Urganch davlat universiteti «tasdiqlandi»

 

II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg‘ulotlari) 

Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi: 

1-MODUL. F A L S A F A 

№ 

Nazariy 

mashg‘ulot 

mavzusi 

NAZARIY MASHG‘ULOTNING MAZMUNI 

So

a

t 

1  Falsafaning fan 

va 

dunyoqarashga 

doir mohiyati. 

Borliq  falsafasi 

(Ontologiya). 

 

 

Ontologiya borliq haqidagi ta’limot. Falsafiy va fizik ontologiyaning 

birligi  va  farqi.  Formal  ontologiya,  gen  ontologiyasi  va  tibbiyot 

ontologiyasi.  Ontologiya  va  muxandislik  bilimi.  Yangi  amaliy 

ontologiya.  Ontologik  perspektivizm.  Noklassik  ontologiya.  Din 

ontologiyasi.  Obyektning  ontologik  modeli.  Falsafa  tarixida  borliq 

haqidagi  qarashlar  evolutsiyasi.  Ideal  va  real  borliq.  Borliqning 

sabablari  va  moduslari.  Dunyo  manzarasida  borliq  va  yo‘qlik 

dialektikasi.  Borliq  shakllarining  tasnifi.  Energiya  borliq  shakli. 

Okkultizm  va  spiritualizm  borliq  hodisasi.  Ezoterik  bilim  tabiati. 

Falsafa  va  fizikada  substansiya,  substrat  va  materiyaning  o‘zaro 

aloqasi.  Materiyaning  substansional,  substrat,  genetik  kontrast  va 

atributiv  konsepsiyalari.  Olamning  birinchi  relyativistik  modeli. 

Relyativistik  kosmologiya.  Geosentrik  va  nogeosentrik  moddiy 

tizimlar. 

Kengayuvchi 

olam 

gipotezasi. 

Universal 

kosmik 

gologramma.  Qizil  siljish.  Torsion  maydonlar.  In’ikos  nazariyasi  va 

uning  Anoxin  nazariyasidan  farqi.  Dunyoning  chekliligi  va 

cheksizligi.  Aktual  va  potensial  cheksizlik.  Harakat  borliqning 

mavjudlik 

sharti. 

Falsafa 

tarixida 

harakatning 

talqini. 

O‘zgarishlarning  umumiy  xususiyati.  Harakat  va  harakatsizlikning 

2

 

---

o‘zaro nisbati. Harakat tiplari va shakllari. Makon va vaqt borliqning 

fundamental 

shakllari. 

Falsafa 

tarixida 

makon 

va 

vaqtga 

substansional va relyatsion yondashuvlar. Ijtimoiy makon va ijtimoiy 

vaqt.  Davrning  ruhi  va  ijtimoiy  vaqtning  uyg‘unligi.  Tarix  vaqti. 

Tabiatning  ontologik  maqomi.  Falsafa  tarixida  tabiatga  munosabat. 

Tabiat  va  jamiyatning  o‘zaro  aloqadorligi.  Geografik  muhit 

tushunchasi.  Geografik  muhit  parametrlari.  Ijtimoiy  rivojlanish  va 

geografik muhitning o‘zaro aloqadorligi. Geografik maktablar tasnifi. 

XX  asrda  ekologik  tanglik.  Ekologiyaning  kelib  chiqishi.  Ekologik 

faloqatlar tarixi va falsafiy ma’nosi. O‘zbekistonda ekologik vaziyat. 

Biosfera  haqidagi  J.Lavlok  ta’limoti.  Irsiy  injeneriyaning  biosferaga 

ta’siri. E. Lerua, P.Teyyar de SHarden va V.Vernadskiyning noosfera 

ta’limoti.  Yangi  borliqning  shakllanishi.  Koevolyusiya  va 

envayronmentalizm nazariyasi.