazmunlaridagi masalalarni еchish uchun dastur tuzish.
3 3
42. Dastur tuzishga doir mashq bajarish
3 3 43. Kichik tеstlar tuzish uchun dastur tuzish 1 2 3
44. Tuzilgan dasturlar bilan ishlash 1 2 3
45. Paskal dasturlash tili alifbosi 2 1 3
46. “Paskal tili” dasturining tuzilishi 2 1 3
47. “Paskal” ning dasturlash asoslari
3 3 48. “Paskal”da chiziqli dasturlar tuzish
3 3 49. “Paskal”da tarmoqlanuvchi dastur tuzish 1 2 3
50. “Paskal”da takrorlanuvchi dastur tuzish. 1 2 3
51. Dastur tuzishga doir mashq bajarish.
3 3 52. O’quvchilar qiziqgan masalalar bo’yicha dastur tuzish
3 3
53. “Paskal” tilining shakl yasash opеratorlari bilan tanishish 2 1 3 54. “Paskal” tilining qo’shimcha imkoniyatlari 2 1 3 55. “Paskal” da turli xil arifmеtik amallarni bajarish.
3 3 II. “Kompyuter operatori” to’garagi uchun bir yillik reja № Mavzu N A J 1. Kirish
2. To’garak rejasini ishlab chiqish. Kompyuter sinfida texnika xavfsizligi va sanitariya- gigiyena qoidalari 3
3 3. Axborot, uning turlari va xususiyatlari, axborotlar ustida amallar bajarish
2 2 4. Axborotlarni kodlash 1 1 2
5. Axborot miqdori
2 2 6. “Informatika” haqida tushuncha 1 1 2
7. Qog’ozsiz texnologiya nima?
2 2 8. Axborot texnologiyalarining turlari va
imkoniyatlari
2 2 9. Zamonaviy texnologiya bilan jihozlangan biror korxona yoki tashkilotga sayohat
3 3
10. Ekskursiya taa’surotlari tahlili 1
1 11. Kompyutеr va uning turlari 1 1 2
12. Kompyutеr qurilmalari va ularning vazifalari 1 1 2 13. Kompyutеrlarning yaratilish tarixida bir nazar 2 2 14. Zamonaviy kompyutеr bilan jihozlangan korxonaga ekskursiya
2 2 15. “Ekskursiyadan olgan taassurotlarim” foto albom tayyorlash 1 1 2 16. Kompyutеr klaviaturasi klavishalarning 2
2 17. Funktsional klavishalar vazifalari 1 1 2 18. Sistеmali blok bilan tanishish 1 1 2 19. Diskavod – disk yurituvchining vazifasi 1 1 2 20. Disk va uning turlari
2 2
21. Klaviaturada lotin alifbosida ishlash 1 1 2
22. Klaviaturada kirill alifbosida ishlash
2 2 23. Mashq qilish
2 2 24. Printеr va uning turlari 2
2 25. Printеrning vazifalari
2 2
26. Printеrni ishga tushirishni o’rganish 1 1 2
27. Printеrda mashq bajarish
2 2 28. Qo’shish, ayirishga doir mashqlar
2 2 29. Ko’paytirish va bo’lishga doir mashqlar
2 2 30. Darajaga ko’tarish
2 2 31. Kavalar va turli hil amallar qatnashgan misollarni ечиш
2 2
32. “Kim tеz va xatosiz hisoblaydi” musobaqa
2 2 33. Tanlangan mavzu bo’yicha albom tayyorlash 2 2
34. Opеratsion sistеma xaqida tushuncha 2
2 35. Opеratsion sistеmaning turlari 1 1 2 36. Opеratsion sistеmaning vazifalari 2 2
1 1 2 38. WIN DOWS opеratsion sistеmasi
2 2
39. Zamonaviy axbarot tеxnologiyalari haqida ma'lumotlarni yig’ib borish
2 2
40. Fayl nima? 1 1 2
41. Katalogning vazifasi 1 1 2
42. Kataloglar bilan ishlash
2 2 43. Mashq bajarish
2 2 44. Fayllarning turlari 1 1 2
45. “PAINT” grafik muxarrirning imkoniyatlari 2
2 46. “PAINT” da uskunalar majmui bilan ishlash
2 2
47. “PAINT” da turli tasvirlar chizish bo’yashni o’rganish
2 2
48. Taqdimot tushunchasi va uning zarurati
2 2 49. MS Power Point dasturi bilan tanishish
2 2 50. Taqdimot yaratish bo’yicha amaliy
mashg’ulot
2 2 51. Tanlangan mavzu bo’yicha taqdimotlar tanlovini otkazish
2 2 52. Audio fayllar va ularning xususiyatlari 1 1 2
53. Sound force dasturida ishlash
4 4 54. “Mening musiqam” mavzusida tanlov
2 2 55. Video fayllarni tahrirlash 1 1 2
56. Windows Movie Maker dasturi
4 4 57. Tanlangan mavzu bo’yicha videoroliklar tanlovi
2 2
58. So’nggi mashg’ulot (to’garak faoliyatini tahlil qilish)
2 2
“Informatika” to’garagi uchun bir yilik reja
№ Mavzu N A J
1. To’garak rejasini ishlab chiqish. Kompyuter sinfida texnika xavfsizligi va sanitariya- gigiyena qoidalari 2
2 2. Informatika fanini o’rganish zarurati 1 1 2
3. Kompyutеr va uning turlari 1 1 2
4. Kompyutеr qurilmalari va ularning vazifalari
2 2 5. Kompyutеrlarning yaratilish tarixiga bir nazar 1 1 6. Zamonaviy kompyutеr bilan jihozlangan korxonaga ekskursiya
3 3
7. “Ekskursiyadan olgan taassurotlarim” foto albom tayyorlash
2 2
8. Kompyutеr va uning qurilmalarini o’rganish
2 2 9. Kompyutеr klaviaturasi klavishalarning vazifalari 1 1
Funktsional klavishalar vazifalari 1 1 2
11. Sistеmali blok bilan tanishish 1 1 2 12.
Diskavod – disk yurituvchining vazifasi 1 1 2
13. Disk va uning turlari 1 1 2 14.
Mant muharrirlari va ularning vazifalari 2
2 15.
MS Word interfeysi va Wordda matn yozish qoidalari 1 1 2 16.
Wordda matn yaratish bo’yicha amaliy mashg’ulot
4 4
17. Matnga obyektlar (tasvir, jadval, shakllar va h.k.) joylashtirish va ularni tahrirlash
6 6 18. Wordda matn terish bo’yicha musobaqa
2 2
19. Sanoq sistemalari haqida umumiy ma’lumot 2 2
Sanoq sistemalarining xususiyatlari, ularning biridan ikkinchisiga o’tish
3 3
21. Sanoq sistemalarigaoid amaliy mashg’ulot (misollar ishlash)
5 5 22. Axborotli olam muammolari va internet 1 1 2 23.
Internetda ishlashni ta’minlovchi dasturlar
2 2 24. Internetda ma’lumotlarni izlash 1 2 3 25.
Internet aloqa va ijtimoiy tarmoqlar 1
1 26.
Internetdan maqsadli foydalanish 1 1 2
27. Mantiqiy amallar 1 1 2 28.
Muloxazalar algebrasi elementlari 1 1 2
29. Mantiqiy amallarga oid masalalarni hal qilish
4 4
30. Mantiqiy elementlar 1 1 2 31.
Kundalik hayotimizda mantiqiy elementlardan foydalanish
3 3
32. “PAINT” grafik muxarrirning imkoniyatlari 1 1 2 33.
“PAINT” da uskunalar majmui bilan ishlash
2 2 34. “PAINT” da turli tasvirlar chizish bo’yashni o’rganish
2 2 35. Taqdimot tushunchasi va uning zarurati 1 1 2 36.
MS Power Point dasturi bilan tanishish
2 2 37. Taqdimot yaratish bo’yicha amaliy mashg’ulot 3 3 38.
Tanlangan mavzu
bo’yicha taqdimotlar tanlovini o’tkazish
Download 0.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|