Universiteti jizzax filiali "psixologiya" fakulteti

Birinchidan, qo‘yilish ob‘ektiga qarab investitsiyalar real va moliyaviy 
shakllarga ajratiladi. 
Real investitsiyalar (kapital qo‘yilmalar) – pul mablag‘larini korxonaning 
moddiy va nomoddiy aktivlariga sarflanishidan iborat. 
Moddiy investitsiyalar asosiy kapitalning elementlarini sotib olish bilan 
bog‘liq bo‘lib, ko‘pchilik hollarda investitsion loyihalar doirasida amalga 
oshiriladi. Shuning uchun o‘z mablag‘lari bilan birga qarzga olingan mablag‘lar 
ham foydalanilishi mumkin. Qarzga mablag‘ olingan holda investor rolini aniq 
loyihalarga kredit mablag‘lari ajratayotgan bank bajaradi. Nomoddiy (potentsial) 
investitsiyalar nomoddiy boyliklar yaratilayotganda amalga oshirilib, kadrlarni 
tayyorlash va qayta tayyorlashga, ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarini 
(NIOKR) amalga oshirish, yangi mahsulotlarning namunalarini yaratishga sarflarni 
mujassamlashtiradi. Mutaxassislarni tayyorlash, tajriba, ilmiy tekshirish, lizentsiya 
va nou – xou berish, avtorlik xuquqi va umuman olganda nomoddiy aktivlarga 
yo‘naltirilgan investitsiyalarni ko‘pgina iqtisodchi – olimlar intellektual 
investitsiyalar deb atamoqdalar.
Xorijiy adabiyotlarda portfel investitsiyalar investor tomonidan sotib olingan 
aktsiyalarning firma ustidan nazorat va ta‘sir doirasi belgilariga ko‘ra tasniflanadi. 
Investitsiyalarning bir muncha ilmiy asoslangan tasnifi rus olimi N.Blank ishlarida 
keltirilgan. Bunda investitsiyalar quyidagi belgilariga ko‘ra tasniflangan: qo‘yilma 
ob‘ektlariga ko‘ra; investitsiyalashda ishtirok etishiga qarab; investitsiyalash davri 
bo‘yicha; mulkchilik shakllari bo‘yicha; hududiy belgisi bo‘yicha . 
 

---

 
 
 
Ikkinchidan, investitsiyada qatnashish harakteriga ko‘ra bevosita va portfel 
investitsiyalar farqlanadi. Bevosita investitsiyalar investorni o‘z moliyaviy 
mablag‘lag‘larni joylashtirish ob‘ektini tanlash imkoniyatini beradi. Portfel 
investitsiyalar tijorat banklari, investitsion kompaniyalar, fondlar va boshqalar 
yordamida amalga oshiriladi. Moliyaviy vositachilar to‘plangan mablag‘larni 
samarali, daromad keltiradigan qilib joylashtiradilar. Portfel investitsiyalar boshqa 
emitentlarning anderrayting yordamida qimmatli qog‘ozlarga joylashtirish shaklida 
namoyon bo‘ladi.
Uchinchidan, investitsiyalash davriga qarab investitsiyalar qisqa muddatli 
(bir yilgacha bo‘lgan muddatga beriladi) va uzoq muddatli (bir yilldan oshiq 
muddatga beriladi) bo‘ladi. Masalan, oddiy aktsiyalar umuman biror – bir muddat 
bilan cheklanmaydi. Masalan, depozit sertifikati olti oy muddatga beriladi – bu