Ustivorlik. Kritik kuch va kuchlanishlarni aniqlash

Siqilgan sterjenlarni ustivorlikka tekshirish.
Siqilgan sterjenlar mustahkamlik sharti:

(16.19)
bilan ustivorlik shartini ham qanoatlantirishi lozim:

(16.20)
bundamustahkamlikka hisoblashda ruxsat etilgan kuchlanish;

uustivorlikka hisoblashda ruxsat etilgan kuchlanish;
 asosiy ruxsat etilgan kuchlanishni kamaytirish koeffitsienti;
A_netto- sterjen ko‘ndalang kesim zaiflashini hisobga olgandagi haqiqiy kesim
yuzasi.
A_brutto -sterjen ko‘ndalang kesim zaiflashini hisobga olmaganda kesim yuzasi.
M ustahkamlikka hisoblash ishlarida ruxsat etilgan kuchlanish quyidagicha ifodalanadi:
(16.21)
Ustivorlikka hisoblash ishlarida ruxsat etilgan kuchlanish quyidagicha
i fodalanadi:
(16.22)
bunda n_usterjen bikirligiga bog‘liq bo‘lib, har xil materiallar uchun turli
qiymatlarni qabul qiluvchi, ustivorlik uchun berilgan ehtiyotlik koeffitsienti.
Po‘lat uchun n _u
cho‘yan uchun n _u
yog‘och uchun n _y 2.8  qabul qilinadi.
n  mustahkamlik uchun berilgan ehtiyotlik koeffitsienti.
Plastik materiallar uchun n,
mo‘rt materiallar uchun n2.5  oraliqda qabul qilinadi.
Ustivorlik uchun berilgan ehtiyotlik koeffitsienti har doim mustahkamlik uchun
berilgan ehtiyotlik koeffitsientidan biroz kattaroq qabul qilinadi.
Siqilgan sterjen ustivorlik shartini quyidagicha ifodalash mumkin:

(16.23)
Bu erda  siqilgan sterjen uchun asosiy ruxsat etilgan kuchlanishni kamaytirish

koeffitsienti.
Siqilgan sterjenlarni ustivorlikka hisoblashning quyidagi ikki masalalarini
alohida-alohida ko‘rib chiqamiz:
1. Siqilgan sterjenlarni ustivorlikka tekshirish hisobi.
2. Siqilgan sterjenlarni ustivorlikka loyihalash hisobi.

Xulosa.Amaliyotda konstruksiya elementlariga qo‘yiladigan mustahkamlik va bikirlik kabi talablardan tashqari, yana eng muhim bo‘lgan talablardan biri, ularning ustuvorligini ta’minlash muammosidir. Nazariy mexanika fanidan ma’lumki, absolyut qattiq jismlarning muvozanat holati uch xil bo‘ladi, ya’ni ustuvor, befarq va noustuvor. Misol sifatida vaznli sharikning muvozanat holatlarini keltirish mumkin: