Ustyopma plitalar fermalar, struktura va vant konstruksiyalari

Asos va fundament, ustun, ora yopma va tomlar.
Reja:

1. 
   USTYOPMA PLITALAR
   
2. 
   FERMALAR, STRUKTURA VA VANT KONSTRUKSIYALARI
   

Ustyopma bino va inshootni eng rna'suliyatli qismi bo‘lib, uning xillari turli tuman. 0‘rta Osiyoda tarixan yog‘ochdan ishlanadigan tokiiik, loy tomlar qo'llanib kelingan. Hozirgi zamonda ustyopmalarning xilma-xil turlari qo‘llanilib kelinmoqda.

Bino yoki inshoot ustyopmalari uchun yopma plitalardan iborat konstruksiyalaming yig‘ma elementlari qoMlanilib, ular 6 yoki 12 m qadam bilan joylashtirilgan to'sin, ferma yoki arkalar ko'rinishida ko'tamvchi konstmksiyalarga tayanadi. Katta oraliqlami yopish uchun qo'llaniladigan qobiq, toMqinsimon gumbaz ko‘rinishidagi (yaxht) fazoviy yupqa devorli ustyopmalar ham mavjud. Bunda konstmksiyalar materiali ishlashdagi qulay statistik sharoitlar va egiluvchi hamda to'suvchi vazifalarini birga qo‘shib olib borilgani sababli katta samara bilan foydalanildi.
USTYOPMA PLITALAR
Ustyopma plitalar tomdan tushgan ogMrlikni devorlarga uzatadi. Eng keng tarqalganlari Il-simon qirrali plitalar bo‘lib, ularning oMchamlari 3x6 va 3x12 m boMadi, bu turdagi plitalar 25—30 mm qalinlikdagi tokchadan, taxminan 1 m qadam bilan joylashgan ko'ndalang qirralar (qovurg‘alar)dan va ikkita bosh qirra (qovurg'a)dan iborat. Tokcha payvand to‘r bilan armaturalanadi, ko‘ndalang qovurg‘alar payvand karkaslar bilan, bo‘ylama qovurg‘alar esa oldindan zo'riqtirilgan simli yoki kanatli armatura bilan mustahkamlanadi (6.1-a rasm).
OMchamlari3x6va3xl2mboMgan qo‘shtavrko‘rinishidagi ikkikonsolli qirrali plitalar ham keng tarqalgan. Ularda bo‘ylama qovurg‘alar orasidagi masofani o‘zgartirish mumkin boMgani tufayli tokchadagi eguvchi moment- lar kamayadi va bir qiymatli boMib qoladi (6.1-6 rasm).
Bu ko'ndalang qovurg‘alardan voz kechishga va plitani armaturalashni soddalashtirishga imkon beradi. Rejada bir xil oMchamdagi ikki turdagi plitaga sarflanadigan materiallarning texnik-iqtisodiy koTsatkichlari taxminan bir xil (6.1-jadval).
OraligM 12 m bo‘lgan plitalaming ustyopma konstmksiyasini butun tizimi tarkibida qoMlanilgan holda oraligM 6 m li plitadagiga qaraganda

6.1- rasm.

ancha tejamli ish bajariladi, chunki 1 m² ustyopmaga ketadigan material- laming solishtirma sarfi (yetakchi konstmksiyalami ham hisobga olganda), shuningdek, montaj qilishda mehnat unumi ancha pastdir.