Urganch Innovatsion Universiteti Boshlangʻich taʼlim 22/19-gruh talabasi Sa'dullayeva Nilufar Media savodxonlikva Axborot madaniyati fanidan tayyorlagan

Binobarin, axborot madaniyati - bu insonning axborot hayotiga erkin kirish imkoniyatini yaratadigan yangi aloqa turi; global va mahalliy darajadagi barcha darajalarda axborot hayotiga chiqish va kirish erkinligi, chunki axborot hayotining milliy, davlat ichidagi turi milliy ilm-fan kabi barqaror emas; insonni muntazam axborotlar va intellektual ishlardan ozod qilish natijasida shakllanadigan fikrlashning yangi turi, uni belgilaydigan xususiyatlar qatorida ikkinchisining o'zini o'zi rivojlantirish va o'zini o'zi tarbiyalashga yo'nalishi bugungi kunda aniq namoyon bo'ldi.

Bugungi kunda ta’lim jarayonini tubdan isloh qilish orqali yoshlarga bilim berishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan unum li foydalanishga va har qanday holatda ham raqobat - bardosh kadrlar yaratishga erishilmoqda. Ayniqsa yosh avlod tarbiyasi haqida dolzarb mavzu sifatida so‘z yuritilar ekan, avvalo, shiddat bilan odimlayotgan texnologiyalar asrini kompyuter texnikasisiz tasav- vur qilish juda qiyin, aynan bu texnikaning juda katta afzalliklari bor.
Kompyuter texnikasining afzallik laridan biri bu – ta’lim jarayonida undan to‘gri va samarali foydalanilsa, talaba tasavvurini kengaytiruvchi ma’lumot va manbalar bilan talaba ongini boyitadi. Hozirgi davr o‘qituvchi va o‘quvchi oldiga katta talablar qo‘ymoqda, bu talablarning eng asosiysi – darsning samaradorligi, uning sifatliligi, o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalariga, maktab va o‘rta maxsus kasb-hunar kollejlari, akademik litseylardagi turli xil o‘quv mashg‘ulotlari, ularni tashkil qilinishi va u orqali o‘quvchilarni turli bilim va ko‘nikmalarni egallab olishidir.

Ta’lim jarayonida kompyuter texnikasining afzalliklari sifatida quyida- gilarni aytib o‘tsak bo‘ladi:

• 1. Yetkazilishi lozim bo‘lgan bilim ko‘nikmani ekran orqali namoyish qilish talaba ongiga ma’lumotni tezroq yetib borishiga va tasavvur poligonlarini kengayishiga yordam beradi;
• 2. Dars jarayonida ta’lim berish va bilim olishni tezlashtiradi;
• 3. Dars jarayonining o‘zidayoq dunyoning xohlagan bir qismi haqida to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’lumot olish va yetkazish imkoniyati mavjud;
• 4. Globallashuv jarayoni va unda ro‘y berayotgan jarayonlar va ularning oqibatlari haqida ma’lumot beradi va hokazo.

Bugungi kunda ta’lim jarayonini to‘gri va samarali tashkil qilishda texnik vositalarning, jumladan kompyuterning o‘rni beqiyos. Ushbu texnikaning eng katta yutuqlaridan biri sifatida aytib o‘tishimiz lozimki, darsda mamlakatimizda va dunyoda ro‘y berayotgan yangiliklar, (xohlagan mavzuga doir) jumladan, ta’lim tizimi va sport yangiliklarini to‘gridan togri foydalanilsa bo‘ladi, shu mavzudagi diafil’mlar va videofil’mlar ham darsni yanada qiziqarli o‘tishiga yordam beradi, buning uchun esa o‘qituvchi shaxsiga ko‘p talablar qo‘yiladi, u o‘z ustida ishlashi va har bir darsga “men bugun dars jarayoniga qanday yangilik bilan kirib darsni qiziqarli tashkil qilaman” ya’ni an’anaviylikdan qochish va noan’anaviylikka intilish bilan tayyorgarlik ko‘rishi lozim. 
Lekin bugungi kunda hamma fanda, hamma o‘qituvchi ham o‘z ishiga mas’uliyat bilan yondo- shyapti deyolmayman, buni bilib olish unchalik qiyin emas, bunga faqat o‘qituvchining o‘zi aybdor xolos, chunki har bir fan o‘ziga xos qirraga, xossa – xususiyatga ega, ba’zi fanlarni dars davomida belgilangan muddatda o‘rganish qiyin, shuning uchun ham mustaqil ta’limni yo‘lga qo‘yish, ta’limga zamonaviy pedtexnologiyalrni olib kirish ta’lim samaradorligini oshiradi, talabalarni bilim olishga qiziqtiriradi, o‘z ustida ishlashga o‘rgatadi.
Bugungi zamon hamma narsaga teranlik bilan real qarashni, yuksak maqsadlar yo‘lida fidoyi va qat’iyatli bo‘lishni taqozo etmoqda.
Shu bois yosh avlod ongida u yoki bu mavzu xususida noto‘g‘ri tasavvur paydo bo‘lmasligi kerak. Buning uchun esa muallim va murabbiylar, ma’naviyat sohasi xodimlari yoshlarning qalbi va ongini yot, zararli ta’sirlardan asrash uchun kurashishi, axborot oqimi jadallashuvi sharoitida milliy-axloqiy qadriyatlarni yoshlar ma’naviyatiga singdirishning ta’sirchan omillarini izlab topishi haqida ko‘proq o‘ylashimiz zarur.
Tadbirlarda axborotning salbiy va ijobiy xususiyatlarini farqlash, yaxshi ma’lumotni o‘zlashtirish, zararlisini rad etish uchun inson ongi rivojlangan, o‘zi esa mustahkam irodali bo‘lishi lozim, degan fikrni bildirish kerak. Yoshlar bu borada nafaqat katta yoshdagi kishilardan o‘rganishi, balki o‘zlari ham bir-biriga yaxshi ibrat bo‘lishi zarur.
Zamonaviy jamiyat hayotida ta'limning o'rni asosan axborot jamiyati tushunchalarida, axborot sivilizatsiyasini shakllantirish va ta'limni axborotlashtirishda o'z aksini topgan bilim va ma'lumotlarning rolining oshishi bilan belgilanadi. Kompyuter texnologiyalarini keng joriy etish natijasida kelib chiqayotgan jamiyatda yuz berayotgan innovatsion o'zgarishlar sharoitida Rossiyada va chet ellarda zamonaviy ta'limni rivojlantirishning eng dolzarb vazifalaridan biri bu axborotlashtirish va axborot jamiyatida ta'limni rivojlantirishning global tendentsiyalarini amalga oshirishdir.
Kompyuter texnologiyalarining jadal rivojlanishi tufayli odamlar dunyoning istalgan nuqtasida turli xil ma'lumotlarga ega bo'lishadi, ma'lumot almashishadi, real vaqtda muloqot qilishadi. Axborot oqimlarida erkin yo'nalish uchun har qanday profilning zamonaviy mutaxassisi kompyuter, telekommunikatsiya va boshqa aloqa vositalaridan foydalangan holda ma'lumotlarni qabul qilishi, qayta ishlashi va ishlatishi kerak. Ammo buning uchun siz mavjud bo'lgan juda ko'p miqdordagi ma'lumot orqali navigatsiya qoidalarini bilishingiz va ma'lum bir madaniy madaniyatga ega bo'lishingiz kerak.
Xulosa
Axborot madaniyati axborot jarayonlari va munosabatlar mohiyatini tushunishda savodxonlik va malakani o'z ichiga oladi; gumanistik yo'naltirilgan axborot-semantik soha (intilishlar, qiziqishlar, dunyoqarash, qadriyat yo'nalishlari); rivojlangan axborot aksi, shuningdek, axborot xatti-harakatlari va ijtimoiy va axborot faoliyatidagi ijodkorlik. Insoniyatning axborot madaniyatining muhim elementlaridan biri bu axborot resurslarini bilishdir (iloji bo'lsa, ularga erkin kirish huquqini qo'lga kiriting). Mamlakatimizda ko'plab tashkilotlar ma'lumot to'plash, qayta ishlash, saqlash va tarqatish bilan shug'ullanadilar: kutubxonalar, statistika markazlari, axborot xizmatlari, ommaviy axborot vositalari.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Mirziyoyev Sh.M.Erkin va farovon, demokratik Ozbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz.- Т., Ozbekiston: NMIU, 2016. 14-bet.
2. B.Xodjayev, M.Maxmudova. Oquvchi - yoshlarda axborot iste'moli madaniyatini rivojlanish texnologiyasi. - T., "TAFAKKUR QANOTI", 2016. 7-bet.Islomova Z. 4-sinf o'quvchilarining o'qish savodxonligini baholash bo'yicha o'tkaziladigan PIRLS xalqaro tadqiqotlariga tayyorgarlik ko'rish uchun 7-mashq daftari.Toshkent. 2021.
3. A.Lutfullayev, E Jabborov. OMMAVIY AXBOROT VOSITALARINING INSON VA JAMIYAT HAYOTIDAGI TA'SIRI HAMDA AXBOROT XURUJLARI. ARES, Volume 2, Issue 4, 2021. 642-bet.
4. http://uz.infocom.uz/2016/03/30/axborot-olish-madaniyatini-shakllantirishda-ijtimoiy-meyorlarning-orni/