Urganch davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti

JISMONIY TARBIYA TADBIRLARIDA HARAKATLI O`YINLAR

Respublikamizda mustaqllik yillarida yosh avlod tarbiyasiga Deb etibor berilmokda 2000 yilni Soglom avlod" yili elon kilinishi "Sog`lom avlod uchun" Respublika dasturini kabul kilishni iktidorli yoshlarning xorijdagi nufuzli o`kuv yurtlarida bilim oshirishni ta'minlash xamda ularni ko`llab kuvvatlash jamoatchilik tashkilotlari va markazlarning tashkil kilinishi va shaxsan Prezidentimiz tomonidan ko`llab kuvvat lanishi mustakil Uzbekistonning kelajagi buyuk davlat ekanligi ning yorkin ifodasidir.

O’sib kelayotgan yosh avlodni jismoniy sog`lom, ma'naviy etuk, xar tomonlama barkamol voyaga etkazish uchun davlatimiz olib borayotgan siesatning bosh vazifalaridan biri bo`lib, ta'lim-tarbiya jarayonini jaraenini jaxon andozalari talablari daraja sida tashkil kilishni ta'minlashda shu soxa mutaxasisslaridan o`rta ma'suliyat talab kilinadi.

Sog`lom avlod tarbiyasida jismoniy tarbiya tadbirlarining urnini va shu tadbirlarda harakatli o`yinlarning axamiyatini urganish maksadida 1999-2000 ykllarda bolalar bogchasida Pedagogik tajriba o`tkaziladi.

Guraxdagi bolalaraing jismoniy tayyorgarliklari va rivojlanganliklarini kiyoslash maksadida Uzbekiston Pedagogika fan Ilmiy tadkikot instituti olimlari tomonidan ishlab chikarilgan kuydagi test sinovlari olindi:

- Omyugurish, 10 mx 3 mokkisimon yugurish, 300 m yugurish va yurish;

- joyda turib o`zunlikka sakrash, termis to`pini uloktish, muvozanatni saklash.

Jismoniy tayyorgarliklar va rivojlanishlari bir xil bo`lgan 25 tadan bola jami 50 bola tanlab olindi. Guruxlar tajriba va kontrol kiyosiy guruxa ajratildi. Mashgulotlar va tadbirlar kun tartibi va mashgulotlar rejasi buyicha o`tkazildi. Tajriba guruxda jismoniy tarbiya tadbirlarini asosi xerakatli o`yinlardan tashkil kilindi. harakatli o`yinlarni tanlashda bolalarning xoxishi va istaklari xisobga olindi. Harakatli o`yinlar professor Usmonxodjaev G.S., dotsent Meliev X. 1985 yil va boygkalar tomonidan tavsiya kilingan milliy xerakatli o`yinlar klassifikatsiyasi asosisda yil fasillari va ob-xavo sharoiti va imkoniyatlari xisobiga olinib tanlandi.

Mashg`ulotlar davomida bolalarga o`z kobiliyatlari va ijodiy imkoniyatlarini namoyon kilishlari uchun sharoitlar yaratib berildi. Mashg`ulotlar imkoni boricha ochik, xavoda, tabiat ko`yi nida o`tkazilib borildi.

Mashg`ulotlarni o`tkazish jaryonida harakatli o`yinlarni o`tkazilishi uchun zarur asbob anjomlar, ko'1 bola jixozlar xamda maxsus jixrzlangan maydonchalarnin^ takchilligini xis kildik, Iil oxirida olingan test natijalari shuni ko`rsatdiki, test sinovlarining barcha turlari buicha tajriba guruxdda shugullangan bolalar, kiyosiy guruxda shugullang^n tengdoshlariga nibatan yaxshi natija ko`rsatdilar. Tajriba guruxda shugullangan bolalar 10 m ga yugurish, 10 mx 3 mokkisimon yugurish va joydan turib o`zunlikka sakrash xamda mavozanat saklash mashklari kiyosiy guruxdagi tsngdosh laridan yaxshi natijalarni ko`rsatdilar.

300 m ga yugurish va yurish xamda tennis to`pini uloktirish mashkdarida kiyosiy guruxdagi bolalar tajriba guruxdagi tengdoshlari bilan bir xil natijaga erishdilar. Ammo tajriba guruixda shugullangan bolalar o`zlarining nutik va talaffuz, muomila xamda mustakil flkirlash va muloxazalarni erkin bildirishlari bilan ajralib turdi.

Demak milliy harakatli o`yinlar bilan muntazam shugullanayotgan bolalar o`zining fikir va muloxazalarini erkin bildirishlari va nutk madaniyatini birmuncha ravon shakillana borishi va rivojlanishi bilan kontrog kiesiy guruxdagi tengdoshlaridan nisbatan ijobiy tomonlari bilan ajralib turadilar.

Tajriba natijalariga asosan jismoniy tarbiya tadbirlari «Sog`lom avlod» tarbiyasining asosiy vositasi ekanliginn ta'kidlab, jismoniy tarbiya mashgulotlari va tadbirlarida harakatli o`yinlarni kp'prok, ko`llash xamda harakatli o`yinlar buicha musobokalar uyushtirish tavsiya kilinadi.

Harakatli o`yinlar o`sib borayotgan yosh avlodni jismoniy, g`oyaviy, ma'naviy, estetik tarbiyasining ajralmas kismi sifatida ulardan zamon va makon ruxida tarbiyalashda keng foydalanish tavsiya etiladi. ,

Harakatli o`yinlarni tashkil kilish va o`tkazishda foydalanilgan asbob anjomlar, ko'1 bola jixozlari, o`kuv uslubiy ishlama va ko`llanmalar ishlab chikishni tashkil etish tavsiya etiladi.

Axolini yashash joylarida, ta'lim tarbiya muassasalarida, o`rta ta'lim va maxsus ta'lim maktablarida, bogchalarda milliy harakatli o`iinlar o`tkazilishi uchun maxsus maydonchalar tashkil kilish tavsiya kdlinadi.