Universiteti sportni boshqarish va turizim fakulteti mustaqil ish

Regulyator RNK (miRNK va siRNK)

Ayrim kodlovchi boʻlmagan RNKlar (oqsillarni kodlamaydigan RNKlar) boshqa genlar ekspressiyasining regulyatsiyasiga yordam beradi. Bunday RNKlarni regulyator RNK deb atash mumkin. Masalan, (microRNA) miRNAs va (small interfering RNK) siRNAs uzunligi 22 nukleotidga teng kichik regulyator RNK molekulalari. Ular maʼlum iRNA molekulalariga (qisman yoki toʻliq bir-birini toʻldiruvchi ketma-ketlik) bogʻlanadi va ularning barqarorligini kamaytiradi yoki ularning translyatsiyasini buzadi. Bu orqali hujayraga iRNk miqdorini kamaytirishga yordam beradi.
Kodlovchi boʻlmagan va regulyator RNKlardan ayrim misollar. Olimlar hali ham kodlovchi boʻlmagan RNKning yangi turlarini kashf etishmoqda.
Xar bir tirik organizmda nuklein kislotalarning xar ikki turi-ribonuklein kislota (RNK) va dezoksiribonuklein kislota (DNK) mavjud. Fakat viruslargina bularning bir turini (DNK yoki RNK ni) tutadi. Nuklein kislotalar va oksillar xayotning material asosini tashkil kiladilar. Ular uzaro uzviy boglik, ammo ularning xujarradagi urni va funktsiyasi printspial fark kiladi: oksillar asosan kurilish va xujayraning ishchi organlari materiali; nuklein kislota ega informatsion material, u organizmning tuzilishi, usishi, rivojlanishiga tegishli informayiyaning saklanishshshi , takrorlanishi, almashinuvi va avloddan avlodga kuchirilishini ta‘minlaydi.
Nukleotidlar- nuklein kislotalarning struktura elementlaridir.
RNK xam DNK xam nukleotidlar deb ataladigan monomerdan tuzilgan, shuning uchun nuklein kislotalarni polinukleotidlar deyiladi. Xar bir mononukleoid 3 ta ximiyaviy farkli komponentlar: anorganik fosfat, monosaxarid riboza yoki dezoksiriboza va azot asosi, purin yoki pirimiddin asosidan tashkil topgan. DNK va RNK molekulalari tarkibiga kiradigan monosaxarid dezoksiriboza bulganidan uning mononukleoitidlari xam dezoksiriboza mononukleoitidlari, DNK ning uzi dezoksiribozopolinukleoid; RNK esa ribozomononukoeotidlardan tashkil topgan ribozomononukoeotidlar. Azot tarkibiga esa timin kiradi.