“Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi

3.2 Funktsional (amaliy) til 
Birinchi bunday til LISP edi. 
Ifoda funktsional (amaliy) tillarda asosiy qurilish rolini o‘ynaydi. Ifodalarga 
skalyar konstantalar, tuzilgan ob’ektlar, funktsiyalar, funktsiya organlari va 
funktsional chaqiriqlar kiradi. 
Amaliy dasturlash tili quyidagi elementlarni o‘z ichiga oladi: 
funktsiyalar boshqarishi mumkin bo‘lgan doimiy sinflar; 

---

dasturchi oldindan e'lon qilmasdan va tavsiflamasdan foydalanishi mumkin 
bo‘lgan asosiy funktsiyalar to‘plami; 
asosiy funktsiyalardan yangi funktsiyalarni yaratish qoidalari; 
funktsional chaqiruvlar asosida ifodalarni shakllantirish qoidalari. 
Ko‘rsatilgan xususiyatlar amaliy tillarni juda yuqori darajadagi dasturlash 
tillari sifatida tavsiflaydi. 
3.3 Mantiqiy (munosabat) til 
PROLOG tili 1973 yilda frantsuz olimi A. Kolmero tomonidan yaratilgan. 
Hozirgi vaqtda boshqa tillar ham ma'lum, lekin Prolog– eng rivojlangan va keng 
tarqalgan mantiqiy dasturlash tili. Sun'iy intellekt tizimlarida mantiqiy dasturlash 
tillari keng qo‘llaniladi. 
Mantiqiy dasturlash tillari quyidagilar bilan tavsiflanadi: 
yuqori darajali; 
ramziy hisoblashga qat’iy yo‘nalish; 
teskari hisob-kitob qilish imkoniyati, ya'ni protseduradagi o‘zgaruvchilar 
kirish va chiqishga bo‘linmaydi; 
mumkin bo‘lgan mantiqiy to‘liq bo‘lmaslik, chunki dasturda ma'lum 
mantiqiy munosabatlarni ifodalash ko‘pincha mumkin emas va dasturdan to‘g‘ri 
xulosalar chiqarish ham mumkin emas. 
Til konstruktsiyalari matematik formulalarga mos kelmaydi, lekin ob’ektlar 
va miqdorlar o‘rtasidagi munosabatni aniqlaydi, ular qanday natijani 
ko‘rsatmasdan foydalanuvchi tomonidan qanday natija kutayotganini bildiradi. 
Mantiqiy va funktsional tillar deklarativ tillar... Bu tillarda "operator" 
("buyruq") tushunchasi yo‘q.