Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги карши мухандислик иктисодиет институти


Download 415 Kb.
bet1/17
Sana04.02.2023
Hajmi415 Kb.
#1162739
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
@ngi uz Нефтегаз қудуқларини тугаллаш


УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА УРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
КАРШИ МУХАНДИСЛИК ИКТИСОДИЕТ ИНСТИТУТИ

«КУДУКЛАРНИ ТУГАЛЛАШ» ФАНИДАН


МАЪРУЗАЛАР МАТНЛАРИНИНГ ТУПЛАМИ

КАРШИ – 1999



  1. Мавзу. Кириш. Екилги энергетик вазифаларни ечишда кудукларни тугаллаш фанининг мохияти.

Узбекистоннинг замонавий ишлаб чикариш саноати-йирик огир индустрия тармокларидан бири булиб, ватанимизни мухим энергетик базасидир. Узбек мутахассислари нефт буйича 100 йилдан ортик, газ буйича ярим асрлик илмий ва амалий билимга, тажрибага эгалар. Бу тармокда сезиларли даражада илмий-техник потенциал яратилган ва уни ривожлантиришда юкори ютукларга эришилган. Совет Иттифокини таркалиши ва Республикамизни мустакил булиши натижасида, республика олдида мухим вазифалардан бири булган екилги энергетик базасини яратиш ва иктисодий мустакилликка эришиш эди. Бу вазифани амалги ошириш Совет Иттифоки давридаги республикаларни чукур иктисодий инкироз камраб олган ва республикалар уртасида иктисодий ва савдо-сотик алокалари, нарх навони кескин усиши хамда инфляцияни ошиши даврида, мамлакатимиз Узбекистон республикаси бу вазифани амалга оширди.


1990-1995 йилларда бу тармок структурасини мукаммаллаштириш буйича техник жихозланиши ва кайта янги асбоб-ускуна билан куролланиши, конларни ишга тушириш хажмини жадаллаштириш ва уларни ошириш (купайтириш) учун улкан ишлар килинди. Бу давр ичида МДХ да нефт ва газ казиб чикариш камайиши руй берган булса, Узбекистонда нефт газ казиб чикариш баркарорлашган ва сунгра динамик усишига эришилди.
Кудукларни тугаллаш деганда - кудукдаги очик катламни ораликларини жихозлаш ишлари ва бу катламлардан кудук ичига кам йукотишлар билан суюклик окимини хосил килиш ишлари тушунилади. Бу ишларни бажаришдан максад катламларни ифлосланиш окибатларини бартараф этиш ва кудук туби зонаси атрофида утказувчанликни оширишдир.
Кудукларни тугаллашни учта усули мавжуд: - очик забой. – турли фильтрларни урнатиш: - перфорация килиш.
Бу учта усулнинг бир нечта вариантлари мавжуд булиб, хар бири кудукларни мувоффакиятли тугаллашни амалга оширишга имконият яратади. Натижада кудук тубидаги махсулотни тулик олишга эришилади.
2 Мавзу: Нефт ва газ конлари коллекторларининг характеристикаси

Нефт газ уюмини хар бир махсулдор катлами, бир неча катталиклар билан характерланади. Бу катталикларни билиш нефт ва газ захирасини аниклаш, уни олиниш микдорини хисоблаш, суюклик дебитини бахолаш, кудукни (эксплутация) ишлатиш даврида коллекторларни емирилишдан саклаш учун оптимал фильтрларни танлаш ва бошка катор мухим вазифаларни бажаришда мухим рол уйнайди. Бургиловчилар бу катталикларни билиши зарур. Чунки улар махсулдор катламни бургилаб утишда ювувчи суюкликни таркиби ва хоссасини аник танлаб олиши, кудукни остки кисми конструкциясини танлаш, шунингдек катламни кудук стволи атрофи буйлаб ифлосланишини олдиндан кура билиш ва уз вактида ифлосланишни тулик бартараф этиш, имконияти булмаса ифлосланишни минимум даражага тушириш билимига эга булишини такозо этади.


2.1. Махсулдор катламни тог-жинсини гранулометрик таркиби




Нефт ва газ тог жинслари коллекторларининг говак ва ерикларида жойлашган булади. Агар тог жинслари коллекторлари турли шаклдаги цементлашган ((песчаник) кумтош) еки узаро цементлашмаган (кум) ва суюклик (нефт, газ, сув) бундай жинслар говакларини тулдириб турса, бундай тог жинси коллектори ГРАНУЛЯР деб аталади. («Грунуло»-донадор).
Агар суюкликлар асосан факат ерик жинсларда жойлашган булса, бундай коллекторлар ерик коллекторлар дейилади. Тог жинсларни гранулометрик таркибидан жинсни говаклиги, утказувчанлиги, солиштирма юзаси, капилярлик хоссаси ва бошка характеристикалари аникланади.
Жинсни гранулометрик таркибини галвирли ва седиментометрик тахлил ердамида аникланади. Галвирли ва седиментометрик тахлилдан олинган натижалар одатда графикка жами гранулометрик тартиб еки жинс зарраларини катталиклари буйича куйилади. Абцисса уки буйича бу графикларга диаметр еки
зарранинг логарифм диаметри езилади: ордината уки буйича биринчи графикка анализ учун олинган (1 расм) жами диаметрли заррачаларни огирлигини умумий тортилган массани фоизи куринишида езилади: иккинчи графикка эса умумий тортилган массасининг фоиз хисобидаги берилган размерли заррачалари киритилади.
Расм 1. Умумий гранулометрик таркиб графиги.

  1. Жинсларни говаклиги ва солиштирма юзаси.



Амалда барча чукинди жинслар говакдир. Мутлок утказувчанлик деб говак хажм йигиндиси Vпор, жинс намунасини хажмига V обр нисбати айтилади.

Vпор


Rпор = ----------- (1.1)
Vобр

Бир-бири билан туташиб кетган говаклар, говак каналларни хосил килади. Нефт ва газ конларидаги тог жинсларини говак каналлари шартли равишда 3 гурухга булинади:



  1. юкори капиляр – 0,5 мм дан юкори

  2. капилярли – 0,2 мм дан – 0,5 мм гача

  3. субкапилярли – 0,2 мм дан кичик.

Юкори капилярли говаклардан нефт, газ, ва сув эркин, хатто кучсиз босимлар фаркида еки гравитация кучлари таъсирида хам харакатланаверади: Капиляр говаклар буйлаб капиляр кучлар сезиларли даражада булиши натижасида суюкликлар харакатланади.
Субкапилярли говакларда суюкликларни харакати кузатилмайди, чунки говакликлардаги суюкликни, молекуляр кучларни канал деворлари билан тортишиш кучи жуда каттадир. Субкапиляр говаклар гиллар, гилли сланецлар, аргиллитларга хос булиб, булар нефт газга туйинган жиснларни копламаси хисобланади.
Юкори капилярли каналларни хосил килган тог жинслари, нефт газни яхши утказувчи каналли жинслар хисобланади. Очик говаклик коэффициенти деб, бир-бири билан туташувчи говак хажм йигиндисини жинс намунасини куринган хажмига нисбати тушунилади. Очик говакли коэффициенти хар доим мутлок говакликдан кичик, чунки жиснларда епик (туташ) говаклар мавжуд.
Очик говаклик коэффициентини тортиш усули билан аниклаш мумкин. Бунинг учун намунани курук хаводаги М1 булган массаси, сунгра вакуум остида керосин билан туйинтирилган шу намунани М2 массаси аникланади.

M2 – M1


ko.n. = -------------- (1.2)
к Vобр


бу ерда к - керосинни зичлиги.
Тог жинс намунасини бирлик хажмини хосил килувчи барча говак каналларни жами юзаси солиштирма юза дейилади.
Солиштирма юза катталиги, тог жинсини гранулометрик таркиби ва донадорликни шаклига боглик. Солиштирма юза канча катта булса, тог жинсида шунча куп суюклик хажми пленка куринишида сакланиб туради.
Агарда жинсни барча зарралари сферик шаклда, бир хил диаметрли булса эди, 1 м3 жинсда барча зарраларнинг жами юзаси

6 (1- kпор)


обр = ---------------- (1.3) бу ерда dr – заррани диаметри.
dr

Одатда тог жинси доналари бурчакли шаклда ва хеч качон бир хил размерли булмайди. Шунинг учун табиий кумларни солиштирма юзаси, барча фракцияни гранулометрик таркибини солиштирма юза йигиндиси каби хисобланади.


6 kr ( 1- kпор) Mi


обр = ----------------------  -------

Download 415 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling