Usullami yaratish imkonini beradi

tok hisoblanadi.
Nominal quvvat nominal tok va nominal kuchlanish orqali topiladi.
•
Salt ishlash rejimi deganda tashqi zanjir manbadan ajratilgan va uning 
R qarshiligi
amalda cheksizga teng bo`lib
(R ) zanjirdan tok o`tmagandagi 
(
I 0) holat tushuniladi. Bu
holda manba qismlaridagi kuchlanish "
U" uning EYUKga teng bo`ladi (E 
Y ).
3-rasm. Salt ishlash rejemini harakterlovchi sxema.
•
Qisqa tutashuv rejimi deb zanjir elemetlarining qarshiliksiz o`zaro 
ulanib qolishiga aytiladi (4-rasm). Elektr qurilmalari uchun qisqa 
tutashuv rejimi salbiy holat hisoblanadi. Chunki zanjirning qisqa 
tutashuv bo`lgan paytida qarshiligi bo`lishi natijasida qisqa tutashuv 
toki nominal qiymatidan bir necha marta ortib ketadi. Elektr 
qurilmalarini bu tokdan himoyalash uchun zanjirni shikastlangan joyini 
tarmoqdan avtomatik ravishda uzib qo`yadigan himoya qurilmalaridan 
foydalaniladi.

---

4-rasm. Qisqa tutashuv rejemini harakterlovchi sxema.
3- mavzu. Elektr sxemalarni Kirxgof qonunlari asosida hisoblash
Reja:
•
Kirxgorfning birinchi qonuni.
•
Kirxgrofning ikkinchi qonuni.
3.Passiv iste’molchilarning ulanish sxemalarini analizi 
•
Kirxgorfning birinchi qonuni.
Elektr zanjirning uchta va undan ortiq qismlari bir-biriga ulanadigan nuqtasi tugun 
deyiladi. Tugunga qarab yo‘nalgan toklar yig‘indisi undan chiqayotgan toklar 
yig‘indisiga teng (Kirxgofning birinchi qonunini, 5.1 - rasm).
I
1
= I
2
+ I
3
+ I
4
(5.1)
Yoki tenglamaning bir tomoniga o‘tkazilsa, 
I
1
- I
2
- I
3
- I
4
=0
Umumiy ko‘rinishda:
5.1-расм. Кирхгофнинг биринчи қонуни
ΣI=0, (5.8) 

---

Ya’ni tugundagi toklarning algebraik
yig‘indisi nolga teng. 
Tugun toklar tenglamasini yozish uchun tugunga qarab yo‘nalgan 
toklar musbat, tugundan chiqayotgan toklar esa manfiy ishora bilan 
olinadi.
Kirxgrofning ikkinchi qonuni.
Umuman, elektr zanjir bir necha EYUK manbalaridan va rezistorlardan 
tashkil topgan bo‘lishi mumkin. Masalan, 5.4 - rasmda E
1
va E
2
manbalar generator rejimida ishlaydi, ya’ni ulardagi EYUK Lar va 
o‘tayotgan toklar bir xil yo‘nalgandir. Bunda V va A nuqtalar 
orasidagi kuchlanishni quyidagicha aniqlash mumkin:
U
VA
=E
1
-I
1
·R
1
,
U
VA
=E
2
-I
1
· 
Yoki
E
1
-I, R=E
2
-I
2
·R
2
Bundan:
E
1
- E
2
= I· R
1
- I
2
· R
2
Umumiy ko‘rinishda:
ΣE= Σ (I· R)
5.4 - rasm. Ikki tugunli murakkab zanjir.
So‘nggi tenglama Kirxgrofning ikkinchi qonuni nomi Bilan mashhur: har qanday yopiq 
konturda barcha EYUKlarning algebraik yig‘indisi o‘sha konturdagi qarshiliklarda 
yuzaga kelgan barcha kuchlanishlar tushishlarining algebraik yig‘indisiga teng. 
Elektr yurituvchi kuchlarning va kuchlanishlar tushishlarining ishorasini aniqlash 
uchun konturni aylanib chiqishda ixtiyoriy yo‘nalish tanlab olinadi.
Agar EYUK ning yoki qarshilikdan o‘tayotgan tokning yo‘nalishi konturni aylanib 
chiqish yo‘nalishi Bilan bir xil bo‘lsa, u holda EYUK va kuchlanishning tushishi I· R “+” 

---

ishorasi bilan, agar EYUK yoki tokning yo‘nalishi konturni aylanib chiqish yo‘nalishiga 
qarama-qarshi bo‘lsa, “-” ishora bilan olinadi. 
Passiv iste’molchilarning ulanish sxemalarini analizi 
Yqorida ko‘rib o‘tilganidek, passiv elementlarning ulanish 
sxemalari ketma - ket, parallel va aralash bog‘lanishda bo‘lishi 
mumkin.
Ketma - ket bog‘lanish deb, har bir elementdan o‘tayotgan tokning qiymati bir xil 
bo‘lgan holatdagi bog‘lanishga aytiladi. 5.5-rasm, a,b dagi sxema uchun Kirxgofning 
ikkinchi qonuniga binoan 
U
1
+U
2
+...+U
n
=U,
yoki
R
1
I+R
2
I+...+R
n
I=R
ekv
I,
bundan
R
ekv
=R
1
+R
2
+...+R
n
. (2.15)
Ketma-ket ulangan elementlarning ekvivalent qarshiligi, elementlar qarshiligining 
yig‘indisidan iborat. Zanjirdagi tok 
I=U/R
ekv 
, (2.16)
n - elementning kuchlanishi uchun 
U
n
=R
n
U/R
ekv 
, (2.17)
n - elementda iste’mol qilinayotgan quvvat:
(2.18)
5.5– rasm. 
5.6-rasm, a da elementlar qarshiliklari parallel ulangan sxema berilgan. Hamma 
elementlar A va V tuguni oralig‘ida joylashgan. Tugunlar orasidagi kuchlanish manba 
kuchlanishiga teng. SHuning uchun har bir tarmoq toki
munosabatlar bilan aniqlanadi. 

---

5.6 – rasm. 
5.6-rasm, a dagi sxema uchun Kirxgofning birinchi qonuniga binoan: