Узбек прагмалингвистикаси
Download 1,08 Mb.
|
Мухаммад ХАКИМОВ
ЗоОиржон ака дейман, бу дуппию каллапушниям зуридан топибдилар-ку!
Астагфирулло денг! - деди Зойирбой жацл билан. Каплапушни... Гуллапушни денг-э! Баширжон ва тупланганлар заек, билан кулишди Чунки Зойирбой тугма кал булганлиги учун хам «кал» узаги билан бошланувчи барча сузларни «гул» кушиб айтар эди. (Н.Ами- нов)
Товуш орттирилиши фоностилистик томондан нутхий оханг- дошликни хосил килса, прагматик жихатдан муносабат ифода- ловчи маъноларни юзага чихаради.
Прагматика ва унинг фонопрагматик йуналишини урганиш узбек тилшунослигида мухим ахамият касб этади. «Суз тартиби, ypfy, тиниш белгилари, феълнинг замон шакплари, ошкора ха- ракат (перфоматив) ифодаси формулалари коммуникатив ният (иллокутив)нинг курсаткич (индикатор)лари саналади. Коммуникатив ният курсаткичпарининг коррект кулланиши учун мувофик шароитнинг узаро фарки куйидагича:
,8Абдуазизов А. Курсатилган асар. - Б.16.
Матннинг пропозиционал мазмуни ва коммуникатив ният актининг ифодаланишида фонетик бирликларнинг хам узига хос урни мавжуд. Бундан ташкари, феълнинг замон шакллари хам нутксубъектининг ошкора ва яширин коммуникатив ниятини юза- гэ чихарувчи морфологик (индикатор) курсаткичлар сифатида намоён булади. Сузловчи коммуникатив ниятини ифода этади- ган бундай шахс-сон, замон ва келишик хушимчалари синтактик характердаги аффикслар булгани ва уларнинг матнда прагматик функция бажариши нуктаи назарига кура синтактик курсаткичлар сифатида бахоланади. Куринадики, хар кандай прагматик функция бажарувчи бир- ликлар узининг аник сатхига хос тушунчалар билан баён хили- нади. Шу маънода фонетик сатхга оид бирликларнинг нутхдаги прагматик функцияси фонопрагматик аспект доирасида тахлил хилинади. Download 1,08 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling