Узбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети оила щу+У+и асослари


Мавзу: Мустакилликга кадар Узбекитонда никох муносабатларининг хукук ий тартибга солиниши


Download 0.5 Mb.
bet9/58
Sana02.11.2023
Hajmi0.5 Mb.
#1740124
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   58
Bog'liq
оила хукуки

Мавзу: Мустакилликга кадар Узбекитонда никох муносабатларининг хукук ий тартибга солиниши


Режа:



  1. Туркистон Автоном Республикасининг никох тыгрисидаги конунлари;

  2. Бухоро Халк Республикасида никохнинг хукук ий муносабатларини тартибга солиш;

  3. Хоразм Халк Республикасида никохнинг хукук ий муносабатларини тартибга солиш;

  4. Узбекистонда никох тыгрисидаги конунларнинг ривожланиши.



Туркистон Автоном Республикасининг никох тыгрисидаги конунлари

Жамият тараккиётининг барча боскичларида никох ва оила шакллари жамиятнинг моддий шароитига караб белгиланиб келган. Ишлаб чикарувчи кучлар ва ишлаб чикариш муносабатлари тараккий этгани сари оила шакллари янада ривожланади, ыз мазмунини ызгартириб боради.


Туркистон АССРда никох ва оилага оида мущим хукук ий масалалар 1918 йил 16 декабрда кабул килинган “Фукаролик щолати далолатномлари, никох, оила ва васийлик хукук и щакида РСФСР конунлар кодекси” да хал этилган эди.
1917 йилда кабул килинган декретларга нисбатан бу кодекс бир катор янги хукук ий коидаларни белгилаб, никох ва оила конунчилигини маълум тизимга солди.
Кодекс 246 моддадан иборат былиб, фукаролик щолати далолатномалари, никох хукук и, оила хукук и, васийлик хукук идан иборат тырт былим, 17 бобни ташкил этди. Кодекс фукаролик щолати далолатномалари билан бошланса щам, аммо унда асосий эътибор никох ва оила масаласига каратилган былиб, бу масалаларга 130 модда ажратилган эди.
Кодексда 1917 йил 18 декабрдаги декретнинг факат давлат органларида фукаролик щолатлари рыйхатидан ытган никох юридик кучга эга эканлигини тан олиш тыгрисидаги коидаси саклаб колиниб, никохга ытиш шартлари масаласи янгидан ишлаб чикилди. Улар куйидагилардан иборат: никох ёшига тылиш (кизлар учун 16 ёш, йигитлар учун 18 ёш), никохга кирувчиларнинг рухий соглом былиши, якка никохлилик, никохга ытувчилар ыртасида юкорига ёки пастга караган тыгри чизик быйича кариндошлик былмаслиги, никох тузиш учун ызаро розилик. Никох щакикатда ызаро розилик асосида тузилаётганлиги щакида никохга ытувчилардан тилхат олинган.
Никохни хакикий эмас деб таниш, эр-хотиннинг хукук и ва мажбуриятларининг келиб чикиши асослари, ота-оналар ва болалар ыртасидаги шахсий хамда нафака борасидаги хукук и ва мажбуриятлари, кариндошлик щолатида былган шахсларнинг хукук и ва мажбуриятлари хамда бошка масалалар тартибга солинган.
Кодекс оилада эр ва хотиннинг тенглигига асосланиб, она ва бола хукук ини мущофаза этишга каратилгандир. Эр-хотин ыртасидаги мулкий муносабатларни белгилашда эр-хотиннинг мулки алощида былинган мулк деган коида асос килиб олинган.
Туркистон ылкасида 1918 йилги кодексни татбик этишда, фукаролик щолати далолатномаларини рыйхатдан ытказиш былимларини ташкил этишда, фукароларнинг хукук ва мажбуриятларини тушунтиришда Туркистон Ички ишлар халк комиссарлигининг роли катта былди.
1919 йил 15 ноябрда Ички ишлар халк комиссарлиги “Туркистон Республикасида фукаролик щолати далолатномаларини кайд килиш былимларини ташкил этиш ва уларнинг фаолияти” тыгрисида махсус кылланма кабул килди. Унда бу органларни ташкил этиш коидалари ва уларнинг фаолияти батафсил белгиланди.
1922 йил 25 июлда Туркистон Марказий Ижроия Комитети “Туркистон Республикасининг мусулмон халк судлари тыгрисида Низом” кабул килди. “Низом” га биноан фукаролик ишларини (асосан никохдан ажралиш ва мерос ишлари масалалари), шунингдек мащалллий халкларнинг урф-одатлари ва ахлоки билан боглик ишларни кыриш учун параллел равишда мусулмон халк судлари щам тузилди. Уларнинг таркибига бир йил муддатга бир судья, волость ва шащар нормасида мащаллий халк томонидан сайланган халк судялари киради.



Download 0.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   58




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling