Universiteti fakulteti

6. Nuriy tezliklar metodi. Koinotdagi bizdan eng uzoq masofada yotgan galaktikalar uchun Xabblning qizilga siljish qonunini qo‘llash mumkin. Bunda

υ = H · r , (2)

bo‘lib, υ – galaktikalar yoki ular to‘dasining bizdan uzoqlashish tezligi, H – Xabbl doimiyligi, r – galaktikagacha masofa. Bu usul kamida 10 Mpk masofadan boshlabgina qo‘llanishi mumkin, ya’ni galaktika qanchalik uzoqda bo‘lsa natija shunchalik aniqroq chiqadi. Gap shundaki, (2) formula o‘rta hisobda bajarilib, galaktikalarning qoldiq tezliklari (400-500 km/sek) hisobga olinishi qiyin.

Galaktikalar to‘dalari yoki sistemalariga ham yulduzlarga qo‘llaniladigan statistik funksiyalarni ishlatish mumkin: yorqinlik funksiyasi , ravshanlik funksiyasi  va massalar funksiyasi  kabilarni kiritib, zarur statistik qonuniyatlar asosida ko‘rinma va haqiqiy masofalarni hamda galaktikalarning katta masshtabdagi taqsimotini topish mumkin. Masalan, bizga eng yaqin fazoda galaktikalar uchun  assimetrik ko‘rinishga ega . Uning maksimumi  ga to‘g‘ri keladi.

+ 

1–rasm. Bizga yaqin fazodagi galaktikalar sistemasi uchun yorqinlik funksiyasi.

Yorqinlik bo‘yicha esa adabietda quyidagi empirik bog‘lanish mavjud:

 (3)

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Sattarov I. Astrofizika I-II tom T.2007.
   
2. 
   Fan va turmush № 1-3, 2009.
   
3. 
   Mamadazimov M.M. Astronomiya. Akademik va kasb-hunar kollejlari uchun darslik. T. “O‟qituvchi” . 2003.
   
4. 
   Nuriddinov S.N. Galaktikalar fizikasi asoslari. T., 2007.
   
5. 
   wwwziyo.net.
   
6. 
   Zasov A.B. Kanonivich Ye.V. Astonomiya. M. 2000.
   
7. 
   www.astrin.uzsci.net/samobs- Samarqand ilmiy-o‟quv observatoriyasining internetsayti.