Узбеки стон республикаси олий ва урта махсус


 Бозор имкониятларини урганиш


Download 1.98 Mb.
Pdf ko'rish
bet90/117
Sana27.06.2023
Hajmi1.98 Mb.
#1656953
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   117
Bog'liq
Zaynutdinov Sh Menejment asoslari

18.2. Бозор имкониятларини урганиш 
Бозор узгармас эмас ва доимо уни Урганиш, савдо 
имкониятлари масаласи буйича маълумотларни таклил этиш талаб 
килинади. Бозорни урганиш максадни белгилаш ва изланиш 
режасини тузишдан белгиланади. Ундан кейин бир неча йил 
давомида максулот сотиш натижалари таклил килиниб, като ва 
ноаникдиклар аникланади, маркетинг буйича мутахассислар фикри 
урганилади. Ахборот турли манбаалар: матбуот, реклама, телефон 
оркали, суров анкеталари таркатиш ва йигиш воситасида амалга 
оширилади. Анкета сурови интервью олиш ёки телефон оркали 
суров Утказиш билан тУддирилиши мумкин. Бозорда мавжуд 
вазиятни билган колда корхонада ишлаб чикариш ва таъминлов 
— савдо фаолиятини ривожлантириш буйича тавсиялар ишлаб 
чикиш мумкин. 
160 


Корхоналар даврий равишда (йилига бир неча марта) бозордаги 
>/з \олатини аниклаш лозим. Бозор потенциал
С И Р И М И
деганда 
маълум вакт давомида амалга ошириш мумкин булган савдо кажми 
тушунилади. Узо-к истикбол учун режалар — 15-20 йил, урта 
муддатли — 3-5 йил, киска муддатли — 1-2 йилга мулжалланган 
булади. 
Корхона янги максулот чицаришда бозор талабини аниклаш 
мухим акамиятга эга. Бозор сигими ва коньюктурасини урганиш 
билан корхонадан ташкари ёки унинг топширири билан бошка 
хужалик кисобида ишловчи ташкилот (КИТИ, маркетинг 
тадкик°
т
лари буйича щиркат) шурулланиши мумкин. Хужалик 
кисоби асосида ишловчи пулли ахборот-маслакат берувчи бундай 
ташкилотлар тарморини ташкил этиш максадга мувофикдир. Бу 
ташкилотлар Уртасида ракобат муносабатлари булиши кам 
мухимдир. 
Бозорни Урганиш буйича тадкикотлар олиб бориш куп маблар 
талаб этади, шу сабабли мавжуд ахборот манбааларидан иложи 
борича кенг фойдаланиш лозим. Тадкикот давомида баркарор конун 
ва конуниятларни аниклаш мукимдир. Бозор сигимини урганиш 
буйича маркетинг изланишларини олиб боришда ракобатчилар 
фаолиятини, реклама, савдо сиёсатйни, товарлар ассортиментини, 
техника хизмати, булимлар ташкилий тузилишини таклил этишни 
унутмаслик керак. Бозор бу орзу эмас, балки катьий, баъзан 
шавкатсиз, каёлни тан олмайдиган, кадамни уйлаб босиш лозим 
булган какикатдир. 
Бозор корхоналарни монополиядан чикариш, катьий ракобат 
кураши, корхонанинг бутун хужалик тизимини кайта ташкил 
этиш, илгор технологияни жорий килиш, лойикачи-конструктор 
мутахассисларнинг малакаси юкори булишига, маркетинг буйича 
тажрибага эга булиш ва бошкаларни кузда тутади. Жуда илгор гоя 
ва тажриба конструкторлик лойикалари мавжуд булса кам, 
замонавий тахнологиясиз жакон бозори талабларига жавоб берувчи 
максулот ишлаб чикариб булмайди. Янги технология сотиб олиш 
учун валюта ишлаб топиш керак. Умумий колда бозорни эгаллаш 
стратегияси куйидагича булади: 
1. Катор тадбирларни амалга ошириш кисобига дастлабки 
жамгариш (максадни а н и к л а ш , т а ш к и л и й т а р к и б н и 
такомиллаштириш, кадрларни тайёрлаш ва малакасини ошириш, 
ишлаб чикариш интизомини кучайтириш, мекнат ва моддий 
харажатларни кискартириш ва К-к )-
161 


2. Янги технологияларни, имкони булса кушма корхона 
тузиш йули билан сотиб олиш. 
3. И ктидорли менежер ва конструкторларни жалб этиш й^ли 
билан янги, юкори сифатли максулот ишлаб чикариш. 
4. Халкаро талабга жавоб берувчи максулот ишлаб чикариш 
ва уни жакон камда ички бозорга чикариш. 
5. Корхонани улгуржи савдо билан шугуллана олувчи 
самарали х^жаликка айлантириш. 
Бозорни эгаллаш стратегияси асосий максадга эришиш, олий 
сифатли максулот чикариш, корхонада ишловчилар турмуш 
фаровонлигини ошириш, белгиланган ижтимоий режа 
бажарилишини таъминлашдан иборат. Белгиланган тадбирлар 
муваффакиятли бажарилиши мекнат жамоасининг кар бир аъзоси 
ишнинг охирги натижасидан манфаатдор булишига богликцир. 
Жамоа моддий манфаатдорлик, ижтимоий фаоллик ва жавобгарлик 
киссини ошириши зарур. Бунга эришиш учун йилига 10-15% фойда 
келтирувчи акцияларни чикариш керак. 
Бозор имкониятларини аниклаш ва баколаш одатда куплаб 
янги рояларни вужудга келтиради. Асосий вазифа — уларнинг энг 
яхши, корхона максадларига тугри келувчиларини ажратишдан 
иборат. Масалан, корхона бозор имкониятларига бако бериш 
натижасида, энг кизикарлиси — болалар велосипеди бозори 
эканлигини аниклади. Ракбарият болалар велосипедини ишлаб 
чикарилувчи максулотлар руйхатига киритиш корхона максадига 
Кам, ресурсларига кам тугри келади, деб кисоблаши мумкин. Бундай 
турдаги товар мавжуд маркетинг доирасига тугри келади. Лекин 
корхона болалар велосипеди бозори вакиллари билан яхши ишлай 
олиши, истеъмолчилар билан яхши алока Урната олиш, ракобатчи 
корхоналар ишлаб чикарган велосипеддан харидоргир велосипед 
ишлаб чикара олишига ишониши керак. Бундай имкониятнинг 
Кар бирини бозор хажми ва хусусияти нуктаи назаридан урганиш 
зарур. Бу жараён туртта боскичдан иборат: талабни улчаш ва башорат 
Килиш, бозорни сегментларга ажратиш, бозорнинг максадди 
сегментларини ажратиш, товарнинг бозордаги урнини аниклаш. 
Корхона бозор куламини баколаш максадида унда сотилувчи болалар 
велосипедини аниклаб кар бир модель сотилиш кажмига бако 
берадилар. Корхона бозорни эгалламокчи булса, болалар велосипеди 
бозорининг истикболдаги кажмини билиш кам мухимдир. 
Бозорни сегментларга ажратиш — бу истеъмолчиларни 
эктиёжлар, хусусиятлари, кулкидаги фаркдарига асосан гурукларга 
162 


булишдир. Нархига карамай энг яхши велосипедларни сотиб олувчи 
харидорлар бир сегментни ташкил этади. Биринчи колда нархга 
эътибор берувчилар бошка сегментни ташкил этади. Бозорнинг 
хар бир сегментини, уларга хос хусусиятларини урганиш асосида 
тасвирлаш уларнинг кар бирини маркетинг имкониятлари нуктаи 
назаридан корхона учун кизикарли эканлигини баколаш зарур. 
Корхона бир бозорнинг бир ёки бир неча сегментига чикишга 
карор килиши мумкин. Харидорлар нега бир товарни харид 
килишини яхширок тушуниши учун товарларнинг асосий 
хусусиятларини солиштириши керак. Солиштириш натижаларини 
товарларни табакалаш тарзида келтириш мумкин. 
Шундай килиб, бозор стратегиясини ишлаб чикиш товар ишлаб 
чикариш учун мукимдир. Купчилик АКДЛ компанияларини тадкик 
Килиш буйича маълумотлар бирор товарга талаб шаклланиши ва 
уни истеъмолчига етказиб бериш масаласини ишлаб чикиш ва 
технологиясидан мукимрок эканлигини намоён килади. уларнинг 
фикрига кура, янги товарни оммавий ишлаб чикариш технологияси 
масалаларини кал этиш уларни бозорда сота олиш масалаларига 
нисбатан анча осон. 
Иктисодий амалиётда маркетинг назариясидан ижодий 
фойдаланиш корхона хужалик механизмини кам харажат тизимлар 
томонига огиштириш, ишлаб чикаришни бошкаришни 
истеъмолчилар ва жамият каётий манфаатларига борлашни 
таъминлаб бериш лозим. 

Download 1.98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling