Unda to’g’ri metodni qanday tanlash kerak? Boshida bu juda qiyin
Download 3.05 Mb. Pdf ko'rish
|
Ingliz tili kitobchasi
|
Unda to’g’ri metodni qanday tanlash kerak? Boshida bu juda qiyin o’tkaziladi. Bu esa bo’yicha qolish jahon eslab Agar xabaringiz bo’lsa, dunyo bo’yicha eslab qolish bo’yicha savol bo’lib ko’rinishi mumkin. Birozgina izlansakda, buning javobini topishga harakat qilsak. bo’lgan muammo emas, bog’liq noto’g’ri metodni balki Ammo juda tez unutib qo’yamiz va hatto buni sezmay ham qolamiz. Shu sababli eslab qolish sifatimiz pastga tushib ketadi va biz buni xotiramiz past deb hisoblashni boshlaymiz. Aslini olganda esa, bu sizning xotirangiz bilan qo’llayotganingizning natijasi bo’lishi mumkin. Xorijiy so’zlarni biz tez eslab qolamiz, esimizda qoldi deb o’ylaymiz. muammolaridan biri – bu xorjiy so’zlarni eslab qola olmaslik. Xorijiy tillarni o’zlashtirishda o’quvchilarning eng ko’p duch keladigan chempionatlari federatsiyalari tomonidan o’tkaziladi. 2010-yilgacha ushbu musobaqalarda “Vocabulary” yo’nalishi bo’lgan. Bunda ishtirokchiga turli xil o’ylab topilgan so’zlar berilgan va ularning o’ylab topilgan ma’nosi bo’lgan. Ishtirokchilar 5 daqiqa ichida imkon qadar ko’proq notanish so’zlarni eslab qolishlari, vaqt tugaganidan so���ng yana 5 daqiqa ichida eslab qolgan xorijiy so’zlarini qayta eslashligi kerak edi. Bu bo’yicha o’rnatilgan record Germaniyalik mnemonist “Anna Barwinski”ga tegishli bo’lib, u 5 daqiqa ichida 67 ta notanish so’zlarni eslab qolib record o’rnatgan. Anna ushbu natijani 2011-yilgi Germaniya musobaqasida o’rnatgandi. Taxminan 2010-yillarda ushbu yo’nalish jahon standartidan olib tashlangandi, lekin yuqoridagi ma’lumotlarga ko’ra 2016-yilgi Germaniya musobaqalarida ushbu yo’nalish bo’yicha bellashuv bo’lib o’tgan. Yuqorida WMSC (World Memory Sports Council) dagi “Vocabulary” yo’nalishidagi rekord natijaning rasmini havola etdik. Agar shaxsan o’zingiz ushbu natija borligini tekshirish niyatingiz bo’lsa, worldmemorychampionships.com saytiga kirib, u yerda rekordlar bandini tanlashingiz kerak. Ko’rib turganingizdek, 5 daqiqa ichida 67 ta xorijiy so’zni eslab qolishning imkoni bor. Endi bir savolni o’rtaga tashlasak, agar hali ham ushbu yo’nalish bo’yicha bellashuv bo’lganida va ushbu yo’nalish faqat Germaniyada emas, balki butun jahon bo’yicha bo’lganida, ushbu ko’rsatkich qanchagacha ko’tarilishi mumkin? 2011-yilgi yilda o’rnatilgan rekordlar, hozirgi vaqtda 1,5 baravarga yangilangan. O’ylaymizki, 5 daqiqa ichida 100 dan ortiq xorijiy so’zlarni eslab qolishning imkoni bor. Hozirgi eng kuchli mnemonistlar ushbu natijani qila olishi tabiiy. Buni ushbu mnemonistlarning hozirgi natijasiga qarab aytmoqdamiz. Jahondagi boshqa mnemonistlarning ko’rsatgan natijasi, mnemonika orqali qisqa vaqtda katta hajmdagi xorijiy so’zlarni eslab imkonini berishini tushunib oldik. Endi bir xushxabarni aytamiz. O’rtacha kuchli mnemonist, jahon rekordchilari qilgan natijaning to’rtdan bir qismini, yoki uchdan bir qismini bajara oladi. Bu degani siz atigi 5 daqiqa ichida tahminan 20 tacha xorijiy so’zlarni eslab qolib, ularni uzoq muddatdan keyin ham qayta eslashingizni imkoni bor. Endi o’zingizga savol bering, sizga agar 50 ta xorijiy so’z eslab qolish uchun berilsa, bu so’zlarni eslab qolish sizdan qancha vaqt talab etadi? Kimdir bu savolga 2 soat deb javob beradi. Balki siz 30 daqiqa dersiz. Ammo o’rtacha mnemonist 50 ta so’zni 10-15 daqiqada muammosiz eslab qola oladi. Yana bir natijani sizga keltirib o’tishimiz mumkin. O’zbekistonlik mnemonist, 2 karra Rossiya chempioni, Islomxo’ja Madaminov, 14 soat ichida 1100 ta so’zni eslab qolib, ularni qayta eslashga harakat qilgan va ushbu 1100 ta so’zdan 1028 ta xorijiy so’zni eslab qola olgan. Bunday natijani ko’rsatish uchun o’n yillab shug’ullanish shart emas, shunchaki 3-4 oy mnemonika orqali xorijiy so’zlarni yodlasangiz kifoya. Undan so’ng sizni natijalaringiz aql bovar qilmas darajada yaxshilanadi. Demak, xorijiy so’zlarni eslab qolish uchun kerakli metodni topdik, endi uni qanday qilib boshlash va shug’ullanish haqida gaplashib o’tamiz. Assotsiatsiya va Tasavvur Mnemonika – eslab qolish san’ati. Ya’ni sunʼiy assotsiatsiyalar hosil qilish yoʻli bilan esda olib qolishni osonlashtiruvchi va xotira hajmini kengaytiruvchi usullar tizimi. Mnemonika orqali istalgan ma’lumotni tez va oson eslab qolish mumkin. Ammo eslab qolish nimani hisobiga amalga oshadi. Buning hammasi miyamizning tabiiy ishlash funksiyalaridan kelib chiqadi. Bizning miyamiz tasvirlarni yaxshi eslab qoladi. Buni qisqacha qilib shunday deb atashimiz mumkin: Tasavvur – miyaning tili. Agar siz o’zingizga kerakli ma’lumotni tasavvur qilib eslab qolsangiz, ushbu ma’lumot yaxshiroq eslab qolinadi. Agar ushbu tasavvur qilishga assotsiatsiyani qo’shsak, u holda bu mnemonikaga aylanadi va ma’lumotni yanayam uzoqroq muddatga eslab qolsa bo’ladi. Keling, hozir tasavvurimiz va kreativligimizni ishlatgan holda ushbu topshiriqni bajaramiz. Quyida 10 ta juft so’zlar beriladi. Bizning vazifamiz ushbu 10 ta so’zni bir-biriga tasavvur qilib bog’lash. Buni hozir biz birgalikda bajaramiz, keyingi juftliklarni esa mustaqil bajarishga harakat qiling. Ushbu mashq mnemonikaning asosi hisoblanadi. Agar ushbu mashqni osonlik bilan bajara olsangiz, u holda xorijiy so’zlarni eslab qolishingiz ham nisbatan osonroq bo’ladi. 1. Narvon – Sher 2. Kosmos ��� Fonar 3. Tufli – Likopcha 4. Ruchka – Miya 5. Kitob – Mix 6. Yelim – Qanot 7. Mushuk – Tosh 8. Yostiq – Chumoli 9. Arg’imchoq – Piyoz 10. Rozetka – Toj Yuqoridagi 10 ta juft so’zlarni hozir birgalikda bir-biriga bog’lashga harakat qilamiz. Faqat bog’langan narsani yaxshilab tasavvur qilishingiz shart! Xuddi haqiqatan ham xuddi shu narsalar sodir bo’layotgandek tasavvur qiling: 1. Sher narvonni devoringizga qo’yib, tomga chiqib ketmoqda. 2. Kosmos qorong’iligi uchun siz fonar tushurib kosmosda sayr qilyabsiz. 3. Likopchani ustiga tufliyingizni qo’ydingiz va uni dushmaningizga ovqat sifatida beryapsiz. 4. Miya ruchka bilan miyaning rasmini chizmoqda. (obrazni vaxshiyroq qilib tasavvur qilish ham mumkin, bu bizda kuchli emotsiyani uyg’otadi) 5. Kitobga mix qoqib tashladingiz 6. Qushning ikki qanotini yelimlab qo’ydingiz, u endi ucha olmayapti. 7. Ko’chadagi mushuk sizga tosh otmoqda 8. Yostig’ingizni ustida chumolilar dam olib yotipti 9. Piyoz arg’imchoq uchmoqda 10. Rozetkaning ustiga toj kiydirib qo’yishgan. Agar yuqoridagi yozilganlarni tasavvur qilishga qiynalgan bo’lsangiz, hech qisi yo’q. Bu mashqni takroran ko’proq bajaraversangiz, keyinchalik bu jarayon osonlashadi va qiyinchilik tug’dirmaydi. 1. Narvon – ? 2. Kosmos – ? 3. ? – Likopcha 4. ? – Miya 5. ? – Mix 6. Yelim – ? 7. ? – Tosh 8. Yostiq – ? 9. Arg’imchoq – ? 10. ? – Toj Ana endi so’roq o’rnida turgan so’zlarni topishga urinib ko’ring, javoblarni esa oldingi betdan tekshirib olishingiz mumkin. Xo’sh, qanday? Natija a’lomi? Eng kamida 10 tadan 8 ta so’zning juftini eslay olgandirsiz, albatta bu yaxshi natija. Eng qizig’i sizga faqatgina so’zlarni bog’lab tasavvur qiling deyilgandi, siz esa uni eslab ham qoldingiz. Ya’ni eslab qoling deyilmagan bo’lsa ham, siz ushbu 10 ta juftlikni yaxshigina eslab qoldingiz. Eng qizig’i shundaki, bu juftliklarni ertasi kuni eslashga harakat qilsangiz ham, natija ya’na a’lo darajada bo’ladi. Siz ushbu so’zlarni unutishingiz juda sekin bo’ladi. Mana shu mnemonika orqali yodlash deyiladi. Agar natija yaxshi chiqmagan bo’lsa, u holda sizda ushbu 3 ta muammo bo’lishi mumkin: 1. Siz berilgan bog’lanishni tasavvur qilmay, shunchaki o’qib ketgansiz; 2. Tasavvur qilish paytida sizning diqqatingiz chalg’igan bo’lishi mumkin; 3. Siz yozilgan so’zlarni nimaligini bilmaysiz (albatta bunday holat uchrashi juda g’alati, lekin tarelka o’zbek tilida likopcha ekanligini bilmaydigan ayrim insonlar bor. Siz ularning qatoriga kirmaysiz^_^) Endi mustaqil shug’ullanish uchun 3 ta ustunda 10 tadan juft so’zlar beriladi. Bu so’zlarni o’zingiz mustaqil ravishda bo’glashga harakat qiling. Eng qizig’i, ushbu mashqni oilangiz a’zolari bilan bajarishingiz mumkin. Bolalarga ushbu o’yin yoqishi aniq. assotsiatsiyaning qolishi esda yaxshi so’zlarning Bog’lashda qanchalik mustahkamligi va tasavvurning qanchalik yorqinligiga bog’liq. Agar so’zlar noodatiy, qiziqarli, kulguli bog’lanadigan bo’lsa, hamda aniq- tiniq tasavvur qilinsa, takrorlashsiz bir marta eslab qolishning o’zida uzoq muddatga, balki bir umrga esda qolishi ham mumkin. Xo’sh, mustahkam assotsiatsiya qanday bo’ladi? Assotsiatsiya mustahkam bo’lishi uchun asosan 3 ta narsaga e’tibor berish kerak: 1. Noodatiylik; 2. O’zaro kuchli ta’sir; 3. Yorqin tasavvur. Endi har biriga alohida to’xtalib o’tsak. Noodatiylik degani shuki, obrazlar bir-biriga oddiy bog’lanmasligi kerak. Misol uchun ruchka va kitob so’zini bog’lash kerak bo’lsa, shunchaki ruchka kitobning ustida turganini tasavvur qilgandan ko’ra, ruchkani yuqori tezlikda uchib kelib devordagi kitobga sanchilib qolganini tasavvur qiligan yaxshiroq esda qoladi. Yana boshqa misolni ko’radigan bo’lsak, aytaylik telefon va tufli so’zini bog’laganda telefonni tufli ichiga solgandan ko’ra telefon tufli kiyib ko’chada yurganini tasavvur qilgan yaxshiroq esda qoladi. To’g’ri telefonda oyoq bo’lmaydi. Lekin, tasavvurda hamma narsaning iloji bor va unda chegara degan narsa yo’q. Ko’p multfilm va fantastik kinolar ko’rgan odamlarda bunday noodatiy tasavvurlarni qilish qiyinchilik tug’dirmaydi. Miyamiz oddiy voqealarni yaxshi eslab qolmaydi. Misol uchun yoningizda kimdir avariyaga uchragan bo’lsa yoki ikki kishi mushtlashib ketadigan bo’lsa, bu voqeani esingizdan chiqarmaysiz. Lekin 3 kun oldin nima ovqat yeganingizni eslolmasligingiz mumkin. Chunki bu holat doimiy takrorlanadigan va oddiy holat. Xullas obrazlarni iloji boricha noodatiy bog’lashga harakat qilish kerak. Shunda uzoq muddatga esda qoladi. Agar oddiy bog’lab qo’ysangiz bir necha kundan so’ng yodingizdan chiqishni boshlaydi. Obrazlar orasidagi o’zaro ta’sir ham eng muhim qismlarda biri. Bog’lanayotgan obrazlar bir biriga ta’sir ko’rsatishi kerak. Agar shunchaki yonida, ustida turibdi bo’ladigan bo’lsa, tez esdan Yuqoridagi misolida kitobning tasavvur qilgandan ko’ra, kitobga ruchkani sanchgan yaxshiroq. Chunki bunda obrazlarning o’zaro ta’siri kuchliroq. Yana bir misolni ko’rsak, olma va sokni bog’layotganda ko’pchilik olmali sok deb o’tib ketadi. Bu esa esda qolarli emas. Undan ko’ra olma va sok alohida tasavvur qilib bog’lagan yaxshi. Masalan turli soklar orasida poyga bo’layotgani va soklar olmani g’ildirak sifatida ishlatayotganini tasavvur qilganingiz yaxshi esda qoladi. boshlaydi. va chiqishni ruchka kitob ko’rganimizdek ustida ruchkani Tasavvur qanchalik yorqin bo’lsa, u shunchalik yaxshi esda qoladi. Chunki miyamiz rang- baranglik va tiniqlikni yoqtiradi. Xira video va 4k formatdagi videoni ko’radigan bo’lsangiz, 4k formatdagi videoni qayta-qayta tomosha qilgingiz keladi. Oq va qora rangdan iborat rasmni va rang barang rasmni ko’radigan bo’lsangiz, rangli rasm sizga yoqadi. Shu sababli tasavvurni rangli va yorqin, har bir detaligacha urg’u bergan holda tasavvur qiling. Agar sizda hozirgacha hech qanday muammo bo’lmagan bo’lsa, u holda siz xorijiy so’zlarni eslab qolish texnikasiga o’tishingiz mumkin. TOG Ona tilidan tashqari 2-3 ta tilni bilish, bu daho insonlarga xos hislat emas, buni oddiy odam ham qila oladi. Shunchaki bunga vaqt yetarli bo’lsa bo’lgani. Hattoki tanishlaringiz orasida ham mnemonikadan xabari yo’q, ammo 3-4 ta tilni biladiganlari ham bo’lishi mumkin. Mnemotexnikasiz til o’rganish mumkin emas degan tushuncha noto’g’ri, mnemonika bilan tilni odatdagidan tezroq o’rganish mumkin degan tushuncha to’g’riroq bo’ladi. Tasavvur qiling, siz uyingizdan qo’shni davlatga ketishingiz kerak. Agar siz poyezdda borsangiz, 2-3 kunda yetib borasiz, ammo samolyotda ketsangiz, 4-5 foydalanishingizga qarab, vaqtingizni tejaysiz. Xohlasangiz eshak aravada ham borishingiz mumkin, albatta, bu bir necha oyni olishi mumkin. Demak, mnemonikani bilgan inson, xorijiy so’zlarni osonroq eslab qola oladi, shu bilan birgalikda u xorijiy tilni qolganlarga nisbatan tezroq o’rgana oladi. 1970-yillarda, TOG – bu abbreviatura bo’lib, 3 ta so’zning birlashmasi va qadamlar o’rgangan hozirgacha Biz mumkin. qolishimiz eslab osonroq ma’lumotlarimiz TOG metodini osonroq tushunishga yordam beradi. Bundan ko’rinib turibdiki, ushbu metod orqali biz xorijiy so’zlarni metod ushbu esa, talabalariga Stendford xorijiy soatlarda bilan Shu o’tkazgan. professori, universiteti Atkinson bo’lib, u amerikalik psixolog, Stendford xotirani o’rganish bo’yicha bir qancha tadqiqotlar birgalikda u o’zining xorijiy so’zlarni eslab qolish uchun fonetik kodlash uslubini amalda qo’llashni boshlagan va universiteti so’zlarni eslab qolish uchun ushbu metodni ishlatishni tavsiya etgan. 1975-yillarda bo’yicha tajriba o’tkazilgan. Bunda ikkita guruh olingan. Tajriba guruhi va kuzatuv guruhi. Har ikkalaligiga ham 120 ta xorijiy so’zni eslab qolish berilgan (kuniga 40 tadan 3 kunda). So’zlarning tarjimasi ishtirokchilarga quloqchinlar orqali eshittiriladi, xorijiy so’z va ularning kalit so’zlari esa ko’rsatiladi. Tajriba guruhi kalit so’zlarni ishlatgan holda 2 ta darsda, kuzatuv guruhi 3 ta darsda eslab qola olishdi. Bunda nafaqat ular tez eslab qolishdi, balki ularning eslab qolish sifati ham ancha yaxshiroq edi. Tajriba tugaganidan so’ng, berilgan so’zlarni 6 haftadan so’ng qayta tekshirishdi. Tajriba guruhida qayta eslay olish ko’rsatkichi 43% ni, kuzatuv guruhida esa 28% ni tashkil etdi. Ushbu shaxs, Richard Chetem texnikadan qaysi Siz mumkin. olishingiz yetib ketma-ketligini o’z ichiga oladi. Hozir ingliz tilidagi Glass – shisha so’zini TOG orqali yodlaymiz va TOG nima ekanligini tushunib olamiz: 1. T – Talaffuz. so’zni topishingiz kerak. Misol uchun glass – gilos. Siz Glass so’zini gilos orqali tasavvur qilasiz. 2. O – Obraz. misolimizda bu shisha. Shishali stakanni tasavvur qiling 3. G – Gormonizatsiya. bog’lashingiz zarur. Buni biz oldingi darslarimizda juda ko’p qo’lladik. Shu sababli bu bizga muammo emas. Shisha idishning ichiga giloslarni to’ldirib solib qo’ying. Ikkala obrazni bir-biriga bog’laganimizdan so’ng, hosil bo’lgan obrazni tasavvur qilib turgan holda, xorijiy so’zning haqiqiy talaffuzini ovoz chiqarib aytishimiz zarur. Bunda siz o’zingizni haqiqiy inglizlardek tasavvur qilib, Glass deb aytishingiz kerak. Artikulyatsiya, ya’ni ovoz chiqarib takrorlash o’ta muhim bosqich sanaladi. Siz xorijiy so’zning talaffuziga o’xshash, o’zingiz bilgan Siz xorijiy so’zning tarjimasini tasavvur qilasiz. Bizning Hozir hosil bo’lgan ikkita obrazni bir-biriga Mana shu 3 ta qadamdan iborat ketma-ketlik TOG usuli hisoblanadi va bu qadamlar har bir xorijiy so’zlar uchun qo’llaniladi. Ushbu metodning foydali jihati shundaki, ona tilingiz qaysi til bo’lishidan qat’iy nazar, qaysi tilni o’rganayotgan bo’lishingizdan qat’iy nazar, bu metod har bir tilga bir xilda ishlaydi. Misol uchun, yapon tilida “Nemasu” – uxlamoq degani. Siz ushbu so’zni eslab qolish uchun, “nemasu” so’zini obrazga aylantirasiz, bunga “nemis” so’zi obraz bo’la oladi. Undan so’ng, uxlamoq so’zini tasavvur qilasiz, bunda kimdir krovat ustida xurrak otib uxlayotganini tasavvur qilishingiz mumkin. Undan keyin, ikkalasini bir- biriga bog’lasangiz kifoya. Ya’ni, nemis odam krovat ustida uxlab yotganini tasavvur qiling. Xorijiy so’zlarga obraz topish boshida biroz mushkul bo’lishi mumkin. Ammo bir necha hafta shug’ullanganingizdan so’ng, ushbu metod albatta oson bo’lib qoladi. Biz xorijiy so’zlarga topayotgan obrazlarimiz, bizga vaqtinchalik qarmoq vazifasini o’taydi. Ya’ni boshida biz xorijiy so’zning talaffuzini eslab qolishimiz uchun uni nimadirga o’xshatib yodlab olamiz. O’zimiz tushunmagan narsamizni qanday tasavvur qilishni bilmaymiz. Misol uchun, “Ich liebe es, Zauberwürfel zu lösen”, hozir nimani tushundingiz? Menimcha hech nimani, chunki ushbu so’zlar sizga umuman notanish, miyangiz ushbu so’zlarning obrazini bilmaydi. Shu sababli siz hech narsani tushunmadingiz. Agar sizga kimdir “Men Kubik rubikni terishni yoqtiraman” desa, siz uni nima deyayotganini tushunasiz, chunki bu so’zlar bilan miyangizda bog’langan obrazlar bor. Vaholanki, “Ich liebe es, Zauberwürfel zu lösen” nemis tilida bo’lib, “Men Kubik rubikni terishni yoqtiraman” degan ma’noni anglatadi. Ikkalasining ma’nosi bir, ammo eshitilishi har xil. Miyangiz qaysi so’zlar bilan obrazlarni bog’lagan bo’lsa, siz ularni tushuna olasiz, tasavvur qila olasiz. TOG usulida shug’ullanish mobaynida, xorijiy so’zga obraz topishda ko’pchilik qiynaladi. Buning sababi esa juda oddiy, bu ish bilan oldin shug’ullanib kelmagansiz, shu sababli boshida bu usul bilan ishlash qiyinchilik va noqulaylik tug’diradi. Ammo buni yo’qotish uchun, siz shunchaki ko’proq va muntazam mashq qilib borishingiz zarur. Xorijiy so’zga obraz topishda quyidagi yo’llardan foydalanish mumkin: 1. Xorijiy so’zni qofiyasiga mos obraz topish, masalan, Shoes [shyuz] ga “yuz”; 2. Xorijiy so’zning boshidagi bir nechta bo’g’iniga mos obraz topish, masalan, Contribution [kantribyushn] ga “Ko’ntr” o’yini; 3. Xorijiy so’zga bir nechta bo’g’inlarga ajratib, har biriga alohida obraz topib bog’lash, buni biz terminlarni eslab qolish mavzusida gaplashib o’tamiz. 4. Xorijiy so’zning boshidagi harfining oldiga birorta harf qo’shing, yoki bosh harfini olib tashlang. Ana endi hozir birgalikda quyidagi xorijiy so’zlarni eslab qolishga harakat qilamiz: 1. Tisch – stul 2. Apfel – olma 3. Gallina – tovuq 4. Nino – bola 5. Lac – sut 6. Mors – o’lim 7. Ninjin – sabzi 8. Minna – hamma 9. Qomar – oy 10. Rokiba – minmoq Tisch so’zining talaffuziga obraz topishga harakat qiling, ko’pchilikka “Tish” obrazi keladi. Endi tishni stulga bog’lashingiz zarur. Stul ustida katta tish turipti. Apfel so’zining talaffuziga obraz topishga harakat qiling, ko’pchilikka “Aprel” kelishi mumkin. Endi aprel bilan olmani bir-biriga bog’lang. Aprel oyida olmalar pishdi va siz faqat aprel oyida olma yeysiz. 3. Gallina so’ziga obraz topishga harakat qiling, menimcha sizga ham “gallina blanka” hayolingizga keldi. Agar boshqa obraz kelgan bo’lsa, ana shu obrazni olavering, so’ng obrazni tovuqqa bog’lashimiz zarur. Tovuq sho’rvaga tovuqli gallina blanka solmoqdasiz. 4. Nino so’ziga obraz topishga harakat qiling, kimgadir “nina” obrazini olishimiz mumkin. Endi nina obrazini bola bilan bog’lashimiz kerak. Bola qo’liga nina sanchib oldi. 5. Lac so’ziga obraz topishga harakat qiling, menimcha sizga ham 10. Rokiba so’ziga obraz topishga harakat qiling. Bu so’zga “rohiba” Ana endi quyida xorijiy so’zlar shug’ullanish uchun berilgan. Kitobning deb umid qilamiz. Agar 1 ta yoki 2 ta xato qilgan bo’lsangiz ham hech qisi yo’q, siz hozirning o’zida 8 ta xorijiy so’zni eslab qola oldingiz. O’ylashimcha bu unchalik qiyin emas, shunchaki mashq talab etadi xolos. Yuqoridagi 10 ta so’zdan 10 tasining tarjimasini to’g’ri topa oldingiz bo’lsangiz, u holda hozir xorijiy so’zlarning tarjimasini toping: 1. Gallina – ? 2. Minna – ? 3. Rokiba – ? 4. Lac – ? 5. Apfel – ? 6. Ninjin – ? 7. Mors – ? 8. Qomar – ? 9. Tisch – ? 10. Nino – ? Agar yuqoridagi bog’lanishlarni hammasini tasavvur qila olgan so’zi obraz bo’la oladi. Endi rohibani minmoq bilan bog’lashimiz kerak. so’zi juda yaqin. Endi kamarni oy obrazi bilan bog’lashimiz zarur. Oy o’ziga kamar taqib olgan. Tunda oyning o’rtasida kamar ko’rinib turadi. tirnoqqa surtiladigan “lak” obrazi keldi. Endi lakni sut bilan bog’lashga harakat qiling. Sutni ichiga lak to’kib yubordingiz, endi sut pushti rangli bo’lib qoldi. 9. Qomar so’ziga obraz topishga harakat qiling. Ushbu so’zga “Kamar” portlovchi bomba “mina” obraz bo’lishi mumkin. Endi mina so’zini hamma so’zi bilan bog’lash kerak. Hamma mina bosib oldi va mina portlab ketdi. 8. Minna so’ziga obraz topishga harakat qiling. Minna so’ziga so’ziga juda yaqin. Endi nindzani sabzi bilan bog’lashimiz zarur. Nindzya qilichni o’rniga sabzilar bilan urishmoqda. 7. Ninjin so’ziga obraz topishga harakat qiling. Ninjin so’zi “Nindzya” “mors” ichimligi bo’la oladi. Endi morsni o’lim bilan bog’lasak bo’ldi. Bir tanishingiz mors ichib o’lib qoldi. 6. Mors so’ziga obraz topishga harakat qiling. Mors so’ziga obraz davomini o’qishdan to’xtab, ushbu so’zlarni eslab qoling. Keyin o’zingizni tekshirib ko’ring. Berilgan so’zlar yapon tilida bo’ladi. Shunda siz ushbu so’zlarni aniq obraz qilib eslab qolish imkoniyatingiz 99% bo’ladi. Agar ingliz tilidagi so’zlar berilsa, u holda siz berilgan so��zlardan ba’zilarini bilishingiz mumkin. Shu sababli yapon tilidagi 40 ta so’zni, TOG usulini shug’ullantirish uchun yodlab ko’ring. Yapon tili so’zlari № Yaponcha O‘zbekcha Talaffuz 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Te 11 Hito 12 Nemasu 13 Megane 14 Kusa 15 Kinou 16 Kazoku 16 Sakana 17 Hatarakimasu 18 Basu 20 Nihon 21 Kyou 22 Okuni 23 Nichiyoubi Hachimitsu Konchu Asa Itsu Otearai Gatsu Minna Kutsu Ao hachimitsu ko’nchu asa Itsu o’tearay gatsu minna kutsu ao te hito Nemas megane kusa kinou kazoku sakana hatarakimas bas nihon kyou o’kuni nichiyoubi Asal Hasharot Tong Qachon Xojatxona Oy Hamma Tufli Ko’k Qo’l Odam Uxlamoq Ko’zoynak O’t Kecha Oila Baliq Ishlamoq Avtobus Yaponiya Bugun Vatan Yakshanba 24 Kani 25 Shokudai 26 Ishya 27 Nekutai 28 Tamago 29 Arigatou 30 Hachi 31 Hai 32 Tanjyoubi 33 Heya 34 Ushi 35 Neko 36 Densha 37 Ninjin 38 Katatsumuri 39 Ikimasu 40 Tokidoki - Qisqichbaqa Oshxona Shifokor Bo’yinbog’ Tuxum Rahmat Sakkiz Ha Tug’ilgan kun Xona Sigir Mushuk Poyezd Sabzi Shilliqurt Bormoq Onda-sonda Yodlab bo’ldingizmi? U holda o’qishda davom etishingiz mumkin. degan umiddaman. Agar so’zlarni yodlamagan bo’lsangiz, to’xtang va ortga qaytib yodlang! Yuqoridagi 40 ta so’zni TOG usuli orqali bog’lab, yodlab ko’rdingiz kani sho’kuday ishya nekutay tamago arigato hachi hay tanjyo’ubi heya ushi neko’ densha ninjin katatsumuri ikimas to’kido’ki Pomodoro usuli orqali so'z yodlash Pomidor taymerni biz 16/9 qilib ishlaymiz. Ya’ni 16 daqiqa mobaynida xorijiy so’zlarga obrazlar topib bog’laymiz, 16 daqiqada imkon qadar ko’proq so’zni yodlashga ulgurishingiz zarur. Vaqt 16 daqiqa bo’lganidan so’ng, qolgan 9 daqiqa mobaynida yodlagan so’zlaringizni qaytarib chiqib mustahkamlab olishingiz zarur. 9 daqiqa ichida yodlagan so’zlaringizni takrorlab chiqqaningizdan so’ng, taymer tugaydi va siz 5 daqiqa dam olishingiz zarur. Undan so’ng, yodlagan barcha so’zlaringizni tekshirib chiqasiz. Birinchi tekshirishda xorijiy so’zga qarab turib, uning tarjimasini topishga urining. Xato chiqqan so’zlarni alohida olib qo’ying, hamma so’zlarni tekshirib bo’lganingizdan so’ng, xato chiqqan so’zlarni yana bir bor takrorlab qo’yishingiz zarur. Undan so’ng, so’zlarni o’zbekcha ma’nosiga qarab, xorijiy so’zni topishga urinishingiz zarur. Bu jarayon tarjimani topishga nisbatan biroz qiyinlik qiladi. Artikulyatsiyani yaxshi qilgan bo’lsangiz, u holda xorijiy so’zni eslashingiz osonroq kechadi. Ko’pchilik artikulyatsiyaga e’tibor bermaydi va shuning hisobiga o’zbekcha so’zga qarab uning xorijiy tildagi talaffuzini esidan chiqarib qo’yadi. Shuning uchun ovoz chiqarib takrorlashni yodingizdan ko’tarmang. Pomidor usulida yodlashda, siz ma’lum miqdordagi so’zlarni emas, balki ushbu vaqt ichida imkon boricha ko’proq so’zlarni eslab qolishga harakat qiling. Sababi, siz doim bir xil vaqtda so’z yodlaysiz. Yodlagan so’zlaringizning ko’p yoki kamligi sizning tezligingiz oshayotgani yoki oshmayotganini ko’rishingizga va uni nazorat qilishingizga imkon beradi. Yodlash jarayonini tushunib oldik. Endi uni har kuni bajarishimiz kerakligini yodimizdan ko’tarmasligimiz zarur. Buni qanday qilib qilish mumkin? Hozir sizga eng kuchli qurollardan biri, Chek-listni taqdim etamiz. Chek-list Quyidagi jadval chek-list deb nomlanadi. Ushbu jadvalni biz o’zimizga kerakli bo’lgan foydali odatlarni shakllantirish uchun foydalanishimiz mumkin. Bu yerda 4 ta bo’lim bor: 1. Sana. 2. Indikatorlar 3. Amaliyotlar 4. Kataklar Sana joyiga siz foydalanishni boshlagan kuningizdan boshlab sana qo’yiladi. Siz 22-fevraldan ushbu jadvalni yuritmoqchisiz, sananing birinchi joyiga 22.02, undan keyin 23.02 va h.k. qilib to’ldirib qo’ying. Ya’ni bu chek- listimiz bizga bir oy davomida xizmat qiladi. Sanalar ro’yxatidan yakshanbalarni olib tashlamang! Odat shakllantirishdagi eng katta xatolardan biri, odamlar qilishi kerak bo’lgan ishni yakshanba yoki bayram kunlari qilishmaydi. Bu esa xato. Endi indikatorlar va amaliyotlar bo’limi bilan tanishib chiqamiz. Amaliyotlar bo’limiga biz bajarishimiz kerak bo’lgan topshiriqlar yoziladi. Bu yerda topshiriq bajarildimi yoki yo’qligi muhim hisoblanadi. Agar topshiriqni bajargan bo’lsangiz, shu amaliyotning o’sha kundagi sanasiga + belgisini qo’yasiz. Har kuni bitta ishni bajarib, ushbu + lar zanjirini uzmaslikka harakat qilishingiz zarur. Eng qizig’i shundaki, siz o’zingiz ham ushbu + larni uzishni xohlamaysiz, mana shuning o’zi sizni topshiriqni bajarishga kuch beradi. Agar siz amaliyotni qaysidir kuni bajarmasangiz, o’sha katakni bo’sh qoldirishingiz zarur. Bo’sh qolgan katakni, ertasi kuni bajarib to’ldirib qo’yishning imkoni yo’q, shuning uchun kataklarni bo’sh qoldirmaslikka, ya’ni topshiriqni bajarishni xohlamaslikka harakat qilmang. Indikatorlar bo’limiga esa bajarilgan ishning ko’rsatkichi yoziladi. Misol uchun, yodlangan xorijiy so’zlar soni. Har kuni qancha xorijiy so’zni yodlab borganingizni indikatorlar bo’limiga raqamlarda ifodalab kiritishingiz kerak. Bu esa sizni natijangizni o’sishini kuzatishingizni imkonini beradi. 30 kun har kuni xorijiy so’z yodlasangiz va indikatorlar bo’limiga har kuni natijangizni kiritib brogan bo’lsangiz, u holda sizga bittada sizning natijangiz o’sgani yaqqol ko’rinadi. Sababi birinchi kuni siz 20 ta so’z eslab qolgansiz, oyning oxiriga kelib siz 60 talab so’zlarni eslab qolyabsiz. Demak siz ushbu 30 kun ichida natijangizni 3 barobar yaxshilaganingizni bilib olasiz. Chek-list bilan ishlashni tushunib olgan bo’lsangiz, u holda chek-listni qo’lingizga oling va qo’llanma bo’yicha jadvalni to’ldiring. Agar chek-list fayli bo’lmasa, uning o’zingiz ham chizib tayyorlab olishingiz mumkin. 1. Sanani qo’yib chiqing: 2. Hozircha faqatgina biz bergan amaliyot va indikatorlarni kiriting, boshqa qo’shimcha topshiriqlarni kiritmang: 3. Har kuni shug’ullaning va chek-listni to’ldirib boring: Jadvalda ko’rganingizdek, amaliyotlar bo’limida hozircha faqat TOG orqali so’z yodladim amaliyoti turibdi. Uni bajarsangiz siz faqatgina + belgisini qo’yasiz. Indikatorlar bo’limidagi birinchi ko’rsatkich, “TOG orqali yodlangan so’zlar soni”. Bunda siz har kuni qanchadan so’z yodlaganingizni kiritib borasiz. E’tibor bergan bo’lsangiz, natijada o’sish borligini kuzatish mumkin. Intikatorlar bo’limidagi ikkinchi ko’rsatkich “TOG bilan qancha vaqt shug’ullandim”. Bunda siz har kuni TOG usuli bilan shug’ullanish uchun qancha vaqt ajratganingizni kiritib borishingiz zarur. Jadvalda berilgan ko’rsatkichlar soatlarda berilgan. Siz agar xohlasangiz, nechta pomidor shug’ullanganingizni kiriting, yoki vaqtni daqiqalarda kiriting. Asosiysi jadvalni to’ldirish o’zingiz uchun tushunarli va oson bo’lsin. Keyinchalik ushbu chek-listga boshqa qo’shimcha amaliyot va indikatorlarni kiritishingiz mumkin. Lekin boshidanoq juda ko’p amaliyotni va indikatorni yozib yubormang. Aks holda siz ularni bajarishga ulgurmasdan, qolgan topshiriqlarni ham tashlab qo’yishingiz mumkin. Obraz topa olmaslik muammosi. TOG bilan shug’ullangan vaqtda juda ko’p odamlarning shikoyati shundaki, ularda xorijiy so’zga hech qanday obraz kelmasligi. Obraz topa olmayabman degan muammo aylanaveradi aylanaveradi. Lekin hamma ham buni yengishga harakat qilavermaydi. Muammo muammoligicha qolib ketadi. Shu bilan odamlar “TOG usuli qiyin ekan” yoki “Menda TOG usuli ishlamas ekan” degan hayolga borishadi. Aslini olganda shug’ullanish jarayoniga to’g’ri yondashish kerak. Istalgan joyda istalgan turdagi mashg’ulotni boshlagan vaqtingizda, siz doimo qiynalasiz. Ertalab soat 7 da turish qiyinmi, albatta. Tonggi badantarbiyani qilish qiyinmi, albatta. Har kuni bitta pomidor kitob o’qish qiyinmi, albatta. Agar ushbu savollarga siz “Ha” deb javob bergan bo’lsangiz, unda siz ushbu ishlarni bajarmaysiz. Agar bajarib kelganingizda, qaysidir topshiriq sizga osonlik qilgan bo’lardi. Har kuni kitob o’qishga odatlangan odamga, 1 soat kitob o’qish ham qiyin emas. Lekin o’sha odamga ham boshida kitob o’qishni boshlash qiyinlik qilgan. Shu payt odamlarda bir savol tug’iladi “Men har kuni soat 7 dan oldin uyg’onaman, lekin soat 7 dan oldin uyg’onish menga qiyin. Siz esa qiyin bo’lsa, demak bajarmayapsiz, men esa bajaryapman” deyishadi. Agar sizda ham ushbu savol tug’ilgan bo’lsa, bir narsaga javob bering, siz ertalab soat 7 dan oldin uyg’onishingizni majburlikdan qilyabsizmi, yoki bu narsa menga foyda keltiradi, odat tarzimga aylantirishim kerak debmi? Ko’pchilik majburlikdan uyg’onadi, sababi ishga vaqtida borish kerak, o’qishga vaqtida borish kerak, agar kech qolsa jazo bor deb uyg’onadi. Eng qizig’i shundaki, bunday insonlar ertalab vaqtli turishi uchun, har doim ham kechqurun vaqtli uxlashmaydi. Shu sababli siz odat shakllantirishda o’zingizga buni foydaliligi uchun bajaring va ushbu odatni shakllantirish uchun har qanday yordamni o’zingizga bering. Ertalab 7 da turmoqchimisiz, kechqurun soat 23:00 gacha uxlashga yoting. Kitob o’qishni odatga aylantirmoqchimisiz, doimo kitobni o’zingiz bilan olib yuring. Shunda sizda odat shakllanishi oson bo’lib boradi. Demak, yuqoridagilardan bizga ma’lum bo’lgani shuki, istalgan ishni endi bajarishni boshlagan bo’lsangiz, siz unda qiynalasiz. Lekin bu qiyinchilik abadiy bo’lmasligini tushunib oling. Agar 2-3 kun shug’ullanib, obraz topa olmasangiz, bu sizni hech qachon obraz topa olmaydi, yoki metod sizda yaxshi ishlamaydi degani emas. Shunchaki siz boshlang’ich holatdagi qiyinchilikka duch keldingiz deb qabul qiling va shug’ullanishda davom etavering. Obraz topishdagi asosiy muammolardan biri shundaki, xorijiy so’zga qarab nimaga o’xshatsam bo’larkin deb juda uzoq o’ylash. Hayolga qandaydir obraz kelsa ham uni kimdirlar bo’lmasa kerak deb olmaydi. Siz bemalol, shoshilmasdan obraz topaversangiz, u holda siz tez obraz topish ko’nikmasini rivojlantirishingiz qiyin bo’ladi. Obrazni tez topish uchun juda tez obraz topishga harakat qilish zarur. Bu juda g’alati eshitiladi albatta. Lekin shunday. Hozir sizga buni qanday rivojlantirish kerakligini tushuntirib o’tamiz. Quyida 10 ta xorijiy so’z beriladi. Siz esa sekundomerni oling va ushbu 10 ta so’zga obraz topishni boshlang. Vazifa, faqatgina tez obraz topish, uni eslab qolish ham, nimadirlarga bog’lash ham shart emas. Buni imkon qadar tez bajaring: 1. Vaitoskirja 2. Eksyttaa 3. Resepti 4. Taso 5. Ajoittainen 6. Linssi 7. Tuki 8. Tuonti 9. Makupalat 10. Ensimmainen Yuqoridagi so’zlar Finlandiya tilidagi so’zlar, bular haqiqatda bor. Tag’in hayolga kelgan so’zlar yozilgan deb o’ylamang. Agar yuqoridagi so’zlarga obraz topib bo’lgan bo’lsangiz, shunga ketgan vaqtni belgilab qo’ying. Endi sizga chek-listga yangi indicator qo’shamiz: “20 ta so’zga obraz topish”. Buni chek-listning indikator bo’limiga kiriting. Ushbu mashqni har kuni bajaring. Vaqtini esa chek-listga kiritib boring. Unutmang, bu mashqda faqatgina tezlik muhim. Quyida yana bir bor shug’ullanishingiz uchun 10 ta so’z qoldiriladi. Ularga ham tezlikka obraz topishga harakat qiling: 1. perifeerinen 2. perhe 3. kaulus 4. jousitus 5. kykenemätön 6. pääosa 7. idealistinen 8. taajuus 9. kohtelias 10. kipu Yana bir muhim narsani eslatib o’tamiz, siz topgan obrazingiz hamma uchun tushunarli bo’lishi shart emas, faqatgina uni o’zingiz tushunsangiz yetadi. Misol tariqasida ingliz tilidagi Bargain (savdolashmoq) so’zini olsak, ushbu so’zga hamma biladigan obrazni topish mushkul, lekin siz mobil o’yinlar o’ynagan bo’lsangiz, undagi qahramonlardan ham foydalanishingiz mumkin. Misol uchun Bargan ismli o’yin qahramoni Bargain so’ziga o’ta mos tushadi, ammo Bargan kimligini, qaysi o’yin qahramoni ekanligini hech kim bilmaydi. Boshqalar bilishi ham shart emas, o’zingiz bilsangiz va tasavvur qila olsangiz yetadi. 20 ta so’zga obraz topish mashqini har kuni 1 marta qilishingiz kerak. Ko’proq ham bajarish mumkin, lekin bu talab etilmaydi. Obraz topish mashqida siz o’zingiz har xil so’zlar topishingiz kerak. O’zingiz bilmaydigan so’zlarni topishning eng oson usullaridan biri, o’zingiz bilmagan tildagi kitobni toping va undagi 20 ta turgan so’zlarni tanlab olib obraz toping. Shunday qilib 1 ta xorijiy tildagi kitobda bor so’zlarni 1 yilgacha yetqazishingiz mumkin. Mavhum so’zlar muammosi. Odatda biz yodlaydigan xorijiy so’zlarimiz ot so’z turkumiga oid bo’ladi va ularni biz oson obrazga aylantiramiz va eslab qola olamiz. Lekin biz yodlaydigan hamma so’zlarimiz ham ot so’z turkumiga kiravermaydi. Sifat, fe’l, olmosh va ravish so’z turkumlaridagi so’zlarni yodlash qiyindek tuyuladi. Ammo bunda hech qanday narsa o’zgarmaydi. O’sha o’sha TOG usulidan foydalanamiz. Keling, avval bir o’yin o’ynab olaylik: Ushbu rasm o’ngdagi 4 ta variantdan qaysi biriga mos? Buni hech qanday qiyinchiliksiz uddaladingiz, ya’ni bu og’ir so’ziga mos. Endi 2-rasmni ko’ramiz. ikkilanmay topdingiz, ya’ni tasavvur. Ko’rib turibsizki, ushbu rasm orqali siz mavhum deb hisoblagan narsani tasavvur qila olishingizni bilib oldingiz. Istalgan o’zingiz biladigan so’zni miyangizda obrazi bor bo’ladi. Agar miyangizda obrazi bo’lmaganda edi, siz ushbu so’zni nima ekanligini ham bilmagan bo’lardingiz. Ushbu mashqni bajarganingizdan so’ng, bu so’zlarga obraz topish 11. Bezbet 12. Muntazam 13. Ajoyib 14. Tekis 15. Ojizlik 16. Beayov 17. Xotirjam 18. Mobaynida 19. Orqali 20. Ravishda so’zlar berilsa siz bularni tushuna olasiz. Tushuna olyapsizmi, demak miyangizda ushbu so’z bilan bog’liq qandaydir obraz bor. Sizning vazifangiz esa shu obrazni topish xolos. Hoziroq 20 ta o’zingiz mavhum deb hisoblagan o’zbek tilidagi so’zni oling va 5 daqiqa vaqt ajratib, o’sha so’zlarni obrazga aylantirishga harakat qiling. Misol tariqasida ushbu 20 ta so’z bilan ishlang: 1. Oliy 2. Taraqqiyot 3. Mamnuniyat 4. Xulq-atvor 5. Ozor 6. Tabiat 7. Qalb 8. Mujassam 9. kabi 10. Noma’lum Ammo sizga tortishuv, xiyonat, g’ayritabiiy, odatda, tushunarsiz kabi Kastrin. Ushbu so’zlarni birortasini ham tasavvur qila olmagandirsiz. Chunki siz ushbu so’zlar bilan hech nima bog’lamagansiz, miyangizda ushbu so’zlarning obrazi yo’q. Misol tariqasida ushbu so’zlarni keltirib o’tamiz: Falmer, Dovakin, Menimcha bunga ham javobni Ushbu rasm o’ngdagi variantlardan qaysi biriga mos? Ushbu rasm o’ngdagi variantlardan qaysi biriga mos? Endi 3-rasmga o’tamiz. u bo’lsa, bo’lgan g’am-tashvish holda siz to’g’ri topdingiz. Agar sizning ham javobingiz unchalik mushkul emasligini bilib oldingiz. Parchalash uslubi parchalagan terminimiz va ushbu terminning ta’rifini bir-biriga bog’laymiz. Obrazlarni tasavvur qilgan holda ovoz chiqarib takrorlash lozim. Chunki, ovoz chiqarib takrorlamasangiz, obrazni o’zini aytib qo’yishingiz mumkin. Ovoz bilan takrorlanganda jag’ muskullarimiz termin va xorijiy so’zni talaffuzini eslab qoladi. esa, Dam – Dam Ping – Ping Endi as ving Bu chiqindilardan terminni ikkiga bo’lib olamiz va qismlariga obraz topamiz. Damping – tozlash. dengizni Bunday qiyin so’zlarga obraz qila olgan odam, uzunroq xorijiy so’zni yodlashni eplay oladi. Hozir ushbu qadamlarni quyidagi termin orqali sinab ko’ramiz. Bunda biz Bilamizki hamma so’zlar ham qisqa bo’lavermaydi. O’ta uzun xorijiy 3-qadam. Assotsiatsiya va ovoz chiqarib takrorlash. soddaroq obraz topish kerak bo’ladi. Xorijiy so’zning tarjimasiga esa obraz topish qiyin emas. Termin ta’rifining ma’nosiga iloji boricha 2-qadam. Obrazlashtirish. so’zingizni obrazlar topishga qulay qilib olish uchun bir necha qismlarga ajratib olishingiz kerak bo’ladi. Uzun so’zlarga obraz topish qiyin. Shuning uchun qismlarga ajratib, har bir qism uchun alohida obraz topgan osonro bo’ladi. Yodlamoqchi bo’lgan terminingizni, yoki xorijiy 1-qadam. Parchalash. buzadigan so’zlar desak mubolag’a bo’lmasa kerak. Chunki ularni eslab qolish, ba’zida esa talaffuz qilishning o’zi ham qiyin. Lekin mnemotexnika bilan terminlarni, uzun xorijiy so’zlarni oson eslab qolsa bo’ladi. Buning uchun quyidagi algoritmdan foydalaniladi: Terminlar va uzun so’zlar bizni eng yomon ko’rgan va asabimizni so’zlar ham bor. Bularni eslab qolishda bitta obraz topib, xorijiy so’zning hammasini eslab qolish qiyin bo’ladi. Shuning uchun bunday so’zlarga ikkita yoki uchta obrazchalar qilib eslab qolgan yaxshi. Hozir sizlarga hayotda kerakli bo’ladigan ma’lumotlardan biri, terminlarni eslab qolishni keltirib o’tamiz. Terminlar uzun bo’lganligi sababli, ularni eslab qolish murakkab bo’ladi. Terminlarni eslab qola olsangiz, uzun xorijiy so’zlarni ham eslab qola olasiz, bundan tashqari o’zingizni sohangizdagi terminlarni eslab qolishda foydalanishingiz mumkin. ta’rifiga obraz topamiz. Misol uchun chiqindilar to’la dengizni tasavvur qilishingiz mumkin. Undan so’ng, assotsiatsiya qilamiz. Chiqindi to’la dengizga Damas keldida, ichidan Pingving tushib, chiqindilarni tozalay boshladi. Endi ovoz chiqarib obrazlarni hayolimizda ushlagan holda 5-10 marta takrorlash kerak. Xuddi shu tarzda quyidagi misollar bilan mashq qilishingiz mumkin. Yuqoridagi so’zlarni o’quvchilar bilan birgalikda eslab qolishga Ikki yil davom etgan ushbu tajribaning natijasi shu bo‘ldiki, birinchi tezligini aniqlashga qaror qildi. Buning uchun u quruq takrorlash orqali ikkita undosh va ularning orasida bitta unli harfdan iborat ma’nosiz bo‘g‘inlarni yodlab ko‘rdi (gov, tab, mos, tich, shil va h.k.). 1850-yilda nemis psixologi Herman Ebbinhaus ma’lumotni unutish Ebbinhaus unutish yoyi. uchun; -izm, -tsiya, -iya, -oz va boshqalar. Ularga avvaldan obrazlar tuzib olish tavsiya qilinadi. Masalan; -izm – uzum, -tsiya – ratsiya, -iya – eshak, - oz – ОЗУ (operativ xotira). Terminlarda ko’pincha oxiri bir xil qo’shimchalar bilan tugaydi. Misol harakat qilish kerak. O’quvchilarga bu narsa boshida qiyinchilik tug’dirishi mumkin. boshqalar) juda sekinlashgan, ya’ni uning tirikligi sezilmaydigan darajaga o’tgan holati. Endi quyidagi so’zlarga o’zingiz obrazlar qilib, mustaqil ravishda obraz Anabioz – organizmning hayot jarayonlari (moddalar almashinuvi va kengashlarda tegishli qaror qabul qilish. Bipatrid – bittadan ortiq davlat fuqaroligiga ega bo’lgan shaxs. Konsensus – xalqaro shartnomalarni qabul qilishda, parlament va majmui. Metabolizm – hujayrada sodir bo’ladigan kimyoviy reaksiyalar ustuvorligisiz bir xil tezlik va sifat bilan 2 qo’lni boshqara olish. Ambidekstriya – Bu tug’ma yoki shug’ullantirilgan, biror bir qo’lning qilib, bog’lab, eslab qoling. bexato takrorlashdan keyin unutish juda tez bo‘ladi – birinchi 20 daqiqa ichida biz hamma ma’lumotning taxminan 40 %ini yo‘qotamiz. Bir soatdan so‘ng taxminan 60 %i yo‘qoladi, agar ma’lumot bilan hech nima qilmasangiz, bir sutkadan keyin miyangizda undan 33-35 %dan ortiq qolmaydi. Ebbinhaus tadqiqotlariga asoslangan holda shunday xulosa qilish bilimlaringizni qo‘llay olmasangiz, lekin shu Albatta bu ma’lumotlardan biroz kayfiyatingiz tushgan bo’lsa kerak. ko’p vaqt o’tsa, shuncha kam qismi esda qoladi. Ebinhaus tadqiqotidan shunday xulosa olishimiz mumkin. Ma’lumotni birdaniga ko’p takrorlash emas, kam-kam, lekin tez-tez takrorlash eslab qolishga osonroq. Agar chakalakzordan bir marta o’tib, qayta o’tmasangiz yurgan izingiz yo’qolib ketadi. Lekin qayta-qayta o’taversangiz, yurgan izingiz kattalashib, yo’lakcha hosil bo’ladi va uzoq muddat yo’qolib ketmaydi. Miyamiz bilan ham huddi shunday jarayon sodir bo’ladi. Ma’lumotni qanchalik ko’p takrorlasangiz (albatta OTU bilan), shunchalik mustahkamlanadi. Bundan ko’rinib turibdiki, ma’lumot o’rganilgandan keyin qanchalik Birinchi takrorlash ma’lumotni yodlashingiz bilanoq amalga oshiriladi. Ikkinchisi – birinchi takrorlashdan so‘ng 20 daqiqa o‘tib. Uchinchisi – Ikkinchi takrorlashdan so‘ng 1 kun o‘tib. To‘rtinchisi – uchinchi takrorlashdan so‘ng 2-3 hafta o‘tib. Beshinchisi – to‘rtinchi takrorlashdan so‘ng 2-3 oy o‘tib. takrorlash algoritmini taklif etishadi. Psixologlar Ebbinhaus unutish yoyiga asoslangan holda quyidagi bilan birgalikda siz o‘sha ma’lumotni yodlab qolmoqchi bo‘lsangiz oraliqli takrorlash ususulidan foydalaning (OTU). amaliyotda o‘rgangan mumkin: agar xotirangizda nimanidir uzoqroq saqlab qolmoqchi bo‘lsangiz – takrorlang. Takrorlashning eng oddiy va eng yaxshi usullaridan biri – yangi Agar va yodda saqlab yodlashni – o‘rgandingiz amaliyotda qo‘llash. O‘qidingiz va qandaydir yangi va foydali narsani ma’lumotni o‘zingizning tajribangiz orqali yodlang qolishning rejasini tuzing. Shoshilmang, bizda sizni xursand qiladigan yangilik ham bor. Unutish yoyini qisman yengish mumkin. Qanday qilib deysizmi? Quyida unutish yoyini yengish va qanday qilib kamroq takrorlash orqali ma’lumotlarni eslab qolish mumkinligini ko’rib chiqamiz. Tony Buzanning fikriga ko’ra, kognitiv psixologiyada quyidagi 7 xil holatda ma’lumotlar uzoqroq esda saqlanar ekan: 1. Eng birinchi ma’lumotlar yaxshiroq esda qoladi. 2. Eng oxiridagi ma’lumotlar ham oson esda qoladi. 3. Siz oldingi bilgan ma’lumotlaringiz bilan assotsiatsiya bo’lganlar. 4. Fon Restorf effekti. Urg’u berilgan va ajralib turgan ma’lumotlar. 5. Qiziqish ta’siri. Sizni qiziqtirgan ma’lumotlar. 6. Besh hissiyotga yaqin bo’lgan ma’lumotlar. Bizda qandaydir hissiyot uyg’ota olgan ma’lumotlar uzoq vaqt xotiramizda qoladi. 7. Ma’noli va mantiqiy qismlari. esdan So’zlarni eslab qolishning eng samarali usullaridan biri – bu flesh Kartochkalar metodi qilgan bo’lsangiz, bitta o’zida so’zni urinishning TOG usuli bilan yodlangan ma’lumotlar ham Ebinhaus unutish yoyiga so’zlarni vaqt esda qancha so’zni qanday qolishi, bo’ysunmaydi. Chunki, TOG usulida assotsiatsiya, tasavvur, emotsiya ishlatiladi. Bular so’zlarni uzoq muddat esda qolishiga sabab bo’ladi. Ammo, bu bir martada esda qoladi degani emas. Umuman olganda, TOG usuli bilan yodlangan yodlaganingizga bog’liq. Agar assotsiatsiyani kuchli, noodatiy va yaxshi tasavvur chiqmaydigan qilib yodlashingiz mumkin. Agar yaxshi tasavvur bilan assotsiatsiya qilmagan bo’lsangiz, yoki juda oddiy bo’lib qolgan bo’lsa, bir necha kundan so’ng esingizdan chiqib qolishi ham mumkin. kartochkalardan foydalanish. Dunyoga mashhur Jon Hopkins tibbiyot institutida ham talabalarga dorilar va terminlar nomlarini flesh kartochkalar orqali yodlatishar ekan. Siz ham bir necha bor lug’at daftar tutib, 1-2 betiga yangi so’zlar yozib, keyin so’z yodlashni tashlab qo’ygan bo’lsangiz kerak. Chunki daftarga hamma yodlanishi kerak bo’lgan so’zlar birdaniga yoziladi. Bu miyamizga ko’pdek tuyuladi va dangasalik keltirib chiqaradi. “Ko’z qo’rqoq, qo’l botir” deganlaridek, qilinishi kerak bo’lgan ishlarni hammasini bir vaqtda ko’rish, dangasalikka va zerikishga olib keladi. Undan ko’ra, flesh kartochkalarga yozib yodlash ancha qulayroq va qiziqarliroq. Chunki bunda butun hajm birdaniga emas, bitta-bitta “hazm qilinadi”. Undan tashqari, so’zlarni qo’l bilan ushlash va ularni xohlagancha qismlarga ajratish mumkin. Qog’ozlar o’rniga “Anki” ilovasini ishlatishingiz ham mumkin. Lekin baribir, qo’l bilan ushlab yodlashning o’rnini bosa olmaydi. Xullas, flesh kartalar orqali so’zlarni yodlash eng qiziqarli va samarali usul hisoblanadi. Quyida flesh kartalardan qanday foydalanishni ko’rib chiqamiz. Buning uchun bizga 3ta quticha va flesh kartochkalar kerak bo’ladi. Birinchi qutini “Yodlash kerak” deb nomlaymiz va unga yodlanishi kerak bo’lgan so’zlarni solamiz. Ikkinchi qutini esa, “Yodlangan” deb nomlab, unga yodlagan so’zlarimizni solib qo’yamiz. Uchinchi quti esa, “Muammoli so’zlar” qutisi bo’lib, u qutiga esda qolishi qiyin bo’layotgan, obraz topa olmagan yoki har safar esdan chiqib qoladigan so’zlarni solamiz va ular bilan alohida ishlaymiz. Avvalambor, nechta so’z yodlamoqchi bo’lsangiz, ana shuncha flesh kartalarni qirqib, tayyorlab olasiz. Keyin, old tomoniga yodlamoqchi bo’lgan so’z (masalan, o’zbekcha tarjimasi yoziladi. table (teybl) ) va uning talaffuzi yoziladi. Orqasiga esa Shu tarzda hamma so’zlarni yozib chiqqaningizdan so’ng, “Yodlash kerak” qutisiga solinadi. Boshlanishiga har kuni 20 tadan so’z yodlash tavsiya qilinadi. Chunki birdaniga ko’p so’z yodlash, bezish, tashlab qo’yish yoki dangalikka olib kelishi shaxsiy tajribada ham ko’plab o’quvchilarda ham kuzatilgan. Har kuni ertalab 20 ta yodlanadi va kechasi yotishdan avval bir marotaba takrorlab qo’yiladi. Ertasi kuni yana 20 ta va hokazo shunday qilib, 100 ta bo’lganda, ya’ni 5 kundan so’ng, “checking day”, ya’ni takrorlash kuni bo’ladi. Bu kuni siz 5 kun davomida yodlagan 100 ta so’zingizni hammasini takrorlab olasiz. Bir oy mana shu tartibda ishlanadi. Ikkinchi oydan so’zlarni 20 dan 40 tagacha oshirsangiz bo’ladi. Bunda ham o’sha algoritm ishlaydi, ya’ni har 5 kunda “checking day” qilinadi. Har 1000, 2000, 3000 ta bo’lganda yana hamma so’zlarni bir boshidan takrorlab chiqiladi. Muammoli so’zlar. Muammoli so’zlarga obraz topa olmagan, yoki assotsatsiya qilishga qiynalgan so’zlaringiz kiradi. Ularni “Muammoli so’zlar” qutisiga solasiz. Aslini olganda bunday so’zlar juda kam bo’lib, 100 ta so’zdan maksimum 5- 10 % qiyin bo’lishi mumkin. Agar obraz topa olmagan bo’lsangiz, do’stlaringizdan so’rashingiz mumkin. Agar assotsiatsiya qilolmagan, yoki juda murakkab so’z bo’lsa, unda quyidagi usullar orqali yodlaysiz: aktiv turli xil gaplar tuzing. So’ng o’sha so’zlarni ishlatib kichikroq hikoya tuzishga harakat qiling. Undan so’ng bu hikoyangizni kimgadir aytib bering. Agar aytib berishga odam topolmasangiz, oynaga qarab o’zingizga aytib berishingiz mumkin 3-usul. Gaplar tuzing. . Har kuni 20-30 ta so’zga har xil zamonlarda va so’zlaringizni aktivlashtirishingiz mumkin. Undan tashqari You Tube, Facebook, Instagram orqali o’zingiz qiziqqan sohalardagi bloglarni o’rganayotgan tilingizda kuzating. Umuman olganda atrofingizni yangi til bilan o’rashga harakat qiling 2-usul. Filmlar va Bloglar. Yangi tilda kinolar ko’rish orqali yodlangan muskullari yangi tilga o’rganadi. Undan tashqari, kitob o’qish orqali gap tuzish strukturalari miyaga o’rnashib boradi. Kitob o’qish orqali ham yangi til o’rganasiz ham yangi bilimlarga ega bo’lishingiz mumkin. Kuniga 30 daqiqadan 2 soatgacha kitob o’qish orqali yuqoridagi foydalarga erishishingiz mumkin. Ovoz chiqarib o’qish so’zlarni talaffuzini kuchaytiradi va og’iz jarayonida, yodlagan so’zlarimiz qayta-qayta takrorlanadi. Qaysi so’z qanday ma’noda kelishi va qaysi holatlarda ishlatilishini bilib olish mumkin. Kitobni ovoz chiqarib o’qish 1-usul. Ovoz bilan kitob o’qing. ishlata ravishda so’zlaringizni 1-usul. yangi yodlagan hamma muammo emas. Ammo yodlangan so’zlar passiv holda bo’ladi. Bu degani siz olmasligingiz mumkin. So’zlarni aktivlashtirish uchun ham biroz ter to’kish kerak bo’ladi. Quyida yangi so’zlarni aktivlashtirish uchun bir qancha usullarni ko’rib chiqamiz. Shubha yo’qki, TOG usuli orqali minglab so’zlarni eslab qolish Yodlangan so’zlarni aktivlashtirish. ilovasidan foydalanishingiz mumkin. Oraliqli takrorlash usuli orqali takrorlab boring. Bunda “Anki” 3-usul. kuni eng ko’p qaraydigan narsamiz – bu bizning telefonimiz. Telefoningiz ekraniga rasmga olib qo’yib oling. Chunki har 2-usul. ta yoki 10 ta muammoli so’zni olib ketishingiz va kun bo’yi har soatda takrorlab qo’yish orqali 1 kunda 10 tagacha bo’lgan muammoli so’zlarni muammosiz yodlab olishingiz mumkin. Ertalab o’qishga yoki ishga ketayotganingizda o’zingiz bilan 5 . 4-usul. Blog yuriting. You Tube, Instagram, Telegram yoki Facebookda Blog yuriting. Har kuni biror mavzuda post qo’yishga yoki video tayyorlab tashlab borishga harakat qiling. Bu eng samarali usullardan biri hisloblanadi. Men tanigan bir qancha mashhur You Tuberlar dastlab til o’rganish uchun blog ochishgan. Keyinchalik You Tube olamida mashhur bo’lishgan. Balkim sizda ham bloggerlik bo’yicha talant border. 5-usul. Mobil ilovalardan foydalaning. Hozir IT rivojlangan davrda yashayapmiz, zamon bilan hamnafas bo’lib yangiliklardan foydalana bilishimiz kerak. Play market, APP store orqali til o’rganish bo’yicha juda ham foydali ilovalardan foydalanishingiz mumkin. Xattoki, o’yin o’ynab tilni o’rganishingiz mumkin. O’zim ham juda ko’p ilovalarni sinab ko’rganman. Quyida men foydalangan va menga eng yoqqan ilovalardan keltirib o’taman va sizlarga ham tavsiya qilaman; Duolingo, Hallo, Blue Birds, Memrise.com, Drops, Lingua Leo. Xorijiy so’zlar uchun tayyor assotsiatsiyalar Quyida 150 ta ingliz tilidagi eng asosiy, boshlang’ich so’zlar, ularning tarjimasi, xorijiy so’zga obraz va bog’lanish berilgan. Agar ingliz tilini umuman bilmasangiz, u holda shu so’zlarni yodlashni boshlashingiz mumkin. Imkoni boricha o’zingiz ushbu so’zlarga obraz qilishga harakat qiling, agar qiynalsangiz, berilgan obrazlardan foydalanishingiz mumkin. 1. Red [red] – qizil; (rediska) tasavvur qiling, rediskaning rangi to’q qizil edi, siz unga qaraganingizga u sizdan uyalib, yanayam qizarib ketti. 2. Pink [pink] – pushti; (link) tasavvur qiling, sizga telegramdan link tashlashdi, uning rangi esa pushti rangda. Odatda, link ko’k rangda bo’lar edi, lekin bunisi pushti. 3. Green [griin] – yashil; (green card) tasavvur qiling, siz green card yutib oldingiz, bu kartaning rangi yam-yashil ekan. 4. Blue [blu] – ko’k; (Rio multfilmidagi to’ti: Blu) tasavvur qiling, Blu ko’k rangli bo’yoqda o’zining patlarini bo’yayapti. 5. Yellow [yellou] – sariq; (yelin) tasavvur qiling, sigiringizning yelini sarg’ayib ketti, u kasal bo’lib qoldimikan deb o’ylab, veterinarga olib bordingiz. 6. Purple [pyorpl] – binafsharang; (pyure, pul) tasavvur qiling, binafsharang pyureni pulingizga sotib oldingiz. Oddiy pyure arzon edi, lekin siz aynan shunisini tanladingiz. 7. Brown [braun] – jigarrang; (burun) tasavvur qiling, burningizda xuddi kartoshkaga o’xshab jigarrang bo’lib qoldi. Siz endi nima qilishni bilmaysiz. 8. Orange [orenj] – apelsin; (oranjeviy) oranjeviy (olovrang) qanday mevalar bor, albatta apelsin. 9. White [uayt] – oq; (u aytdi) tasavvur qiling, xonani rangini oqqa bo’yashdi, bo’yoqchilar “u aytdi” deb bir-biriga to’nkashmoqda. 10. Black [blek] – qora; (bilak) tasavvur qiling, bilagingiz qorayib ketti, nima qilganingizni o’zingiz ham bilmayapsiz. 11. Gray [grey] – kulrang; (gree konditsioneri) tasavvur qiling, uyingizdagi Gree konditsioneringiz changib ketganidan kulrang bo’lib qoldi. 12. Father [fazer] – ota; (lazer) tasavvur qiling, otangiz sizga lazer tushiryapti. 13. Mother [mazer] – ona; (mozayka) tasavvur qiling, onangiz mozayka yasayapti. 14. Sister [sister] – opa, singil; (siz, ter) tasavvur qiling, terlab ketganingizda singlingiz va opangiz sizga qarab, “siz teringizni artib oling” dedi. 15. Brother [brazer] – aka, uka; (brat, ser) tasavvur qiling, bratingizni ser darajasigacha ko’tarishdi. 16. Aunt [ant] – amma; (aut) tasavvur qiling, ammangiz futbolda to’pni autga chiqarib yubordilar. 17. Uncle [ankl] – tog’a; (ankologiya) tasavvur qiling, tog’angiz ankologiya bo’limini boshlig’i. 18. Wife [vayf] – xotin; (wi-fi) tasavvur qiling, hamma xotinlar wi-fida o’tirishipti, ishni hech kim qilmayapti. Eng alamlisi ish o’zingizga qolgan, wi- fini siz o’rnatib bergansiz. 19. Husband [hazbend] – er; (hazil, bint) tasavvur qiling, biror-bir tanishingizning eri hazil qilib sizni bintga o’rab tashladi. 20. Cousin [kazin] – tog’avachcha, ammavachcha; (kazino) tasavvur qiling, sizning tog’avachcha va ammavachchalaringiz kazinoga borib pul yutib olishdi. 21. Niece [niis] – qiz bola jiyan; (mis) tasavvur qiling, sizning qiz bola jiyanlaringiz mis o’ynab o’tirishipti. 22. Nephew [nefyu] – o’g’il bola jiyan; (neft, yulduz) tasavvur qiling, o’g’il bola jiyaningiz neft zavodda ishlab, neft ichidan yulduz topib oldi. 23. Parents [perents] – ota-ona; (partnyor) tasavvur qiling, bu partnyorlar kimningdir ota-onasi. Ular partnyor. deb 35. Jaw [jau] – jag’; (o’xshash so’zlar) tasavvur qiling, sizning jag’ingizga qattiq urishgan edi, siz “Ayy, jag’im” deya olmay, “Jaum” deb yubordingiz. aytishdi, siz esa ularga “Iyeeee, nega bunaqa 34. Ear [iyer] – quloq; (Iyee) tasavvut qiling, sizga quloqlaringiz judayam kattaligini hazillashyapsan” dedingiz. 24. Family [femili] – oila; (family suvi) tasavvur qiling, butun oilangiz bilan Family suvidan ichasizlar. 33. Hair [heyr] – soch; (xayr) tasavvur qiling, sochlar jonlanib, sizga xayr deb qochib ketishyapti. Siz esa kal bo’lib qoldingiz. 32. Eye [ay] – ko’z; (Ay!) tasavvur qiling, do’stingiz sizning ko’zingizga barmog’ini tiqib oldi. Shu sababli siz, “Aaaay” deb baqirib yubordingiz. 31. Brow [brou] – qosh; (birov) tasavvur qiling, birovlar sizning qoshingizni kelib yulishyapti, siz u birovlardan qochishga harakat qilyapsiz. 30. Nose [nous] – burun; (nos) tasavvur qiling, burningizga nos tiqilib qoldi, uni esa siz chiqara olmayapsiz. 29. Mouth [maus] – og’iz; (Mikki Maus) tasavvur qiling, Mikki Maus og’zini katta qilib ochib olib, sizni yeb qo’yishini aytyapti. 28. Tooth [tuuz] – tish; (tuz) tasavvur qiling, tishingizga tuzni ishqalab, tishlaringizni oqartiryapsiz. 27. Tongue [tang] – til; (tong) tasavvur qiling, erta tongda siz tilingizni quyoshga qaratib chiqaryapsiz. 26. Head [hed] – bosh; (Het shot) tasavvur qiling, ko’ntr o’yinini o’ynayotganingizda sizni hetsho’t qilishdi, ya’ni boshingizga bir o’q otib o’ldirishdi. 25. Face [feys] – yuz; (feysbuk) tasavvur qiling, feysbukda sizning yuzingizni rasmi bor. Logotipga qayerdandir qo’shilib qolipti. 36. Cheek [chiik] – yanoq; (Chikko) tasavvur qiling, Chikkoning yanoqlari qizarib ketti. 37. Lips [lips] – lablar; (chips) tasavvur qiling, chipslarni lablaringiz bilan yeb qo’yyapsiz. 38. Brain [breyn] – miya; (bir o’yin) tasavvur qiling, bir o’yin bor, u sizni miyangizni charxlaydi. Shunday bir o’yinlar ko’paysa yaxshi bo’lar edi. 39. Neck [nek] – bo’yin; (nektar) tasavvur qiling, bo’yningizga nektar (asalari yig’adigan) surtib oldingiz, shu sababli asalarilar bo’yningizga yopishyapti. 40. Chest [chest] – ko’krak; (chest) tasavvur qiling, kapitanga chest berish uchun qo’lingizni ko’kragingizga qo’ydingiz. 41. Shoulder [sho’lder] – yelka; (sholi, o’ldir) tasavvur qiling, sholini yelkangiz bilan o’ldirdingiz. 42. Arm [arm] – qo’l; (charm) tasavvur qiling, qo’lingiz charm materialga aylanib qoldi. 43. Thumb [samb] – bosh barmoq; (sambo) tasavvur qiling, bosh barmog’ingiz sambo tushyapti. 44. Finger [finger] – barmoq; (fingal) tasavvur qiling, barmoqlaringiz bilan do’stingizni fingal qilib qo’ydingiz. 45. Palm [palm] – kaft; (palma) tasavvur qiling, kaftingiz bilan palma daraxtini ezib tashlayapsiz. 46. Wrist [Vrist] – bilak; (arm vrestling) tasavvur qiling, bilaklaringiz bilan armvrestling tushyapsiz. 47. Leg [leg] – oyoq; (lego) tasavvur qiling, oyog’ingiz bilan legoni bosib oldingiz, shuning uchun rosa yig’layapsiz. 48. Thigh [tsay] – son (oyoqniki); (PSY) tasavvur qiling, PSY qo’shiq aytayorganida soni og’rib qolib, yotib qoldi. 49. Knee [nii] – tizza; (nina) tasavvur qiling, tizzangizga ninalar sanchib tashlashyapti. 50. Heel [hiil] – tovon; (Napaleon Hill) tasavvur qiling, Napaleon Hillning tovoni qavarib yorilib ketti. 51. Toe [to’] – oyoq barmog’i; (to’y) tasavvur qiling, to’yda oyoq barmoqlaringizda turib raqsga tushyapsiz. 52. Toenail [to’neyl] – oyoq tirnog’i; (tunel) tasavvur qiling, tunelga berkinib olib, oyog’ingizning tirnog’ini olyapsiz. 53. Fingernail [fingerneyl] – qo’l tirnog’i; (finger-barmoq, nay) tasavvur qiling, fingerlaringiz bilan nayni chalyapsiz. 54. Heart [hart] – yurak; (Hard disk) tasavvur qiling, kompyuteringizning hard diskida yurak urib turibdi. 55. Stomach [stomak] – qorin, oshqozon; (stomatolog) tasavvur qiling, qoriningiz og’riganida stomatologning ko’rigiga boryapsiz. 56. Season [sizon] – fasl; (sezon) tasavvur qiling, har fasl almashganda, sevimli serialingizning yangi fasli chiqadi. 57. Winter [vinter] – qish; (vinchester) tasavvur qiling, qish payti sovuqda kompyuteringizning vinchesterini tuzatishga ustaxona qidirib yuribsiz. 58. Spring [spring] – bahor; (supuring) tasavvur qiling, bahor keldi, daraxtlar gullab, ular to’kilishni boshladi. Shuning uchun bu barglarni har kuni supuring. 59. Summer [sammer] – yoz; (Lada samara) tasavvur qiling, yozning issiq kunlarida do’stlaringiz bilan Lada samara mashinasida toqqa dam olgani ketdingiz. 60. Autumn (o’tum) – kuz; (o’tin) tassavvur qiling, kuz payti daraxtlar barglarini to’kkani uchun, daraxtlarni o’tin qilib chopib tashlayapsiz. 61. Clothes [klo’z] – kiyimlar; (ko’z) tasavvur qiling, kiyimlaringizdan ko’zlar paydo bo’lib qolyapti, siz ulardan yashirina olmayapsiz. 62. T-shirt [Ti-shyort] – futbolka; (Timati, shortik) tasavvur qiling, repper Timati sho’rtik kiyib olgan, ustida esa futbolka bor. Yangicha repperlar stili. 63. Shirt [shyo’rt] – ko’ylak; (shortik) tasavvur qiling, qizlar ko’ylak bilan shortik kiyib olgan. Bu nimasi endi, qizlar ham sho’rtik kiyadimi ko’ylak bilan?! 64. Sweater [svite] – sviter; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab sviter deyishga harakat qiling. 65. Coat [ko’ut] – palto; (tushungandirsiz) tasavvur qiling, paltoni kiyib oldingiz, qayergaligini o’zingiz bilasiz. 66. Jacket [jaket] – Jaket; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab jaket deyishga harakat qiling. 67. Vest [vest] – nimcha; (vestminster) tasavvur qiling, vestminster talabalarining barchasi nimchada yurishadi. 68. Pants [pants] – shim; (patnis) tasavvur qiling, ofitsiantlar patnisda shimlarni tashishyapti. 69. Shorts [sho’rts] – shortik; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab sho’rts deyishga harakat qiling. 70. Jeans [jins] – jinsi; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab jins deyishga harakat qiling. 71. Skirt [skert] – yubka; (isqirt) tasavvur qiling, judayam isqirt yubkani bozorda sotishyapti. 72. Dress [dres] – qizlar ko’ylagi; (adras) tasavvur qiling, hamma qizlar adras ko’ylak kiyib olishgan. Toshkent ko’chalarida bu judayam chiroyli ko’rinar ekan. 73. Suit [syut] – kostyum; (sut) tasavvur qiling, sizning qora kostyumingizga do’stingiz sut to’kib yubordi. Kostyumingizning ba’zi bir joyi oq dog’ bo’lib qoldi. 74. Underwear [andeveya] – ichki kiyim; (andava) tasavvur qiling, andava bilan ichki kiyimlarni ishqalayapsiz. 75. Socks [so’ks] – paypoq; (sok) tasavvur qiling, paypoqlarni ezib, undan paypoqli soklar tayyorlashyapti. 76. Slippers [slippers] – uy oyoq kiyimi (tapochka); (snikers) tasavvur qiling, tapochkangizning ichiga kimdir sizga syurpriz qilaman deb snikers solib qo’ygan ekan. Siz esa tapochkangizni kiyib olib, snikersni ezib qo’ydingiz. 84. Pajamas [pejames] – pijama; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab pijamas deyishga harakat qiling. tasavvur paket) (bak, ryukzak; – [bakpak] Backpack 89. 88. Tie [tay] – bo’yinbog’; (taylung) tasavvur qiling, Kung-Fu pandadagi taylung bo’yniga bo’yinbog’ taqib olgan. 87. Belt [belt] – kamar; (bel) belga taqadigan nima narsa bor? Albatta bu kamar. 86. Gloves [glo’vs] – qo’lqop; (globus) tasavvur qiling, globusga qo’lqop kiydirib qo’ydingiz. 85. Sunglasses [sanglasses] – ko’zoynak; (san, gilossiz) tasavvur qiling, do’stingizga ko’zoynak berib, uning oynalariga gilos osib qo’ydingiz va “san gilossiz bu ko’zoynakni taqma” dedingiz. 83. Bathrobe [bazro’b] – xalat (hammomniki); (bass, robot) tasavvur qiling, bass chiqarayotgan robot ustiga xalat kiyib olgan. 77. krossovkangizning ichiga ikkinchi marta yana snikers solib qo’yishibdi, siz esa yana uni bosib oldingiz. 82. Underpants [anderpents] – ichki kiyim; (Under-ostida, pants-shim) shim ostida faqatgina ichki kiyim bo’lishi mumkin. 81. Undershirt [andershyort] – mayka; (Under-ostida, shirt-ko’ylak) ko’ylak ostida faqatgina mayka bo’lishi mumkin. 80. Under [ander] – ostida; (tandir) tasavvur qiling, adirdagi tandir ostini titkilayapsiz. Tandir ostidan nima qidiryapsiz, buni o’zingiz ham bilmaysiz. 79. Boots [buts] – etik; (butsi) tasavvur qiling, butsini cho’zib etik qilib qo’ydingiz. Qishda uni bemalol kiyasiz, yozda esa qirqib tashlashga to’g’ri keladi. 78. Shoes [shyuz] – tufli; (yuz) tasavvur qiling, odam tuflini yuziga kiysa nima bo’lar edi, judayam kulgili holat yuzaga keldi. qiling, tasavvur (snikers) krossovka; – [snikers] Sneakers qiling, ryukzakingizni mashinaning bakiga ilib qo’yib, ryukzakingizning ichidan paket olyapsiz. 90. Umbrella [ambrella] – soyabon; (ombur, elak) tasavvur qiling, omburda elakni qiyshaytirib, o’zingizga soyabon yasab oldingiz. 91. Scarf [skarf] – sharf; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab sharf deyishga harakat qiling. 92. Hat [hat] – shlyapa; (xat) tasavvur qiling, shlyapangizga xat qistirib olgansiz, uni endi pochtaga olib borishingiz kerak. 93. Cap [kep] – kepka; (o’xshash so’zlar) shunchaki -ka qo’shimchasini olib tashlab kep desangiz kifoya. 94. Necklace [nekleys] – taqinchoq; (Neck-bo’yin, lays chipslari) tasavvur qiling, bo’yningizga “Lays” chipslaridan tayyorlangan taqinchoq osib oldingiz. 95. Ring [ring] – uzuk; (ring) tasavvur qiling, ringda uzuklar sochilib yotibdi. Jangchilardan g’olib bo’lgani ushbu uzuklarni olib, kimgadir hadya qilishi mumkin. 96. Earring [iyerring] – zirak; (ear-quloq, ring-uzuk) quloqqa taqiladigan uzuk – bu zirak bo’ladi. 97. Sun [san] – quyosh; (san) tasavvur qiling, uyga kirsangiz quyosh o’tiribdi, siz uni “san nima qivossan” dib uni haydadingiz. 98. Earth [ers] – yer; (iriska) tasavvur qiling, yer hammayoqda iriska bo’lib yotibdi. 99. Square [skveya] – kvadrat; (skver) tasavvur qiling, skver maydoni kvadrat shaklga kelib qoldi. 100. Rectangle [rektangl] – to’rtburchak; (rektor, angliyskiy) tasavvur qiling, boshi to’rtburchak rektor, angliyskiy o’qituvchisi. Uning gaplari ham to’rtburchak. 101. Triangle [trayengl] – uchburchak; (traktor, yengil) tasavvur qiling, traktoringizni uchburchak holiga keltirdingiz, u esa yengil bo’lib qoldi. 102. Circle [syorkl] – doira; (sirkul) tasavvur qiling, sirkulda doira chizyapsiz. 103. Oval [o’vel] – oval (tuxumsimon); (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab oval deb ayting. 104. Cube [kyub] – kub; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab cube deb ayting. 105. Cone [ko’n) – konus; (o’xshash so’zlar) faqatgina -us qo’shimchasini olib qo’ysangiz, ko’n bo’lib qoladi. 106. Pyramid [piremid] – piramida; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab pyramid deb ayting. 108. Tree [tri] – daraxt; (tirik) tasavvur qiling, daraxtlar xuddi tirikdek, ular siz bilan gaplashishyapti. 109. Flowers [flovers] – gul; (flomaster) tasavvur qiling, flomaster bilan gullarni chizyapsiz, juda chiroyli chiqyapti. 110. Bamboo [bembu] – bambuk; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab bamboo deb ayting. 111. Rose [ro’uz] – atirgul; (ro’za) shunchaki rus tilidagi ro’za bilan bog’lab qo’yamiz. 112. Tulip [tyulip] – lola; (tyulen) tasavvur qiling, tyulenlar lolalarni terib suvda o’ynashyapti. 113. Daisy [deyzi] – romashka; (dezodorant) tasavvur qiling, romashka hidli dezodorant sotib oldingiz va hammayoqni romashka hidiga bulg’ab tashladingiz. 114. Sunflower [sanflover] – kungaboqar; (sun-quyosh, flower-gul) quyoshga qaragan gul, albatta kungaboqar bo’ladi. 115. Lily [lili] – nilufar; (Liliya) tasavvur qiling, Liliya ismli rus qiz sochiga nilufar gulini taqib olgan, eng qizig’i, Liliya Nilufar Usmonova bilan dugona ekan. 116. Vegetables [vejiteybls] – sabzavotlar; (vegetarian) tasavvur qiling, siz vegetariansiz, faqat sabzavotlar iste’mol qilasiz. Go’sht yeyish mumkin emas. 117. Cabbage [kebbij] – karam; (kembridj) tasavvur qiling, kembridj universitetida karamlar o’qiyapti. Studentlar yo’q, lekin faqat karamlar, o’qituvchilar ham karamlar. 118. Carrot [kerro’t] – sabzi; (kereli o’t) tasavvur qiling, sabzini tepasidagi o’tiga qarab siz “bu kereli o’t” deyapsiz. 119. Cucumber [kyukember] – bodring; (kiyik, anbar) tasavvur qiling, kiyik musk-anbarlarni bodringlarga suritb chiqiyapti. 120. Eggplant [eggplant] – baqlajon; (egar, planeta) tasavvur qiling, baqlajon egarni planetaga taqib, minyapti. 121. Garlic [garlik] – sarimsoq piyoz; (Garri Potter, likopcha) tasavvur qiling, Garri likopchada sarimsoq piyozlarni tashiyapti. 122. Onion [o’nion] – piyoz; (o’n, minyon) tasavvur qiling, o’nta minyon banan o’rniga piyoz talashib yuripti. 123. Potato [poteyto’] – kartoshka; (Poti, to’y) tasavvur qiling, dugonangiz Potini to’yi bo’lyapti, siz uning to’yiga kartoshka olib bordingiz. 124. Tomato [to’mato’] - pomidor; (tomat) tasavvur qiling, pomidorni ezib, undan ovqat uchun tomat tayyorlayapsiz. 125. Pumpkin [pamkin] – qovoq; (pamada, kino) tasavvur qiling, qovoqqa pamada surish haqida kino suratga olishyapti. 126. Meat [mit] – go’sht; (mitti) tasavvur qiling, likopchangizda mitti go’sht turipti. 127. Beef [bif] – mol go’shti; (biip) tasavvur qiling, mol go’shtida signal bor. Unga bossangiz biip degan tovush chiqyapti. 128. Sausage [so’sej] – sosiska; (o’xshash so’zlar) shunchaki inglizlarga o’xshab so’sej deb ayting. 129. Nut [nat] – yong’oq; (natriy) tasavvur qiling, yong’oqda natriy sulfat kabi kislotalar bor. 130. Pistachio [pestasheo] – pista; (pista, sher) tasavvur qiling, pistani sherlar chaqib o’tirishibdi. 131. Fruit [frut] – meva; (Qurt) tasavvur qiling, mevalar qurtlab ketgan. Bog’bon bechora rosa yig’ladi. 132. Apricot [eypriko’t] – o’rik; (aprikot) tasavvur qiling, o’rik bilan boks tushyapsiz, u sizga aprikot berib nokaut qildi. 133. Cherry [cherri] – olcha; (Jerri) tasavvur qiling, Jerri olchani mazza qilib yeb o’tiripti. Tom esa bundan g’azablandi. 134. Coconut [kokonat] – kokos; (kokos, nut-yong’oq) tasavvur qiling, kokosni ichidan nut (yong’oq) chiqyapti. 135. Fig [fig] – anjir; (figura) tasavvur qiling, maneken figuraga anjir ilib qo’yishgan. 136. Peach [pich] – shaftoli; (pech) tasavvur qiling, shaftolini pechda pishiryapsiz. 137. Pear [per] – nok; (pari) tasavvur qiling, parilar nok yeyapti. 138. Apple [eppl] – olma; (Apple kompyuterlari) tasavvur qiling, Apple kompyuterlarida olmaning rasmlari bor. 139. Pineapple [payneppl] – ananas; (paynet, Apple) tasavvur qiling, paynetta Apple komyuterini ishlatadigan xodim, boshiga ananasni kiyib olibdi. 140. Pomegranate [po’migranet] – anor; (pomidor, granata) tasavvur qiling, pomidorni granata qilib otyapsiz, sizga qarshi anorlarni otishyapti. 141. Food [fuud] – taom; (futbol) tasavvur qiling, futbolda hamma o’yinchilar ovqat yeyishyapti. 142. Animals [enimals] – hayvonlar; (animatsiya) tasavvur qiling, hayvonlardan animatsion film suratga olinyapti. 143. Camel [kaml] – tuya; (Kamol So’ydarak) tasavvur qiling, Kamol tuyaga minib olib, Nihonni oldiga ketyapti. Aslida oq otda borishi kerak edi, ammo bu safar tuyada ketyapti. 144. Wolf [vulf] – bo’ri; (qulf) tasavvur qiling, bo’riga qulf ilib qo’yishgan, shuning uchun u hozir hech kimni tishlamaydi. 145. Lion [layn] – sher; (laym) tasavvur qiling, sherlar laym yeb bazm qilishyapti. 146. Deer [dir] – bug’u; (tir) tasavvur qiling, tirda bug’uni boshini mo’ljalga olib o’q otyapsiz. 147. Bear [ber] – ayiq; (ber) tasavvur qiling, bir ayiq oldingizga kelib, ber menga ber deyapti. Siz nimani berishingiz kerakligini bilmay o’tiribsiz. 148. Monkey [manki] – maymun; (manti) tasavvur qiling, Kung-Fu pandadagi maymun manti yeyapti. 149. Ostrich [o’strich] – tuyaqush; (stretch) tasavvur qiling, tuyaqushni stretchlab tashladingiz, u qimirlay olmayapti. 150. Parrot [parro’t] – to’ti; (parot) tasavvur qiling, siz mening to’tim gapirishni biladi deb do’stingiz bilan 100$ ga garov o’ynadingiz, to’tingiz sizni parot qildi. U aynan shu payt gapirmay jim turdi. Qo’shimcha xorijiy so’zlar Quyida yan qo’shimcha 50 ta so’zga tayyor obrazlar berilgan. Bu so’zlar yuqoridagi so’zlarga nisbatan biroz qiyinroq. Ulardan ham na’munalar olishingiz mumkin. 1. Asleep [eslip] – uxlayotgan; (eslab) tasavvur qiling, uxlayotganingizda bolaligingizni eslab yotibsiz. 2. Berry [beri] – malina; (jerry) tasavvur qiling mushugingiz bilan mult qahramon Jerry malina yeyapti. 3. Collect [kelekt] – to‘plamoq; (kolgeyt) tasavvur qiling, kolgeytni qutilarini to‘plab rekord qo‘yib mashhur bo‘lib ketdingiz. 4. Compete [kempiit] – musobaqalashmoq; (kompot) tasavvur qiling, achigan kompot ichish bo‘yicha musobaqada qatnashyapsiz. 5. Conversation [konverseishn] – muloqot; (konvert) tasavvur qiling, internet turganda uzoqdagi tanishlaringiz bilan kovertdagi xatlar orqali muloqot qilyapsiz. 6. Creature [kriiche] – mavjudot; (karochche) tasavvur qiling, mavjudotlar karochche deb baqirib yotipti. 7. Decision [disijn] – qaror; (jin) tasavvur qiling, bir nechta jinlaringiz bor va siz uchun ular qaror qabul qiladi. 8. Either [eizer] – ikkalasadan biri; (Izmir) tasavvur qiling, Turkiyadagi Izmir va Istanbul shaharlarining ikkalasidan biriga hokim qilib saylanyapsiz. 9. Forest [ forest] – o‘rmon; (voris) tasavvur qiling, Podshoh o‘rmondagi she’rni voris qilib qoldirdi. 10. Ground [graund] – yer; (grant) tasavvur qiling, o‘qishga grant kirb yer yutib oldingiz. 11. Introduce [introdyus] – tanishtirmoq; (Impra plus) tasavvur qiling, Impra plus degan choyni hamma bir-biriga tanishtirib, reklama qilib yuribdi. 12. Marry [mery] – turmushga chiqmoq; (Mariya) tasvvur qiling, Mariya degan rus qiz sizga turmushga chiqyapti. 13. Prepare [pripeir] – tayyorlamoq; (priprava) tasavvur qiling, yaxshi pripravalar (ziravor) bilan oshga kerakli masalliqlarni tayyorlayapsiz. 14. Sail [seil] – qayiqda suzmoq; (sel) tasavvur qiling, sel ko‘p yoqqanidan odamlar shahar ichida qayiqda suzib yuribdi. 15. Serious [sieries] – jiddiy; (servis) tasavvur qiling, mijozlarga servis (xizmat) ko‘rsatishda jiddiy yondashmaganingiz uchun ishdan haydaldingiz. 16. Spend [spend] – sarflamoq; (Ispaniya) tasavvur qiling, Ispaniyada pulingizni sarflab qo‘yib O‘zbekistonga qaytolmay yuribsiz. 17. Strange [streinj] – g‘alati; (doktor Strenj) tasavvur qiling, g’alati bir odamni ko’rib qoldingiz, u esa doktor Strenj ekan. 18. Truth [truss] – haqiqat; (tros) tasavvur qiling, qirollar odamlardan haqiqatni so‘rab tros bilan uryapti. 19. Wake [veik] – uyg‘onmoq; (bek) tasavvur qiling, ertalab beklarcha uyg‘onyapsiz. 20. Alone [eloun] – yolg‘iz; (Ilon) tasavvur qiling, bir xonada ilon bilan yolg‘iz o‘zingiz qoldingiz. 21. Apartment [epartmnt] – kvartira; (departament) tasavvur qiling, o‘zga yurtda departamenti sudga olib ketdi. uchun politsiya sizni yurganingiz propiskasiz kvartirada 22. Article [aartikl] – maqola; (atir) tasavvur qiling, atir haqida maqola yozib mashur bo‘lib ketdingiz. 23. Attitude [etityud] – munosabat (tut daraxti) tasavvur qiling, tut daraxti bilan yaxshi munosabatda suhbatlashib o‘tiribsiz. 24. Compare [kompeier] – taqqoslamoq; (qon ber) tasavvur qiling, dunyodagi qonlarni rangini taqqoslab yuribsiz, olimlik qilib. 25. Judge [jadj] – baho bermoq; (jajji) tasavvur qiling, musobaqada jajji bolachalar hakamlik qilib sizga baho beryapti. yorliq 34. Shape [sheip] – shakl; (shef) tasavvur qiling, restoranda shef oshpazsiz va turli shakldagi pishiriqlar, taomlar tayyorlayapsiz. 33. Quality [kvaleti] – sifat; (kuvalda) tasavvur qiling, temirchisiz va temirdan sifatli pichoq yasash uchun kuvalda bilan ko‘p-ko‘p uryaspiz. 32. Profit [profit] – foyda; (profil) tasavvur qiling, instagram profilingizda foydali maslahatlar berib xalq sevgan blogerga aylandingiz. bo‘lganingiz uchun professional bilan 26. Magazine [megeziin] – jurnal; (magazin) tasavvur qiling, oziq-ovqat magazinida jurnal sotilyapti. faxriy 31. Professional [prefeshinel] – kasbiy; (professional) tasavvur qiling, kasbingizda taqdirlanyapsiz. 30. Neighbor [neybor] – qo‘shni; (ey, bor) tasavvur qiling, qo‘shningiz bilan urushib, unga “ey , bor” deyapsiz. 29. Method [metsed] – uslub; (metod) tasavvur qiling, Mnemonikadagi Metodni qo’llab, hayotingiz o‘zgardi. 28. Meal [mil] – ovqat; (Nil daryosi) tasavvur qiling, nil daryosi yuzasida muallaq turib ovqatlanyapsiz. 27. Material [metieriel] – xom-ashyo; (material) xuddi inglizlarga o’xshab Materialni talaffuz qiling. 35. Space [speis] – bo‘shliq; (spetsnaz) tasavvur qiling, spetsnazlar bitta bo’shliq joyni topib olishdi. 36. Stair [steier] – zina; (suz, tayyor) tasavvur qiling, oilaviy zinada ovqat pishirib o‘tiribsizlar va akangiz “ovqatni suz, tayyor” deyapti. 37. Symbol [simbel] – ramz; (simvol) tasavvur qiling, sizni ko‘rinshingiz davlatning bir ramzi, simvoli sifatida qabul qilindi. 38. Thin [tsin] – ozg‘in; (sen) tasavvur qiling, bir ozg‘in do‘stingizga “sen muzqaymoqning cho‘piday ozg‘insan” deyapsiz. 39. Blood [blad] – qon; (bulut) tasavvur qiling, bulut qon yig‘layapti. 40. Burn [bo‘rn] – olovda yoqmoq; (bo‘ron) tasavvur qiling, olov yoqayotganingizda bo‘ron boshlanib ketti. 41. Cell [sel] – qamoqxona kamerasi; (sel) tasavvur qiling, sel yog‘ib shahringizdagi qamoqxona kameralaridan mahbuslar qochyapti. 42. Contain [kentein] – o‘z ichiga olmoq; (konteyner) tasavvur qiling, butun borliqni bitta konteyner o‘z ichiga oladi. 43. Correct [kerekt] – to‘g‘ri; (kriket) tasavvur qiling, Hindistonda kriketni to‘g‘ri o‘ynolmaganingiz uchun jinoiy javobgarlikka tortildingiz. 44. Crop [krop] – hosil; (ko’p) tasavvur qiling, bolaligingizda ekkan daraxtingiz hosilga kirib, ko’p meva berdi. 45. Demand [dimand] – talab qilmoq; (demak) tasavvur qiling, “talab qilmoq – so‘ramoq demakdir” degan iqtibos aytib faylasuf bo‘lib tanildingiz. 46. Equal [ikwel] – teng; (ukol) tasavvur qiling, umringizda bobongiz tengi odam olmagan miqdorda ukollarni olib davolanyapsiz. 47. Feed [fid] – boqmoq; (hid) tasavvur qiling, uyingizda ko‘p hayvonlarni boqib ularning hidiga chidolmayapsiz. 48. Hole [houl] – teshik; (xol) tasavvur qiling, xolingizda teshikcha paydo bo‘lib ichidan oltin oqyapti. 49. Increase [inkriis] – ko‘tarmoq, oshirmoq; (inqiroz) tasavvur qiling, kompaniyangizda uchradingiz. mahsulot narxini oshirganingiz uchun inqirozga 50. Lord [lord] – podshoh, janob; (tort) tasavvur qiling, podshohlar tort pishiryapti. Download 3.05 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|