Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Қо`л то`пи келиб чиқиши тарихи.
1898 йил - қо`л то`пига асос солинган йил ҳисобланади. Даниянинг Ордрупе шаҳридаги гимназиялардан бирининг о`қитувчиси Х.Нилсон футболдан фарқ қиладиган, қизлар учун ҳам мос келадиган, ёг`инли ҳавода залда о`йнаса бо`ладиган янги спорт о`йинини яратишга қарор қилади. У дарвозабонларни қолдириб, жамоа сонини қисқартириб, то`пни узатиш ва отиш фақат қо`л билан бажарилишини таклиф қилади. Шу тариқа оламда «Гандбол» юзага келади ва кейинчалик тезгина бутун жаҳонга тарқаб кетади. Бунга о`хшаш «чешска хазена» номли о`йинни 1892 йилда Чехияда ҳам о`йнашган.
1904 йили биринчи бо`либ Дания қо`л то`пи федерацияси ташкил топди. 1906 йили Копенгаген шаҳрида қо`л то`пи о`йинининг дастлабки қоидалари нашр етилди. Ушбу қоидаларнинг муаллифи ҳам Холгерн Нилсондир.
Ўйинни ривожланиши жараёнида о`йинчилар сони о`згариб турди. Шундай о`йин вариантларидан бирида 10 та о`йинчи ва 1 та дарбозабон ҳар бир жамоа таркибида бо`либ, о`йин футбол майдонида о`йналиб, футбол дарбозасига то`п отишган. 11 о`йинчидан иборат бо`лган бу о`йин варианти 1915 йил Германияда ташкил қилинган. Бундай о`йинни ташкил қилиш ва о`йнаш бирон бир вақтгача о`з муваффақиятига ега бо`лди халос. Европада гандболнинг ривожланиши 1928 йилларга то`г`ри келади. Бутун жаҳон ҳаваскорлар федерацияси ИАГФ ни ташкил қилишга сабаб бо`лди. СҲу вақтнинг о`зида Прагада қизлар о`ртасида халқаро турнирда 7:7 о`йин варианти илгари сурилди. 1934 йилда биринчи халқаро о`йин қоидалари тасдиқланди. Биринчи еркаклар турнири 1936 й. Берлин олимпиадасида бо`либ о`тди, бунда ҳар бир жамода 11 о`йинчидан о`йнашди. 1938 йилда Германияда бо`либ о`тган жаҳон биринчилигида бир вақтда 11:11 ва 7:7 о`йин вариантлари синаб ко`рилди.
Жаҳон уриши бошқа спорт турлари каби бу спорт турини ҳам ривожланишига то`сқинлик қилди. Аммо 1946 йили яна халқаро гандбол федерацияси ИГФ қайта ташкил қилинди. Уришдан кейинги йилларда асосан 11:11 о`йин варианти қо`лланиб шу вариантда мусобақалар о`тказилиб келинди. 1950 йилдан бошлаб еса 7:7 уйин вариантига о`тила бошланди. СҲундан бери бу вариантда о`йнаб келинмоқда. 1954 йили еркаклар, 1957 йили еса аёллар о`ртасида мусобақалар кичик майдонда о`йнала бошланди. 1972 йили Мюнхен олимпиадасида еркаклар жамоалари олимпиада о`йинларида о`йнай бошлаган бо`лса, 1976 йили Монреал олимпиадасида аёллар жамоалари қатнаша бошлашган. Ўйиндаги жо`шқинлик, юқори даражадаги тезлик ва атлетлик томошабинларда бу о`йинга бо`лган қизиқишларни о`йг`отди.
Собиқ Иттифоқда қо`л то`пи бо`йича биринчи йирик мусобақа 1928 йили И Бутуниттифоқ спартакиадаси доирасида о`тказилган. 1955 йилда Бутуниттифоқ қо`л то`пи федерацияси ташкил топган. 1962 йилдан бошлаб еркаклар ва аёллар о`ртасида мунтазам Иттифоқ чемпионатлари о`тказилиб турган. Ҳозирги кунда Халқаро гандбол федерациясига дунёнинг 123 давлати аъзо бо`либ, жами 7 миллион киши гандбол билан шуг`улланмоқда. СҲу жумладан, 1,4 миллион шуг`улланувчи собиқ иттифоқ мамлакатлари гандболчиларидир.