Umumta’lim muassasalari ta’lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlar (pisa) dasturiga kiruvchi (Matematika, biologiya, kimyo, fizika, geografiya) fanlari o‘qituvchilarining malakasini oshirish maqsadli kurslari dasturlariga takliflar

Umumta’lim muassasalari ta’lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlar (PISA) dasturiga kiruvchi (Matematika, biologiya, kimyo, fizika, geografiya) fanlari o‘qituvchilarining malakasini oshirish maqsadli kurslari dasturlariga

TAKLIFLAR
Matematika, biologiya, kimyo, fizika, geografiya fanlaridan tashkil qilingan maqsadli kurslarining o’quv dasturiga asosan maktab o’quv-dasturidan o’rin olgan mavzular kiritilgan. Ushbu masadli kurs uchun tanlab olingan o’qituvchilar maktab o’quv dasturidagi mavzularni juda yaxshi o’zlashtirgan. Shu sababli barcha mavzularni o’qitishda o’qituvchilarda ijodiy yondashish ko’nikma va malakalariga hamda professional kompitentligini rivojlantirishga e’tibor qaratish lozim. PISA xalqaro baxolash dasturida yuqori natijaga erishish uchun o’qituvchi kreativligi muhim xisoblanadi.

Yuqorida keltirilgan fanlarning dasturlariga quyidagi mavzularni kiritishni tavsiya qilamiz

1. Matematika, biologiya, kimyo, fizika, geografiya fanlarni o`qitishda ilg`or xorijiy mamlakatlarning standart va nostandart o`quv topshiriqlaridan foydalanish.

Ta`lim samaradorligini orttirishda tahsil oluvchilarning o`zlashtirgan bilim, ko`nikma va malakalarini nazorat qilish va baholashda nazorat turlarini xilma-xillashtirish, gomogen va geterogen test topshiriqlarini tayyorlash yo`llari. Tahsil oluvchilarlarning o`zlashtirgan bilim, ko`nikma va malakalarini nazorat qilish va baholashda ilg`or xorijiy mamlakatlarning standart va nostandart test topshiriqlaridan foydalanish yo`llari.

2. Test topshirig`ining tarkibi, mazmuni va samaradorligiga qo`yiladigan talablar, reproduktiv, produktiv, qisman-izlanishli va ijodiy test topshiriqlarini tuzish

O`quvchilarning o`zlashtirgan bilim, ko`nikma, malakalarini va xayotiy kompetensiyalarini nazorat qilish va baholash. Reyting tizimining joriy, oraliq va yakuniy nazorati uchun reproduktiv, produktiv, qisman-izlanishli va ijodiy test topshiriqlarini tayyorlash yo`llari. Bilimni aniqlashda foydalaniladigan testlarning turlari. Ko`nikma va malakalarni aniqlashda foydalaniladigan testlarning turlari. Xayotiy kompetensiyalarini aniqlashda foydalaniladigan testlarning turlari

3. Pedagogikning kasbiy kompetentligi va unga xos sifatlar.

“Kompetentlik” tushunchasining mohiyati. Kasbiy kompetentlik. Kasbiy kompetentlik sifatlari (ijtimoiy kompetentlik, maxsus (psixologik, metodik, informatsion, kreativ, innovatsion va kommunikativ) kompetentlik, shaxsiy kompetentlik, texnologik kompetentlik, ektremal kompetentlik. A.K.Markova va B.Nazarovalarning pedagogga xos kasbiy kompetentlikning tarkibiy asoslariga nisbatan ѐndashuvlari.

Pedagogning o`z ustida ishlashi. Pedagogning o`z ustida ishlash bosqichlari. Pedagogning o`z ustida ishlash modeli. O`zini o`zi tahlil qilish. O`zini o`zi baholash. O`zini o`zi samarali baholash omillari. O`z-o`zini baholash formulasi. O`zini-o`zi baholash modeli. Pedagogning o`z-o`zini rivojlantirishi. O`z-o`zini rivojlantirish vazifalari. “Individual rivojlanish dasturi”. Pedagogning individual rivojlanish dasturi. Pedagog “Individual rivojlanish dasturi”ning tarkibiy elementlari. Kasbiy rivojlanish shkalasi.

3. Pedagogik kreativlik mohiyati.

“Kreativlik” va “pedagogik kreativlik” tushunchalarining mohiyati.

Kreativlik sifatlari. Bolalarda kreativlikni rivojlantirish shartlari. Shaxsda kreativlikni rivojlantirishga to`sqinlik qiladigan omillar. Shaxs kreativligini ifodalovchi belgilar. Shaxs kreativligini aniqlovchi psixologik testlar.

Pedagogning kreativlik potensiali. Kreativlik potensialiga ega pedagogda namoѐn bo`ladigan malakalar. Pedagogda kreativlik potensialini rivojlantirish metodlari. Pedagog kreativ potensialining tarkibiy asoslari. Pedagog kreativ potensialini ifodalovchi tamoyillar. Pedagogning krativlik potensiali darajasini aniqlovchi mezonlar. Pedagog kreativ potensialining muhim darajalari.

Bolalarda kreativlik sifatlarini rivojlantirishga oid Devid Lyuis ko`rsatmalari.
Shu bilan birga tadqiqotchilik va loyihalash metodolari bo`yicha ham amalaiy mashg`ulotlar tashkil qilish zarur. Chunki ushbu metodlar o`quvchilarda tadqiqotchilik va loyixalash ko`nikmalarini shakllantiradi. PISA dasturi o`quvchilarni tadqiqotchilik va loyixalash kompetensiyalarini boxolashga qaratilgan.

Umumiy o`rta ta`lim maktab o`qituvchilari o`rganiladigan mavzuning mazmunidan kelib chiqqan holda Blum taksonomiyasiga asosan o`quv maqsadlarini aniqlashi va shu asosda mashg`ulotlarni tashkil etishi lozim. O`quv maqsadlarini mashg`ulotning didaktik maqsadlariga muvofiq belgilanishi ta`lim samaradorligini aniqlash va kamchiliklarga barham berilishiga zamin tayyorlaydi. O`quv maqsadlari taksonomiyasi Benjamin Blum - tomonidan ishlab chiqilgan bo`lib, u o`z ichiga bilish, tushunish, amaliyotga qo`llash, tahlil qilish, sintezlash, baholash kabilarni o`z ichiga oladi.

Blum taksonomiyasini quyidagicha izohlash mumkin:

O`quv maqsadlar	Ta`rifi	Kalit so`zlar	Mashg`ulotdagi nazorat turi	Reyting tizimidagi test topshirig`i turi
Bilish	Axborotni o`zlashtirish	1.Aniqlash; 2.Ta`riflash; 3.Qayta ishlash; 4.Aytib berish; 5.Mohiyatini tushuntirish; 6.Ajratib ko`rsatish;	Test topshirig`i Og`zaki javob Klaster tuzish Og`zaki javob Og`zaki javob Klaster tuzish	Reproduktiv Produktiv Qisman izlanishli Kreativ daraja
Tushunish	Ahamiyatni anglash, asosiy g`oyani ajratib ko`rsatish	1.Umumlashtiri; 2.Qayta ishlash; 3.Asosiy g`oyani qayta ishlash; 4.Misollar keltirish; 5.Himoya qilish;	Klaster tuzish Klaster tuzish Venn diagramma Masalalar yechish Venn diagrammasi	Produktiv Qisman- izlanishli Kreativ daraja
Amaliyotga qo`llash	Axborotni yangi kutilmagan vaziyatda qo`llash	1.Moslashtirish; 2.Qayta ishlash; 3.Loyihalash; 4.Modellashtirish; 5.Qayta aytib berish;	Og`zaki javob Klaster tuzish Klaster tuzish Klaster tuzish Og`zaki javob	Reproduktiv Produktiv Qisman- izlanishli Kreativ daraja
Tahlil	Axborotni yoki ob`ektni qismlarga ajratish	1.Taqqoslash 2.Qismlarga ajratish 3.Ajratib ko`rsatish 4.Qiyoslash	Venn diagrammasi Klaster tuzish Klaster tuzish Venn diagrammasi	Qisman-izlanishli Kreativ daraja
Sintez	G`oyalarni mujassam- lashtirish	1.Guruhlarga ajratish 2.Umumlashtirish 3.Rekonstruksiya	Klaster tuzish Venn diagrammasini tuzish Klaster tuzish	Qisman- izlanishli Kreativ daraja
Xulosalsh	O`rganilgan Mavzu yuzasidan xulosa yasash	1.Baholash 2.Tanqidiy fikr yuritish 3.Fikrga qarshi fikr bildirish 4.Qo`llab- quvvatlash 5.Inkor etish	Og`zaki javob Og`zaki javob Og`zaki javob Og`zaki javob Og`zaki javob	Reproduktiv Produktiv Qisman-izlanishli Kreativ daraja

Ushbu jadvalda o`quv maqsadlari, ularning izohi, ya`ni bilimlarni maqsadga aylantirishda foydalaniladigan fe`llar, seminar, amaliy va laboratoriya mashg`ulotlari davomida baholash turlari, hamda Reyting tizimi nazorat turlarida foydalaniladigan topshiriqlar o`z aksini topgan. Mazkur bilimlarni o`quvchilar tomonidan o`zlashtirilganligini ob`ektiv va haqqoniy aniqlash va baholash maqsadida test topshiriqlaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.