Urganch davlat universiteti texnika fakulteti

1.1. Maydalash usullari va ularni zarurligi.

Har xil qurilish materiallarini,mahsulot va konstruksiyalarini tayyorlash uchun ishlatilayotgan xom-ashyo va aralashmalarni maydalashga to‘g‘ri keladi. Maydalash jarayoni sindirish va kukunlash bosqichlaridan iborat. Sindirish va kukunlash bir biridan ajralmasdir. Sindirish natijasida tayyor mahsulot kattaligi 3 mm dan yuqori bo‘ladi, kukunlashda esa 3 mm dan kichik bo‘ladi. Sindirish jarayoni sindiruvchi mashinalarda, kukunlash esa tegirmonlarda amalga oshiriladi.

Sanoatda qurilish materiallarini sindirish va kukunlash jarayonlari alohida ahamiyatga ega. CHunki olingan mahsulot har xil qurilish materiali sifatida (sement, oxak, sopol, temir-beton va b.q.) ishlatiladi. Qurilish materiallarini maydalash asosan ezish sindirish ishqalash, urish yoki birgalikda ta'sir qilishi ezish va ishqalash, urish ishqalash va boshqa hollarda.

Maydalagich-kukunlovchi mashinalarning asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlaridan biri maydalash darajasidir. Boshlang‘ich bo‘laklar razmerini, natijaviy bo‘lak razmerlariga nisbatan maydalash darajasi. Maydalash darajasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
D
i = -----
d

Bu erda, D -maydalashdan oldingi bo‘lak o‘lchami, mm da.

4. 
   - maydalashdan keyingi bo‘lak o‘lchami, mm da.
   

Faqatgina birgina maydalagich yoki kukunlovchi mashinada yuqori darajada maydalash darajasi olish mumkin emas, shuning uchun boshlang‘ich mahsulotni maydalash bir necha ketma-ket ishlayotgan mashinalarda amalga oshirish mumkin.
Maydalangan mahsulotning o‘lchamlariga qarab quyidagilarga bo‘linadi.
a) katta o‘lchamli - 350 - 100 mm
b) o‘rta o‘lchamli - 100 - 40 mm
v) kichik o‘lchamli - 40 - 3 mm
Kukunlangan mahsulotlarni:
a) yirik o‘lchamli - 3 - 0.1 mm
b) mayda o‘lchamli - 0.1 - 0.05 mm
v) juda mayda o‘lchamli - 0.05 - 0.001 mm

Maydalangan mahsulot

40-3 mm

100-40 mm

350-100 mm

Maydalagich va kukunlovchi mashinalar ochiq va yopiqssikllarida ishlashi mumkin. Ochiqssiklda ishlagan holda qurilish materiallari maydalagich va kukunlovchi mashinalardan faqat bir marotaba o‘tadi va bunda natijaviy mahsulot tarkibida talab qilingan o‘lchamdan yuqori bo‘lgan zarrachalar uchraydi.

Kukunlangan mahsulot

0.05-0.01mm
0.1-0.5mm

3-0.1 mm

a) yirik o‘lchamli - 3 - 0.1 mm

b) mayda o‘lchamli - 0.1 - 0.05 mm

v) juda mayda o‘lchamli -0.05 – 0.001 mm

YOpiqssiklda ishlaganda esa natijaviy mahsulot tarkibidagi katta o‘lchamli zarrachalar yana qayta maydalagich mashinalardan o‘tadi.