Uzbеkiston rеspublikasi oliy va urta mahsus ta'lim vazirligi jizzah politеhnika instituti fizika kafеdrasi fanidan sirtdan ta'lim olayotgan talabalar uchun nazorat ishi savollari. Jizzax 2020 Тузувчилар: A

dt
d
dx
d




to‘lqin tenglamasini 
qanoatlantirishini ko‘rsating. 
124. Havoda 

=2 kHz chastota va A=1.7 mkm amplituda bilan tarqalayotgan yassi to‘lqin tenglamasi 
tuzilsin. Tovushning havodagi tezligi 

=340 ms. 
125. Bir jinsli elastik muxitda y=Acos(

t-kx) ko‘rinishdagi yassi to‘lqin tarqalmoqda. Vaqtning t=0 
momenti uchun y va

y
kattaliklarni x ga bog‘lanish chizmasini tasvirlang. 
126. Yung tajribasidagi ikki tirqish orasidagi masofa 1 mm. Tirqishdan ekrangacha bo‘lgan masofa 3 m. Ikki 
maksimum yorug‘ yo‘lkalar orasida masofa 1.5mm. Monoxromatik yorug‘likning to‘lqin uzunligi topilsin. 
127. Frenel ko‘zgulari yordamida hosil qilingan yorug‘lik manbaining mavhum tasvirlari orasidagi masofa 
0.5 mm. Ulardan ekrangacha bo‘lgan masofa 3 m. To‘lqin uzunligi 0.6 mkm. Ekranda hosil bo‘lgan ikki 
interferension maksimumlar orasidagi masofa topilsin. 
128. Sovun pardasiga (n-1.3) yorug‘likni oq nur dastasi normal ravishda tushmoqda. Agar qaytgan nurda 
parda yashil ko‘rinsa (

=0.55 mkm), pardaning eng kichik qalinligi qanday bo‘lishi kerak?
129. 

=0.6 mkm to‘lqin uzunlikdagi parallel nurlar dastasi 

=30
o
burchak ostida sovun pardasiga tushmoqda 
(n=13). Pardaning qanday eng kichik qalinligida interferensiyasi tufayli qaytgan nurlar maksimal susaygan 
bo‘ladi? 
130. Yassi qavariq linza, qavariq tomoni bilan tekis shisha ustida joylashgan. qaytgan nur (

=0,6 mkm) hosil 
qilgan birinchi tartibli yorug‘lik interferension halqa ko‘ringan joyda havo qatlamining qalinligi topilsin. 
131. Yung tajribasida tirqishlardan ekrangacha bo‘lgan masofa 1.5 m ga teng. Tushayotgan yorug‘likning 
to‘lqin uzunligi 0.6 mkm. Agar uzunligi 1 sm kesmada 8 ta qora yo‘llar joylashsa, tirqishlar orasidagi 
masofa topilsin. 
132. Yung tajribasidagi ikki tirqish orasidagi masofa 0.5 mm, to‘lqin uzunligi 550 mkm. Agar ikki qo‘shni 
minimumlar orasidagi masofa 1 mm bo‘lsa, tirqishlardan ekrangacha bo‘lgan masofa topilsin. 

---

133. Shisha plastinka ustiga yassi-qavariq linza qavariq tomoni bilan qo‘yilgan. Linza yuqori tomondan 

=600 nm to‘lqin uzunligiga ega bo‘lgan monoxromatik yorug‘lik bilan yoritilmoqda. Agar qaytgan nurdagi 
6-qora Nyuton halqasining radiusi r=2.4 mm bo‘lsa, linzaning egrilik radiusi topilsin. 
134. Nyuton halqalarini kuzatish uchun radiusi R=160 sm bo‘lgan yassi qavariq linza ishlatildi. Qaytgan 
nurlarda kuzatilgan 4 va 9 qora halqalarning radiuslari topilsin. Tushayotgan nur to‘lqin uzunligi 

=625 nm. 
135. Yassi qavariq linza radiusi R=4 m. Agar qaytgan nurda kuzatiladigan 5 yorug‘ halqaning radiusi r
5
=3.6 
mm bo‘lsa, tushayotgan nur to‘lqin uzunligi 

topilsin. 
136. Agar Yung tajribasida yashil rangdagi (

1
=500 nm) yorug‘lik filtrini 

qizil (

2
=650 nm) rangdagi 
yorug‘lik filtri bilan almashtirilsa, ekrandagi qo‘shni interferension yo‘llar orasidagi masofa qancha 
marotaba o‘zgaradi. 
137. Yung tajribasida tirqishlar 

=600 nm to‘lqin uzunlikdagi monoxromatik yorug‘lik bilan yoritilgan. 
Tirqishlar orasidagi masofa d=1 mm va tirqishlardan ekrangacha bo‘lgan masofa L=3 m. Birinchi 3 ta 
yorug‘ halqalarning o‘rni topilsin. 
138. Frenel ko‘zgulari yordamida tajribada, d=0.5 mm mavhum yorug‘lik manbalari orasidagi masofa L=5 
m. Yashil yorug‘likda interferensiya yo‘llari orasidagi masofa x=5 mm. Yashil nur to‘lqin uzunligi
topilsin. 
139. Oq nur sovun pardasiga (n=1.33) i=45
o
burchak ostida tushadi. Sovun pardasining qanday eng kichik 
qalinligida u qaytgan yorug‘likda sariq (


600 nm) rangda bo‘ladi? 
140. Nyuton halqalarini kuzatish qurilmasiga normal tushayotgan monoxromatik yorug‘likning to‘lqin 
uzunligi


0.6 mkm. qaytgan yorug‘likda kuzatilayotgan to‘rtinchi qorong‘i halqa o‘rnida linza va shisha 
plastinka orasidagi havo qatlamining qalinligi topilsin. 
141. Lloyd taklif qilgan sxemada tirqishidan o‘tgan nur ekranda qo‘zg‘almas qaytgan nur bilan 
interferensiyalashadi. Tirqishdan ko‘zgu sirtigacha masofa L=1 m, yorug‘lik to‘lqin uzunligi


500 nm. 
Interferension yo‘l kengligi x topilsin. 
142. Qalinligi d=367 nm bo‘lgan pardaga parallel oq yorug‘lik dastasi i burchak ostida tushmoqda. 
Pardaning sindirish ko‘rsatkichi n=1.4. Nurning tushish burchagi a) 30
o
va b) 60
o
ga teng bo‘lsa, pardadan 
qaytgan yorug‘lik qanday rangda bo‘ladi? 
143. Tushayotgan yorug‘lik to‘lqin uzunligi bir yarim marta kattalashsa, m-Nyuton halqasining radiusi 
necha marta kattalashadi? 
144. Yung tajribasida tirqishlar orasidagi masofa d=1.5 mm, tirqishdan ekrangacha bo‘lgan masofa L=2 m. 
Tirqishga


637 nm to‘lqin uzunlikdagi yorug‘lik tushmoqda. Ekranda hosil bo‘lgan interferensiya 
yo‘llari orasidagi masofa aniqlansin. 
145. Ikki kogerent optik yorug‘lik manbalari orasidagi masofa d=0.5 mm. Manbalardan 
tarqalayotgan monoxramatik yorug‘likning to‘lqin uzunligi


0.5 mkm. Manbalari l=30 
sm masofa ekran joylashgan. Ikki qo‘shni interferension maksimumlar orasidagi masofa 
topilsin. RASM.
146. Agar interferensiya manzarasi N=100 yo‘lga burilgan bo‘lsa, Maykolson interferometrida ko‘zguning 
siljishi topilsin. Yorug‘lik to‘lqin uzunligi


546 nm. 
147. Qaytgan yorug‘likda kuzatilayotgan birinchi va ikkinchi qora Nyuton halqalari orasidagi masofa r