UrDU Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi tayyorlagan Taqdimod ishi Qabul qildi: Raximov Shuhrat - Reja:
- Genetikaning mazmuni
- Genetikaning irsiylanish bosqichi
- Genetik irsiylanish
Genetikaning mazmuni - Genetika yunoncha “Geneticos” so’zidan olingan bo’lib, tug’ilish, kelib chiqish degan ma’noni anglatadi. Genetika tirik organizmlarning irsiyati va o’zgaruvchanligi to’g’risidagi fan bo’lib, biologiyaning alohida shahobchasi hisoblanadi.
- Irsiyat barcha hayotiy hodisalarning asosini tashkil etib, tirik organizmlarning o’xshash belgi xossalarini avloddan avlodga o’tish va rivojlanishini ma’lum sharoitda ta’minlab beruvchi xossadir
O’zgaruvchanlik esa tirik organizmlarning ota-ona belgilaridan farq qiluvchi yangi belgilarni namoyon qiladi. - O’zgaruvchanlik esa tirik organizmlarning ota-ona belgilaridan farq qiluvchi yangi belgilarni namoyon qiladi.
- Irsiyat va o’zgaruvchanlik ikki qarama qarshi jarayon bo’lishiga qaramay bir vaqtda namoyon bo’ladi.
- Irsiyatsiz o’zgaruvchanlik, o’garuvchanliksiz esa irsiyat bo’lmaydi.
- Irsiyat va o’zgaruvchanliksiz yer yuzida hayotning evolutsiyasini tasavvur etish qiyin.
O’simlik va hayvonlarning har biri alohida takrorlanmas o’zgacha genotipga ega. O’zgaruvchanlkning turlicha ko’rinishlari mavjud. Organizm belgi va xususiyatlarini o’zgarishi bir yoki bir necha genlarning o’zgarishi oqibatida ro’y berishi mumkin. Bunday o’zgaruvchanliklar mutatsiya deb ataladi. - O’simlik va hayvonlarning har biri alohida takrorlanmas o’zgacha genotipga ega. O’zgaruvchanlkning turlicha ko’rinishlari mavjud. Organizm belgi va xususiyatlarini o’zgarishi bir yoki bir necha genlarning o’zgarishi oqibatida ro’y berishi mumkin. Bunday o’zgaruvchanliklar mutatsiya deb ataladi.
- Shu bilan birgalikda individual rivojlanish jarayonida organizmlarning morfalogik, fiziologik, biokimyoviy va boshqa xususiyatlarining qonuniyatli o’zgarishi ham kuzatiladi.
- Bu ontagenetik o’zgaruvchanlik deb ataladi. Modifikatsion o’zgaruvchanlik tashqi muhit omillari ta’sirida o’zgarishsiz kechadigan organizmlar fenotipining o’zgarishidir.
Ma’lum bir oqsil molekulasining tuzilishi belgining rivojlanishi va organizmning tuzilishi rejasini genlar orqali belgilash xususiyatiga irsiyat deyladi. - Ma’lum bir oqsil molekulasining tuzilishi belgining rivojlanishi va organizmning tuzilishi rejasini genlar orqali belgilash xususiyatiga irsiyat deyladi.
- Organizmdagi irsiy belgi va xususiyatlarni avloddan avlodga o’tishi irsiylanish deb ataladi.
- Organizmning irsiy omillar yig’indisi-genotipni tuxum hujayra urug’lanishi davrida ota-onasidan oladi. Genotipdagi hamma belgi va xususiyatlar o’zaro taqsimlanadi.
- Genotipdagi hamma o’zgarishlar ham nuqsonlarga sabab bo’lmaydi. Organizm genotipi uning moslanish imkoniyatlarini va tashqi omillarga javoban reaksiya normasini belgilab beradi.
Genetikaning fan sifatida shakillantirish sitologiya embriologiya, biokimo sohasida olib borilgan tadqiqodlar muhim ahamiyatga ega bo’ldi. - Genetikaning fan sifatida shakillantirish sitologiya embriologiya, biokimo sohasida olib borilgan tadqiqodlar muhim ahamiyatga ega bo’ldi.
- Irsiyat va o’zgaruvchanlk haqidagi fanning rivojlanishiga Ch.Darvinning turlarning kelib chiqishi haqidagi ta’limoti katta hissa qo’shdi.
- Genetikaning rasmiy fan sifatida tan olinishida 1900-yil gollandiyalik Gugo de Friz, germaniyalik Karl Korrens, avstraliyalik Erix Chermaklarning duragaylash bo’yicha olib brogan ishlari katta ahamiyatga ega.
Bu uch batanik olimlar biri-biridan bexabar holida turli obektlar ustida tadqiqod o’tkazib ota-ona irsiy belgilarining nasldan-naslga berilishi va kelgusida avlodlarda ajralishi haqida maqolalarini e’lon qildilar. - Bu uch batanik olimlar biri-biridan bexabar holida turli obektlar ustida tadqiqod o’tkazib ota-ona irsiy belgilarining nasldan-naslga berilishi va kelgusida avlodlarda ajralishi haqida maqolalarini e’lon qildilar.
- Ammo bu olimlar Chex tabiatshunosi Gregor Mendel tomonidan ochilgan irsiyat qonuniyatlarining qaytadan etdilar xolos. Chunki Mendelning irsiyat haqidagi qonunlari 1865-yilda nashr etdilar.
-
Umumiy genetika - Umumiy genetika- irsiy axborot tuzilishini irsiyat va o’zgaruvchanlikni tiriklikning barcha darajalariga xos bo’lgan umumiy qonuniyatlarni o’rganadi.
- Mikroorganizmlar genetikasi-ning tadqiqot obekti bo’lib tuban eukariot organizmlar bakterialar va viruslar hisoblanadi.
- Odam genetikasi-odam populyatsiyasida irsiyat va o’zgaruvchanlikning hodisalarini tashqi muhit sharoitlarinining tasirida belgilarining irsiylanishi ularning o’zgarishi xususiyatlarini tadqiq qiladi.
- Hayvonlar genetikasi- umurtqali va umurqasiz hayvonlarning belgi xossalarining irsiylanishini o’rganadi.
O’simliklar genetikasi- asosan yopiq urug’li o’simliklarda belgi xossalarining avloddan-avlodga berilish qonuniyatlarini ochish bilan shug’ullanadi. - O’simliklar genetikasi- asosan yopiq urug’li o’simliklarda belgi xossalarining avloddan-avlodga berilish qonuniyatlarini ochish bilan shug’ullanadi.
- Sitogenetika-odam, hayvon va o’simlik xromosomalarining umumiy qonuniyatlarini hamda tashqi ichki tuzilishini o’rganish bilan shug’ullanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
