Universiteti a. Abdusamedov, B. Jalilov, A. Tashanov
William LR ow e. Philosophy o f Religion. USA W adsw orth Cengage Learning, 2007. P. 16
Download 4.52 Mb. Pdf ko'rish
|
Dinlar falsafasi.AbdusamedovA. Djalilov B. TashanovA.
|
92 William LR ow e. Philosophy o f Religion. USA W adsw orth Cengage Learning, 2007. P. 16
58 XlVasrda S.Tomas Aquinas Xudoning mavjudligi borasida 5 ta aniq dalillami olg'a suradi; uning birinchi 3 ta variant! Olam munozarasi haqida. 1-da u dunyoda o ‘zgarishni boshidan kechirayotgan va xulosaga saba bo'lgan narsalar borki, ular o‘zgarishning asl sababi bo‘lishi shart ya’ni o'zini o‘zgartira olmasligi haqaidagi quyidagi dalillardan boshlangan. Ikkinchisida, u dunyoda shunday aniq narsalar bosgqa narsalar va xulosa qilishga sabab bo‘lgan narsalar. tomonidan mavjudlikka sabab bo'lgan o‘zining mavjudligi o‘zisiz sabab bo'lga, mavjudlikning asl sababi bo‘lishi shart degan dalillar bilan boshlangan. Uchinchi bahsda u dunyoda unchalik ham mavjud bo‘lmagan narsalar, lekin biz osongina tasaw ur qila olishimiz mumkin bo‘lmagan va bo‘lishi zarur bo‘lgan narsa bo‘Iishi shart yakun uchun sabab bo'lgan, ya’ni mavjud bo‘lish va mavjud;bo‘lishda omadsizlik qilmaslik, dalillar Xudoning mavjudligini isbotlashda engilishi haqidagi dalillardan boshlangan33. Teistik Xudo uchun, ko'rib turganimizdek, haddan tashqari yaxshi, qudratli, hamma narsadan voqif va yaratuvchi, bo‘laklikdan va dunyoning ozodligining yaratuvchisi. Qanday qilib bilamiz, misol uchun, bu 6 ‘zgarmas o‘zgartiruvchi dushman yoki biror johil emasmi? Bu e’tirozgajavobni Olam munozarasida 2-qismga ega. Urunishning 1-qismi bo‘lishning maxsus turi mavjudligi - misol uchun bor bo‘lish mavjudlikni yo‘q qilgan yoki bor bo‘lish boshqa narsalami o‘zgartirishga sabab bo'lishi lekin o‘zini o‘zgartirmasligining maxsus turini isbotlab berdi. Urunishning 2-qismi mavjudlik 1-qismidagidek, yo‘lga qo‘yiladi va bo‘lishi shart xususiyatlar - mutlaqo ezgulik, qudratli kuch hamma narsada voqiflik va boshqalar teistik Xudoning go‘yasini o‘zida birgalikda aks ettiruvchi maxsus tur haqida dalil keltirilgan. Bu nimani anglatadi, keyin, Olam munozarasini faqatgina 1-qismi haqida Aquinisning turli xil ko‘rinishdagi 3 xil dalili qarashlari bor. Haqiqatdan, Aquinusning “Summa Ilohiyoti” ning oxirgi boMimlarida o‘zgarmas o ‘zgaruvchisini, mavjudlikning sababi sababsizligini va bor bo'lish ma’lum bir mavjudlik bo‘lish shart ekanligi va bir xil bo‘lish va yolg‘iz bo'lish teistik Xudoning barcha xususiyatlarida botligini ko‘rtastib o‘tishini o‘z zimmasiga olgan. Biz olam munozarasini XVIII asmi egallagan ikkinchi muhim taraqqiyotida o‘mini, german faylasufi Gottfrid Leibniz(1646-1716) ning bitiklarida taraqqiyot aks Download 4.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|