Узбекистон республикаси кишлок ва сув

2.1.5 YOnish jarayoni hisobi

YOnish jarayoni va uning natijasida gazlar kengayishi, dvigatel ish siklining asosiy jarayoni hisoblanadi. YOnish jarayoni dinamikasi qator faktorlarga bog‘liq shular ichida aralashma hosil qilish va yoqilg‘i sifati asosiy hisoblanadi.

Dizellar uchun suyuq yoqilg‘ining yonish mahsulotlarini o‘zgarmas bosimdagi (R=const) mollardagi o‘rtacha issiqlik sig‘imi:

_yopz =(20,2+(0,92/))+(15,5+(13,8/))∙10^-4∙T_z+8,314 kJ/(kmol∙grad)

Karbyuratorli dvigatellar uchun suyuq yoqilg‘ining yonish mahsulotlarini o‘zgarmas hajmdagi (V=const) mollardagi o‘rtacha issiqlik sig‘imi (<1 bo‘lganda):

_yovz =(18,4+2,6∙)+(15,5+13,8∙)∙10^-4∙T_z, kJ/(kmol∙grad)

YOnish jarayonidagi harorat - T_z noma’lum bo‘lgani uchun  ning qiymatini qo‘yib matematik amallarni bajarganidan keyin tenglama quyidagi ko‘rinishga keladi, dizellar uchun

_yopz = V+A∙T_z, kJ/(kmol∙grad);

bu erda, A va V matematik amallarni bajargandan keyin hosil bo‘lgan aniq sonlar.

YOnishdan keyingi gazlarning mollar soni:

M_z = M₂ + M_r=0,819 kmol

Ishchi aralashmaning molekulyar o‘zgarish koeffitsienti:

= M_z/M_s=1,043

Issiqlikdan foydalanish koeffitsienti qiymatini yonish jarayonidagi barcha issiqlik yo‘qotishlarini e’tiborga olib qabul qilinadi, dizellar uchun =0,7...0,9 karbyuratorli dvigatellar uchun =0,85...0,95.

Dizellarda 1 kg yoqilg‘i yonganda gazlarning indikator diagrammani sz’z qismida uzatgan issiqlik miqdori quyidagiga teng bo‘ladi:

Q=∙Qp=36125 kJ/kg,

YOnish jarayonida bosimning ko‘tarilish darajasi  qiymati dizellar uchun =1,2...2,5 karbyuratorli dvigatellar uchun =3...4 oralig‘ida qabul qilinadi.

YOnish takti oxiridagi harorat T_z ni aniqlash uchun yonish jarayonining issiqlik balansi tenglamasidan foydalaniladi

dizellar uchun:

∙_yopz∙T_z=(Q/(∙L_o∙(1+_r)))+(_cvs+8,314∙)∙T_c,

bu tenglamani quyidagi ko‘rinishda ham yozish mumkin:

_yopz∙T_z=((Q/(∙L_o∙(1+_r)))+(_cvs+8,314∙)∙T_c)/;

Ushbu tenglamalarning o‘ng tomonida joylashgan hamma tashkil etuvchilar qiymatlari ma’lum bo‘lib, matematik amallarni bajargandan keyin aniq bir son, masalan S soni hosil bo‘ladi.

_yopz∙T_z= S yoki _yovz∙T_z= S

Tenglamalardagi _yopz yoki _yovz o‘rniga yuqorida hosil bo‘lgan bir noma’lumli chiziqli tenglama qo‘yilsa, bir noma’lumli kvadrat tenglama hosil bo‘ladi, ya’ni:

(V+A∙T_z)∙T_z= S

A∙T_z²+V∙T_z–S=0

Ushbu kvadrat tenglamani echib T_z ni aniqlash mumkin.

YOnish jarayoni oxiridagi bosim quyidagicha aniqlanadi:

p_z= ∙p_s=9,88 MPa

YOnish oxiridagi bosim va harorat qiymatlari dizellar uchun p_z=5...12 MPa, T_z=1800...2300 K, karbyuratorli dvigatellar uchun p_z=3,5...5,5 MPa, T_z=2400...2900 K oralig‘ida bo‘ladi.