Urganch davlat pedagogika instituti “ maktabgacha ta’limda ta’lim va tarbiya texnologiyalari” fanidan o’quv-uslubiy majmua

Pedagogik texnologiya- o‘qituvchi mahoratiga bog‘liq bo‘lmagan holda pedagogik muvafaqqiyatni qafolatlay oladigan, o‘quvchi shaxsini shakl lantirish jarayonining loyihasidir. (B.P.Bespalko.)
Pedagogik texnologiya- ta’limning rejalashtirilgan natijasiga erishish jarayoni tafsiloti.(I.P. Volqov)
Ta’lim texnologiyasi- didaqtik tizimning tarqibiy jarayonli qismi. (M.Chorshanov)
Pedagogik texnologiya- o‘quv jarayonining o‘quvchilar va o‘qituvchi uchun so‘zsiz qulay sharoitlar ta’minlashni loyihalash, tashkil qilish va o‘tqazish bo‘yicha hamma detallari o‘ylab chiqilgan bigaliqdagi pedagogik faoliyat modeli. (BM.Monaxov)
Pedagogik texnologiya- pedagogik maqsadlarga erishish uchun foydalaniladigan barcha shaxsiy, usqunali va metodologiq vositalarning tizimli yig‘indisini va ularning amal qilish tartibini bildiradi. (M.Bklarin.)
Pedagogik texnologiya, bu – so‘zsiz rioya qilish eng yuqori natijani qafolatlaydigan qo‘rsatmalar emas, balqi qonuniyatlar bo‘lib, ularning amaliy ahamiyatidan iborat. (BYu.Pityuqov)
Pedagogik texnologiya- bu tizimli fiqr yuritish usulini pedagogikaga singdirish ya’ni pedagogik jarayonni muayyan bir tizimga qeltirishdir.(Saqomoto.)
Pedagogik texnologiya-bu o‘qituvchi (tarbiyachi)ning o‘qitish (tarbiya) vositalari yordamida o‘quvchi (talaba)larga muayyan sharoit va qetma-qetliqda ta’sir qo‘rsatish va bu faoliyat mahsuli sifatida ularda oldindan belgilangan sifatlarni shakl lantirish jarayonidir.(N.Sayidaxmedov)
Pedagogik texnologiya-ta’lim metodlari, usullari, yo‘l-yo‘riqlari hamda tarbiyaviy vositalar yig‘indisi; u pedagogik jarayonning tashkil iy-uslubiy vositalari majmuidir.Bu o‘z oldiga ta’lim shakl larini optimallashtirish vazifasini qo‘yuvchi, butun o‘qitish va bilimdlarni o‘zlashtirish jarayonini texniq resurslar va odamlarning o‘zaro munosabatlarini hisobga olgan holda yaratish, qo‘llash va aniqlashning tizimli metodidir. Demaq, pedagogik texnologiya insonga ( ta’lim-tarbiya oluvchiga) oldindan belgilangan maqsad bo‘yicha ta’sr o‘tqazish faoliyatidan iborat. (J./.Yo‘ldoshev)
Ta’lim texnologiyasi- ta’lim maqsadiga erishish jarayonining umumiy mazmuni, ya’ni, avvaldan loyihalashtirilgan ta’lim jarayonini yaxlit tizim asosida, bosqichma-bosqich amalga oshiish, aniq maqsadga erishish yo‘lida muayyan metod, usul va vositalar tizimini ishlab chiqish, ulardan samarali, unumli foydalanish hamda ta’lim jarayonini yuqori darajada boshqarishni ifodalaydi. (O‘.Q.Tolipov)
YNESKO ta’rifi: Pedagogik texnologiya – ta’lim berish va o‘zlashtirish usullarini yaratish, qo‘llash ularni yagona tizimga qeltirish, yo‘li bilan inson salohiyati va texniq vositalarining barcha imqoniyatlaridan muvofiq foydalanib, bilimlar o‘zlashtirilishining eng maqbul jarayonidir.
Pedagogik texnologiyalardagi g‘oya Maktab faoliyati yoqi har qanday ta’lim muassasi va ta’limning asosiy zvenosi bo‘lgan ta’lim jarayonini boshqariluvchanligidir.
Ba’zida pedagogik ish tajribasida pedagogik texnologiyalarni allaqachon o‘zlashtirilgan (ma’lum bo‘lgan) hatto foydali bo‘lgan, ammo ta’lim metodiqasi texnologik yaratilmagan (tuzilmagan) deb tushunishadi. Lekin, pedagogik texnologiya o‘ziga xos innovatsion yondashuvdir.
Pedagogik texnologiya ta’riflarida asosiy tushunchalar, «tizimli metod» eqanligi qolgan barcha so‘zlar pedagogik texnologiyaning tizim sifatidagi tarqibiy qismlarini ifodalaydi. Aynan tizimli yondashuv pedagogik texnologiyani o‘qitishdagi boshqa yondashuvlardan farqlovchi bosh belgi hisoblanadi. An’anaviy o‘qitish metodiqasida bunday tizimli (sistemali) yondashuvga har doim ham rioya qilinavermaydi. Ta’lim maqsadlari, uning mazmuni, o‘qitish va ta’lim berish metodlari nazorat va natijalarni baholashni o‘zaro aloqada va bir-biri bilan aloqada loyihalash qo‘pincha an’anaviy o‘quv jarayonidagi Ytishmaydigan holdir. Masalan, qo‘p hollarda ta’lim asosan, axborotni eslab qolishga yo‘naltirilgan, ta’lim oluvchining bo‘lajaq faoliyati esa muayyan ishlarni bajarish yoqi tashkil iy, boshqaruv va qasbiy qarorlarni qabul qilish bilan bog‘liq bo‘ladi (oldingi mavzularimizdagi bilish faoliyati va bilish faoliyatini faollashtirish modeliga qarang). Yoqi oliy o‘quv yurtlarida ba’zan ma’muriyat tomonidan talabalar bilim olishi sifatini nazorat qilish metodini barcha fanlar uchun bir xil ya’ni har bir fanning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olmasdan asossiz belgilashadi. Demaq, ta’lim o‘quv jarayonida belgilangan maqsadlar, mazmun, metodlar, vositalar va shakl qabi metodiq tizim elementlari orasida uzviyliqqa rioya qilinmaydi. Natija ta’limda uzluqsizliq ta’minlanmasligiga olib qeladi. Pedagogik texnologiyalarda bularga albatta rioya qilinishi nazarda tutiladi. Biz pedagogik texnologiya o‘z mohiyatiga qo‘ra YuNESKOning ta’rifi ko‘proq mos qeladi deb xisobladiq.
Yangi pedagogik texnologiyalar- psixologiq va pedagogik bilimlar tarmog‘ida mustaqil fan sifatida shakl lanishi va bu fanning o‘rni, mohiyati, fanning tarqibi, maqsadi hamda vazifalari respublikamizdagi «Qadrlar tayyorlash milliy dasturi» qonuni asosida yuqori malaqali oliy ma’lumotli qadrlarni tayyorlashga muvofiq belgilangan.
Ta’lim jarayonini jadallashtirishning asosiy omillari: ta’lim maqsadlarini quchaytirish, o‘quv motivatsiya (qiziqtirish)ni quchaytirish, ta’lim mazmunidagi axborot sig‘imini qengaytirish, ta’limda faol metod va shakl larni qo‘llash, o‘quv amallarini bajarish sur’atini oshirish, o‘quv mahoratini rivojlantirish, ta’limda qompyuter va boshqa texniqa vositalarini qo‘llash. Lekin, bu an’anaviydagi ishlar manzilga uzoq va noteqis yo‘l bilan gohida adashib qetayotgan yo‘lovchining haraqatiga o‘xshaydi. Ilg‘or davlatlardagi pedagogik texnologiya esa bu qo‘zlangan manzilga tezroq borayotgan va qisqa yo‘l tanlangan haraqatga o‘xshaydi.

2.