Ushbu o’quv-uslubiy majmua zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida oliy ta’lim muassasalari tabiatshunoslik fakultetlari agrokimyo va agrotuproqshunoslik yo’nalishi 3-bosqich Tuproq biologiyasi fani o’quv dasturi bo’yicha tayyorlangan

Adabiyotlar.

1. 
   V.S.Sheveluxa va boshqalar. Selskoxozeystvennaya biotexnologiya. Moskva. Vo’sshaya shkola. 2003
   
2. 
   K. M. Artomonov-Biotexnologiya agropromishlennomu kompleksu. M, Mir. 1989.
   
3. 
   X. To’raqulov-Molekulyar bitexnologiya. 1993.
   
4. 
   Muromtsev G.S. i drugie. Osnovo’ selskoxozyaystvennoy biotexnologii. M. 1990.
   
5. 
   R.G.Butenko. Biologiya kletok vo’sshix rasteniy in vitro i biotexnologii. M. 1990
   

7-LABORATORIYA MASHG`ULOTI


MAVZU: KARTOSHKANING APIKAL MERISTEMASINI AJRATISH VA O’STIRISH

Mashg’ulotning maqsadi: Kartoshkaning apikal meristemasini ajratib olish va uni ozuqali muhitda o’stirishni o’rganish

Kerakli material va asbob uskunalar: Kartoshka tuganagi binokulyar lupa, s kalperlar, ajratish ninasi, pakki, dastakli qisgichlar, steril ozuqali muhit.
Ishning borishi. Kartoshka tuganaklari 4-8⁰S da saqlashadi so’ng qorong’ulikda 20-22⁰S da o’stiriladi. Meristemalarini bo’laklarga ajratish ishlari bakteriotsid lampalari bilan sterillangan laminar bokslarda amalga oshiriladi. Ish boshlashdan avval ish joylari, stol, binokulyar lupa, probirkali shtatiyalar, spirt bilan artiladi. Bo’laklarga ajratish uchun ishlatiladigan asboblar (piptsid, skalpel, igna) har bir ajratishdan so’ng sterillanadi, buning uchun asboblar spirtga solinib, spirtovka alangasiga tutiladi. Nihollar meristemaga ajratishdan oldin 3-5 daqiqa davomida 0,1% li diotsid eritmasida sterillanadi. Buning uchun nihollar kimyoviy stakanga solinib ustidan diotsid eritmasi quyiladi. So’ng uch marta steril suvda chayiladi. Shuningdek 1-6 % li kaltsiyli yoki natriyli gipoxlorid eritmasida yoki 0,1% li supema eritmasida ham sterillash mumkin. Sterillangan nihollar Petri likobchasiga joylanadi va ko’rib qolmasligi uchun bir necha tomchi sterillangan suvga solinadi. Nihollarni bo’laklarga ajratishdan oldin bargli yuqori va yon meristemalarini asta-sekin yalong’ochlagan xolda uning uchidan yopqich barglar olib tashlanadi. Bu ish binokulyar mikroskop ostida ajratish ninasi yordamida bajariladi 100-250 mkm kattalikdagi boshlang’ich bargsiz meristema, oddiy ingichka nina bilan bo’laklarga bo’linadi. Har bir bargni yulishda alohida sterillangan asbobdan foydalaniladi.
Ajratilagan meristema ninaning uchida probirkadagi ozuqali muhit yuzasiga joylashtiriladi. Probirka og’zi va paxta tiqin spirtovka alangansida sterillanib yopiladi va shtativga joylashtiriladi.
Shtativ probirkalari bilan to’lgandan so’ng ozuqa muhiti ko’rib qolmasligi uchun tselofan qalpoqcha bilan yopib qo’yiladi. Ozuqa muhitli sifatida avvldan tayyorlangan Murasige-Skuga ozuqa muhiti avtoklavda 1 atom bosimda 20 daqiqa sterillanib ishlatiladi. Oradan 2,3,4 hafta o’tgandan so’ng meristemadan hosil bo’lgan nihollarning rivojlanishi kuzatiladi va jarayon bosqichlari chizib olinadi.