“Uztemiryo’lmashta’mir” uk andijon mexanika zavodi ShKdagi 65A60Ф3 vertikal-frezalash dastgohini energiya samaradorligini oshirih.”

III. 4. Asinxron dvigatelning nuqsonlari va ularni bartaraf qilish usullari.
Dvigatelni ishlamay qolishi sababi dastlab uni ta’mirlashga jo’natishdan oldin aniqlab olinadi.
Tamirlashning oldidan sinovlar o’tkazish, qismlarga ajratish, shuningdek alohida qismlari va detallarini ko’zdan kechirish hamda sinab ko’rish vaqtida buzilishning sababi uzil-kesil aniqlanadi.
Elektr dvigatelning ishdan chiqishiga ta’minlovchi tarmog’idagi shikastlanishlar ham sabab bo’lishi mumkin:

• 
  bir yoki bir necha simning uzilishi;
  
• 
  saqlagichlardagi nosozliklar;
  
• 
  ishga tushirish apparatlarining buzilishi;
  
• 
  tarmoqdagi kuchlanishni keskin ortib ketishi yoki kamayishi;
  
• 
  elektr mashinadan noto’g’ri foydalanish, ya’ni o’ta yuklanish bilan uzoq vaqt davomida ishlatish;
  
• 
  atrof-muhit haroratini me’yoridan ortib ketishi sabab bo’lishi mumkin.
  

Bu nuqsonlar elektr dvigatelning o’rnatilgan joyida bartaraf etiladi.
Atrof-muhit harorati me’yoridan yuqori bo’lganda izolyatsiya haddan tashqari qiziydi va u tez eskiradi. Dvigatelning nuqsonlari chulg’amlarida yoki mexanik qismlarida bo’lishi mumkin.
Chulg’amlaridagi nuqsonlarga quyidagilar kiradi:

• 
  izolyatsiyasining teshilishi;
  
• 
  o’ramlarning o’zaro tutashib qolishi;
  
• 
  simlarning yoki ularning kavsharlangan joylaridan uzilishi;
  
• 
  birikmalarning kavsharlangan joylaridan erib ajralishi;
  
• 
  g’altaklarning noto’g’ri ulanishi.
  

Mexanikaviy nuqsonlarga quyidagilar kiradi:

• 
  podshipniklarning yeyilishi va yemirilishi;
  
• 
  validagi, to’siqlaridagi va korpusidagi o’tkazish sirtlarining yeyilishi;
  
• 
  schyo’tka tutqichlarining mahkamlanishini bo’shab qolishi;
  
• 
  rotor chulg’amlaridagi bandajlarning yemirilishi;
  
• 
  to’siqlarning dars ketishi;
  
• 
  valning egilishi va sinishi.
  

-jadvalda asinxron elektr dvigatellarining asosiy nuqsonlari va ularni bartaraf etish usullarini keltiramiz.
Asinxron elektr dvigatelining nuqsonlari va
ularni bartaraf qilish usullari

№	Nuqsonlar	Nuqsonlarni kelib chiqish sabablari	Bartaraf qilish usullari
1	2	3	4
1.	Schyo’tkalardan uchqun chiqishi va qizishi	Schyo’tkaning yuzasi yaxshi silliqlanmagan	Schyo’tkani qayta silliqlash lozim
		Schyo’tkalar schyo’tka tutgichning gardishida bemalol harakatlana olmaydi, havo oralig’I yetarkli emas.	Gardish va schyo’tka orasidagi havo oralig’ini 0,2 ÷ 0,3mm qilib qo’yish kerak
		Schyo’tka va kontakt halqa kirlangan yoki yog’lanib qolgan	Benzinga ho’llangan latta bilan kontakt halqalar va schyo’tkalar yuzalarini artib kir va moydan tozalash
		Kontaktlovchi halqalar yuzasini notekkisligi	Kontakt halqalarning yuzasini charxlab silliqlash
		Schyo’tkani kontaktlovchi halqaga bo’sh yoki haddan tashqari kuchli yoxud har-hil kuch bilan bosilib turishi	Schyo’tkalarning bosilib turish kuchini rostlash lozim
		Markasi mos kelmagan schyo’tkalar qo’yilgan	Zavod tavsiya etgan markadagi schyo’tkani qo’yish
		Schyo’tkalar orasida tokning bir hil taqsimlanmaganligi	Schyo’tkalarni bosilish kuchini rostlash, ulovchi simlar holatini tekshirish
2.	Statorning magnit o’zagini yoppasiga qizishi	Tarmoqning kuchlanishi dvigatel kuchlanishidan kattaligi	Tarmoqkuchlanishining nominal kuchlanishgacha pasaytirish, dvigatelni sovutishni jadallashtirish
3.	Statorning magnit o’tkazuvchi po’latining ba’zi qismlarini salt ishlash rejimida ortiqcha qizishi	Statorning magnit o’tkazuvchi po’latining ayrim plastinkalarini o’zaro tutashib qolishi	Guddalarni olib tashlash va o’zaro tutashib qolgan plastinkalarga izolyatsiyalovchi lak bilan ishlov berish
		Statorning magnit po’latini tortib turuvchi bo’ltlar orasidagi izolyatsiyani buzilishi	Tortib turuvchi bo’ltning izolyatsiyasini tekshirish va ta’mirlash
4.	Statorning chulg’amlari haddan ziyod qizib ketishi	Dvigatelni ortiqcha yuklanganligi	Dvigatel validagi ortiqcha yukni olib tashlash
		Dvigatelning sovitish tizimidagi nosozliklar	Dvigatelni sovitilishini yaxshilash
		Dvigatelga berilayotgan kuchlanishning nominal kuchlanishdan pastligi	Kuchlanishni nominal qiymatigacha ko’rsatish
		Statorning chulg’amini notog’ri ulanganligi	Statorning chulg’amini sxemaga mos ravishda ulash
5.	Stator chulg’amining ba’zi qismlarini ortiqcha qizishi, fazalardagi toklarning bir-xil emasligi, dvigatelni g’uvillashi	Chulg’amlardagi o’ramlararo tutashuvi	O’lchov vositalari yordamida o’ramlararo tutashuvni aniqlash va almashtirish
		Chulg’amlarning uchlarini noto’g’ri ulanganligi	Chulg’amni sxema bo’yicha qayta ulash
		Bitta fazaga taaluqli chulg’am ikki joydan korpusga tutashib qolganligi	Shikastlangan chulg’amni megometr yordamida topish, tutashgan joyini aniqlash va nosozlikni bartaraf etish
		Chulg’amlardagi fazalararo qisqa tutashuv	Tutashgan joyni topish va ta’mirlash yoki chulg’amning shikastlangan joyini qayta o’rash
6.	Rotorning chulg’amini bir-xilda qizishi	Ventilyatsiya ya’ni shamollatish yo’llarining bekilib qolishi	Dvigatelni tozalash va 0,2 Mpa bosimli siqilgan havo bilan purkash
		Mashinaning ortiqcha yuklanganligi	Dvigatel yuklanishini nominalgacha kamaytirish
7.	Faza rotorli dvigatel nominal yuklanganda, nominal aylanish tezligiga chiqa olmayapti	Rotorning kavsharlangan joylaridagi kontaktning yomonlashuvi	Barcha kavsharlab tutashtirilgan joylarni tekshirish va qayta kavsharlash
		Rotorning chulg’ami bilan kontaktlovchi halqalari orasidagi tutashishining yomonlashuvi	Rotorning chulg’ami uchlari bilan halqalari orasidagi kontaktni yaxshilash
		Ishga tushirish reostatining zanjiridagi kontaktlarni yomonlashuvi	Ishga tushirish reostatining ulanish joylarini tozalab qayta ulash
8.	Asinxron dvigatel ishga tushmayapti	Saqlagichlar kuyganligi, avtomat o’chirgichning ishdan chiqqanligi, issiqlik relyesini ishga tushganligi	Buzilishlarni topib bartaraf qilish
		Ta’mirlash tarmog’ida yoki chulg’amdagi bir fazaning uzilib qolishi	Voltmeter yordamida chulg’amlar uchlaridagi kuchlanishni o’lchash, shikastlanish joyini ta’mirlash
		Ishga tushirish paytida yuklanishni ko’pligi	Yuklanishni kamaytirib ishga tushirish
		Rotorni statorga bir tomonlama kuchli tortilishi	Podshipnik schitlari yoki tutgichlaridagi siljishni bartaraf etish
		Asinxron dvigatelda rotor zanjirining ikki (yoki uch) fazasi simlaridagi uzilish	Megometr yordamida uzilgan simni topib, ulab qo’yish
9.	Dvigatel ishlayotganda rotor statorga tegib aylanmoqda	Podshipniktutgichlarining siljib qolganligi	Siljishni bartaraf etish
		Dvigatel valining qiyshayganligi	Valning “tepishini” tekshirish va to’g’rilash
		Rotorning yoki statorning po’lati deformatsiyalanganligi	Deformatsiyalangan joylarini qirqib silliqlash
		Rotor muvozanatining buzilishi	Rotorni muvozanatlash, iloji bo’lmasa almashtirish
10.	Dvigatelni kuchli gurillashi, fazalardagi toklarning har-xilligi	Chulg’amlardagi qisqa tutashuv	Chulg’amlardagi qisqa tutashuvni toppish va tuzatish
		Stator chulg’amining noto’g’ri ulanganligi	Chulg’amlarni sxema bo’yicha ulash