Universiteti ro’yxatga olindi №

Hunarmandchilik bilan bog’liq mehnat qo’shiqlari.
O’zbek xalq hunarmandchilik qo’shiqlari orasida urchuk, charx, o’rmak, kashta tikish, gilam to’qish, bo’z to’qish bilan bog’liq qo’shiqlar asosiy o’rin egallaydi. Bu qo’shiqlarda hunarmandlarning og’ir hayoti, mashaqqatli mehnati va ruhiy olami aks etgan.
Charx qo’shiqlari. Charx ibtidoiy ip yigirish quroli bo’lib, uning qo’shiqlarida feodalizm jamiyatidagi o’zbek ayolining og’ir hayoti butun murakkabligi bilan aks etgan.
Kashta qo’shiqlari. Markaziy Osiyo xalqlari, xususan, o’zbek xalqi o’tmishdan kashta tikish san’ati bilan mashhur. SHuning uchun ham o’zbeklar o’rtasida kashtaning bosma, jimalay, sanama, ilma kabi turlari yuzaga kelganki, ularning xar biri kashtachilardan alohida mehnat, mahorat talab etadi.
Kashtaning turiga harab xatto qizlarning qandayligiga ham baxo berishgan va kashta qo’shiqlarida bu narsa o’z ifodasini topgan.
Bosma tikkan botir qiz,
Jimalay tikkan chevar qiz,
Sanama tikkan sardor qiz,
Ilma tikkan ilgir qiz.


Ilma – kashtaning maxsus turi bo’lib, kashta qo’shiqlarida bu tur ko’p ta’riflanadi.
O’rmak qo’shiqlari. O’zbeklar orasida o’rmak urish, ya’ni gilam, sholcha to’qish keng tarqalgan bo’lib, ana shu mehnat jarayonida ijro etilgan maxsus qo’shiqlar o’rmak qo’shiqlari, deb yuritiladi. O’rmak to’qish ishlari og’ip mashaqqatli bo’lib, u kishidan katta sabot va g’ayrat talab etadi.
Bo’zchi qo’shiqlari. Feodalizm sharoitida yengil sanoat, ayniqsa, to’qimachilik sanoati mutlako yo’q bo’lib, jamiyat o’zidagi turli matolarga extiyojini faqat qo’l mehnati orqali oddiy to’qish dastgoxlari vositasida qondirgan. Bo’zchi qo’shiqlarida unumsiz va sermashaqqat mehnatning og’irligi, bo’zchi bozorining kasodligi, to’quvchi oilalardagi muhtojlik kabi ohanglar yetakchilik kiladi.
Do’kon uyga kirsam, tanam qaqshaydi,
Sovuqlarda o’lmay qolsam yaxshiydi.
Harisi tillaga ketsa yaxshiydi,
SHunday mening bo’zim arzon ketarmi.

Ammo bo’zchi qo’shiqlari bizgacha nihoyatda kam yetib kelgan, ko’plari unutilib ketgan.