Uning to’liq ismi Abul Qosim ibn Umar az-Zamahshariy 19 mart 1075 yili Xorazmning Izmiqshir qishlog’ida tug’ilgan, bolaligida varrak uchrayotganida tomdan yiqilib oyog’ini sindirgan va bir umirga nogiron

Zamahshariy o’zining ilmiy asarlari, badiiy ijodi bilan olim va shoir sifatida butun islom dunyosida shuhrat qozondi.


Buyuk bobomiz Alisher Navoiy “Sab’ai sayyor” (“Etti sayyoh”) dostonining ustozi Abdurahmon Jomiy ta’rifiga bag’ishlangan bobida Zamahshariyni eslab o’tadi:az-Zamahshariy jahon fani va madaniyati taraqqiyotiga mislsiz hissa 
qo’shgan benazir inson, ulug’ alloma sifatida ma’lum va mashhurdir. Xorazm 
zaminining Zamahshar qishlog’i ma’rifatparvar donishmand bobomiz-ning tug’ilgan 
yurtidir. Bu ulug’ zot 1075 yilning 19 martida o’sha qishloqda tavallud topgan va 
benihoya boy ilmiy meros qoldirgan. U tilshunoslik, lug’atshunoslik, adabiyot, tafsir, 
hadis, fiqhga oid ellikdan ortiq asar yarat-gan. «Al-Kashshof», «Al-Mufassal», 
«Muqaddimat ul-adab», «Asos al-balog’a», «Atvoq uz-zahab» kabi va boshqa asarlar 
uning tafakkuri mahsullaridir. 
«Al-Kashshof» az-Zamahshariy ijodining gultojidir. U Qur’on tafsiriga 
bag’ishlangan asarlar ichida eng sarasidir. Shuning uchun ham bu asar hozirgi 
vaqtgacha arab mamlakatlarida ko’plab musulmon ahli, ayniqsa olimlar uchun 
zaruriy kitoblardan bo’lib hisoblanadi»
2
. 
Az-Zamahshariy «Al-Kashshof»ni Makkai Mukarramadagi Ka’ba ro’barasidagi 

1
 I.Karimov. Istiqlol va ma’naviyat. T., «O’zbekiston», 1994, 105-bet. 
2
 Qarang: Abul Qosim Mahmud az-3amahshariy. Nozik iboralar. Sharhlar muallifi va tarjimon Ubaydulla 
Uvatov. T., «Kamalak», 1992, 42-44-betlar. 
 
166

hujrada o’tirib yozganliklari sababli «Jorulloh» - «Allohning qo’shnisi» laqabini 

olgan. 
Musulmon olamida Zamahshariyning nomini bilmagan va hurmat qilmaydigan 
biror arab olimi, mudarrisi topilmasa kerak. Uni «Ustoz ud-dunyo», («Butun 
dunyoning ustozi»), «Ustoz ul-arab val-ajam» («Arablar va g’ayri arablar ustozi»), 
«Faxru Xorazm» («Xorazm faxri») kabi sharafli nomlar bilan ataganlar»