Узбекистон республикаси олии ва урта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иктисодиёт университети


Инновацияларни жорий этишда истеъмолчилар хулк-атворинн бошкариш


Download 495.96 Kb.
bet55/79
Sana01.08.2023
Hajmi495.96 Kb.
#1664385
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   79
Bog'liq
Ш.......Д.Эргашходжаева - инновацион маркетинг.pdf

Инновацияларни жорий этишда истеъмолчилар хулк-атворинн бошкариш

Инновацияларни жорий этишда истеъмолчилар хулк-атворини бошкариш факат окилона мулохазалар б ил ангина белгиланмайди. Корхона уз манфаатларини истеъмолчиларнинг суровлари билан мувофиклаштиришда уларнинг ижтимоий-психологик эхтиёжларини хам кондиради. Эхтиёжларни (жумладан, ижтимоий-психологик) туларок кондириш учун корхона мижозларнинг ижтимоий-психо­логик холатини имкон кадар батафсилрок ва хар томонлама ифода- лаши лозим.
Шахсларнинг иктисодий хулк-атвори тахлил килинадиган илмий ёндашувлар мавжуд. Иктисодий онг иктисодий психологияни куриб чикишнинг предмети хисобланади. Унинг моделларида инсон- нинг харакатига кадар вазиятни ва ундаги уз урнини кабул килиш, фикрлаш, тушу ниш келади, бошкача айтганда - когнитив (билим олиш), аффектив (эмоционал) таркибий кисмлар, сунгра - харакат ёки у ни тухтатиш, яъни конатив (хдракат-динамик) таркибий кисмлар кузатилади. Иктисодчи ва психологларнинг энг катта эъти-бори иктисодий карор кабул килиш муаммосига мужассамланади. Математик ёндашувлар хам мавжуд булиб, улар маълум даражада инсоннинг иктисодий хулк-атвори конатив таркибий кисмларини мутлакдаштиради.
Мижознинг махсулотга реакцияси таркибий кисмларидан бири эмоционал реакция хисобланади. У махсулот хакида унинг тавсиф- номалари хакида билимлар, ушбу махсулотни такдим этувчи корхона

хакидаги фикр-мулохазалар билан белгиланади. Истеьмолчининг товарга эмоционал реакциясини тавсифловчи назариянинг асосий тушунчалари "муносабат” ва "афзал куриш’ хисобланади. Муносабат шахснинг объект, унта нисбатан сезилаётган хиссиётлар ва унта нисбатан эхтимолий харакатлар йуналишини бахолашдир. Афзал куриш уларнинг узаро алокаларида тахлил килинувчи муносабат- лардир. Маркетинг фаолияти учун муносабатлардан кура афзал куришларни т ап кик этиш мухимрок деб айтиш мумкин.
Синтетик ёндашувда муносабатларнинг интеграз микдорий ифодаси товарни турли тавсифномалар буйича бахолашга асосла­нади. Тахлилий ёндашув доирасида эса карама-карши мантикии занжирдан фойдатанилади. Дастлаб хусусиятлар иигиндиси маълум булган турли товарларни афзал курил! даражапари гурухланади. Сунгра статистик усуллар ёрдамида алохида тавсифномаларнинг субъектив бахолари чикарилади.
Муносабатлар, афзал куриш ва кабул килиш тахлили асосида фойда буйича сегментлаш ётади, унинг негизида эса жойлаштириш характера нарх сиёсати ва хоказоларни аниклаш мумкин.
Юкорида келтирилган усуллар мамлакатимизда замонавий маркетингда кам кулланмокда. Бу биринчи навбатда корхоналарда маркетингдан аматий фойдаланиш ривожланмаганлиги билан боглик. Хизматлар сохаси маркетингида истеъмолчиларнинг таклиф этилаёт- ган алохида махсулотларга эмас, балки купрок корхонанинг имижига хиссий реакциясини тадкик этиш зарур. Турли махсулотлар ко ид ага кура битта офисда бир хил кишилар билан мулокотда сотилади. шу сабабли кабул килиш, муносабат ва афзал куриш купрок корхона имижи билан белгиланади.
Товарнинг кутилаётган максадга мувофиклигининг субъектив бахоси, мотивнинг мухимлиги, товарнинг маълум бир мотивни кон­дириш кобилиятининг субъектив бахоси, эхтимолии мотивлар сони, объект бирор-бир мухим белгига эга эканлигининг субъектив бахола- нувчи эхтимоли, бундай белгининг мухимлиги ва жатб этувчанлиги субъектив бахосини тушунчалар ва уларнинг куриб чикилган модел- ларда фойдаланилган курсаткичлари, уларни аматга ошириш осон эмас. Бу хусусият ушбу моделлардан амалий маркетинг ипшда фойдаланиш кийинлашишига сабаб булади.
Корхона инновацияларни жорий килиш хакида карор кабул килишида мижозлар хакидаги ахборот биринчи уринга чикади хамда корхона фаолиятининг муваффакиятлари купинча айнан унта боглик
булади. Шундай килиб. мижоз хакидаги ахборот марказий уринлар- дан бирини эгаллайди. Уз мижозларининг холати ва мос келувчи эхтиёжлари хакида хабардорликнинг туликлигига уларнинг эхтиёж­ларини кондириш самарадорлиги хамда корхона оладиган фойда хажми боглик булади.
Мижозларнинг маркетинг тахлили - инновациялар жорий этишда истеъмолчилар хулк-атвор ни бошкаришнинг таркибий элементи саналади. Бунда маркетинг тахлили энг умумий маънода бу ерда мавжуд маркетинг ахборотларидан мос келувчи бошкарув карори кабул килиш имконини берувчи хулосалар (таклифлар, тавсиялар, асослар) чикаришга имкон берадиган жараён сифатида тушунилади. Курсатилган хулосалар ишончлилиги фойдаланилаёттан ахборот сифати ва уни кайта ишлашда кулланилувчи технологиялар билан белгиланади.
Маркетинг тахлили фаолият хатарларини камайтириш учун хал* зарур. Мижозларнинг маркетинг тахлилида икки боскични ажратиб курсатиш мумкин:
>биринчи боскичда мижозларнинг амалдаги холати иденти­фикация килинади;

  • иккинчи боскичда сабаб-окибат алокаларини моделлаштириш асосида мижозларнинг ушбу амалдаги холати тушунтириб берилади ва уларнинг келгуси даврдаги ривожланиши башорат килинади.

Мижозларнинг маркетинг тахлилида сценарий усули, эксперт- лар бахоси усули, таккослаш усули, тахлилий жадваллар ва курсат­кичлар тизимини яратиш усулидан фойдаланилиши мумкин. Бунда тахлилнинг муайян максадларига кура, турли маркетинг ахборотла- рига нисбатан турли усуллар кулланиши мумкин.
Хар бир мижоз куйидаги курсаткичлар гурухи буйича тавсиф- ланиши мумкин: бошкарув, маркетинг, молия, ишлаб чикариш, ижти- моий-психологик холат, корхона билан муносабатлар. Корхонанинг барча мижозларини тавсифловчи курсаткичлар йигиндисини “мижоз- лар базаси” тушунчаси сифатида талкин этиш мумкин. Мижозлар базасини тушунишга бундай ёндашув уни мижозлардан фаркдаш имконини беради: клиентура - мижозлар йигиндиси, мижозлар базаси эса - хизматлар истеъмоли заруратини таъминловчи, бозор восигасида ифодаланган мижозларнинг хар томонлама холати булиб, бу ерда мижоз - корхонанинг хеч булмаса битта хизматидан хеч булмаса бир марта фойдаланган юридик ёки жисмоний шахе хисобланади.
Мижозларни тавсифловчи маркетинг ахборотлари корхона учун хам мухим ахамият касб этади. У ни келгусида фойдаланиш максад- ларида тахлил килиш зарур. Алохида олинган мижозни урганиш жуда чукур булиши мумкин; масалан, унинг фаолиягини тавсифловчи курсаткичлар кундалик мониторинг килиниши мумкин. Бундай ёндашувдан мухим мижозларга нисбатан фойдаланиш максадга мувофик. Шу билан бирга, бундай батафсил тадкикот бошка мижоз­ларга нисбатан ортикча булиб, ресурслар чекланганлиги сабабли кулданмайди. Амалиётда битта мижознинг тавсифномаларига хам, мижозларнинг умутилаштирилган тавсифномаларига хам эга булиш кулайдир. Бу мижозларнинг хизматларга хозирги ва келажакдаги эхтиёжларини аниклаш хамда ташкилотнинг асосий куйитизимлари- ни максадли йу налтир и л г а н холда ривожтантириш имконини беради.

Download 495.96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling