V bosqich tt-12-18 sirtqi guruh talabasining

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI 
 
 
 
 
 
 
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI 
V BOSQICH TT-12-18 SIRTQI GURUH TALABASINING 
“TESTOLOGIYA VA PEDAGOGIK O‘LCHOVLAR NAZARIYASI” 
FANIDAN 
AMALIY ISH 
Bajardi: Ibragimov F 
Qabul qildi:
Ilmurodova D 
 
Qarshi – 2023 
 
 

---

3-amaliy ish 
MAVZU: GOMOGEN TESTNING ISHONCHLILIGI VA VALIDLIGI 
Ishdan maqsad: gomogen testning ishonchliligi va validligi haqida nazariy 
va amaliy bilimlarga ega bo’lish.
 
Fan va texnikada diagnostikaning juda kcrp turlari bor.Masalan: tibbiyot 
diagnostikasi kasalning kelib chiqishini o'rganadi va aniqlaydi; texnik diagnostika - 
har xil texnika sistemalari. elektron hisoblash m ashinalari, kom pyuterlarning salbiy 
xususiyatlarini aniqlab, ularni bartaraf qilishni o ‘rgatadi; sport diagnostikasi - jism 
oniy jarayonlarning o'zgarish holatlarini o‘rganadi va aniqlaydi; psixologik 
diagnostika - shaxs guruhlarning psixik xususiyatlari, holatlari va taraqqiyot 
ko‘rsatkichlarini aniqlab, sifatli va miqdoriy jihatdan o ‘lchab beradi. 
Test - shaxsning aqliy taraqqiyotini, qobiliyatini. Irodaviy sifatlarini va 
boshqa psixik xususiyatlarini tekshirishda qo‘llaniladigan qisqa standart masalalar.
Testlashtirish - psixodiagnostika m etodlaridan biri bo’lib. standartlashtirilgan savol 
va topshiriqlar yordam ida individual farqlarni o‘rganish, alohida shkalalar bilan 
o’lchash. Etuklik testlari psixodiagnostika m etodlaridan biri bo'lib. konkret bilim, 
malaka va k o ‘nikmalarning o ‘zlashtirish darajasini aniqlab beradi.
Yetuklik testi 3ga bo‘linadi: harakat testlari, og’zaki va yozma testlar. 
Harakat testlari mexanizmlar, materiallar asboblar bilan ishlash layoqatini aniqlab 
beradi. 
Intellektual testlar - psixodiagnostika m etodlaridan biri bo’lib, individning 
aqliy taraqqiyoti darajasini aniqlab beradi.
Proektiv test motivatsiyaning anglanilm agan yoki to'liq anglanilmagan 
shakllarini o ‘rganishga qaratilgan va bu jihati bilan inson psixikasining tobora intim 
sohasiga kirishning yagona psixologik metodidir. 
Fanning qamrab olingan sohasiga ko'ra testlar ikki guruhga bo'linadi: 
gomogen test va geterogen test. 
gomogen test - bu faqat bitta mavzudan iborat test. 

---

Geterogen test - bu bir nechta tegishli fanlar bo'yicha test topshiriqlaridan 
iborat test. 
Gomogen test; 
Gomogen test-bu murakkablik,o’ziga xos shakl va 
ma’lum mazmunga ega bo’lgan vazifalar tizimi-
tuzilmani baholash va talabalarning tayyorgarlik 
darajasini o’lchash uchun ob’ektiv,sifatli va samarali 
usul maqsadida yaratilgan tizim,bitta ilmiy intizom. 
Gomogen testning 
ishonchliligi; 
bu testning (xususan, psixodiagnostik) o'lchovning 
to'g'riligi o'lchovidir, bu testning turli qismlarining 
izchilligini nazarda tutadi, bu shaxsning bir xil 
xususiyatini o'lchashga qaratilgan ko'plab test 
topshiriqlarini o'z ichiga oladi. 
Validligi; 
Validligi- testning validligi deganda uning muayyan test 
topshiriqlarini qanchalik yaxshi bajara olishi tushiniladi. 
Test validliligiga quyidagi omillar ta’sir qiladi: 
Test savollari berilayotgan topshiriqni qanchalik 
to’liq qamrab olsa, test shunchalik validli bo’ladi; 
Topshiriqlar variantlari qanchalik ko’p va tabaqalangan 
bo’lsa, test shunchalik validli bo’ladi; 
Test savollari qanchalik tushunarli tuzilgan bo’lsa, test 
shunchalik, validli bo’ladi. 
Validligi xususiyatlari; 
Validligi- testning validligi deganda uning muayyan test 
topshiriqlarini qanchalik yaxshi bajara olishi tushiniladi. 
Test savollari qanchalik tushunarli tuzilgan bo’lsa, test 
shunchalik, validli bo’ladi. 
Misollar 
Barcha test ishtirokchilari bir-birlarini ko'rmaydilar. Agar 
sudya suhbatdoshlardan qaysi biri inson ekanligini aniq 
ayta olmasa, u holda mashina sinovdan o'tgan 
hisoblanadi. Mashinaning og'zaki nutqni tan olish 
qobiliyatini emas, balki aql-idrokini tekshirish uchun 
suhbat "faqat matn" rejimida, masalan, klaviatura va 
ekran (vositachi kompyuter) yordamida amalga 
oshiriladi. Sudya javob tezligiga qarab xulosa chiqara 
olmasligi uchun yozishmalar nazorat qilinadigan vaqt 
oralig'ida amalga oshirilishi kerak. 

---

Pedagogik-psixologik eksperiment, tadqiqotning ishonchli vositasi boMishi 
hamda natijalarning haqqoniyligiga ishonch hosil qilish uchun va ushbu natijalar 
asosida to‘g’ri xulosa chiqarish uchun tadqiqotda qo’llanilgan psixodiagnostik 
metodika ilmiy asoslangan bo'lishi kerak, bunda metodlar quyidagi talablarga javob 
berishi lozim: validlik, ishonchlilik, bir sifatlilik va aniqlik. Endi har bir talabni 
alohida ko‘rib chiqamiz. 
«Validlik» atamasi Yevropa tillaridan olingan bo'lib u quyidagi ma'noni 
anglatadi: «to’laqonli», «yaroqli», «mos». Psixodiagnostik metodikaning validlik 
sifatidagi tavsifi uning aynan o‘rganilayotgan psixologik xususiyatga 
moMjallanganligi va ushbu psixologik xususiyatni baholashga mosligi hamda 
yaroqliligini ko’rsatib beradi. Metodikaning validlik tavsifi ushbu metodika orqali 
haqiqatdan ham psixologik sifatni o‘lchash mumkin, degan xulosadan tashqari uni 
qo‘llash mumkin bo‘lgan sohani va uning sharoitlari haqidagi ma'lumotlarni ham 
o‘ziga qamrab oladi. 
Psixodiagnostik metodikaning validligi haqida mulohaza qilar ekanm iz, 
validlikning bir necha turi borligini va ularning har birini alohida ko‘rib chiqish ham 
da baholash zarurligini qayd etamiz. 
Validlik - nazariy, am aliy, empirik, ichki va tashqi boMishi mumkin. 
Nazariy 
validlik 
— qo’llanilgan metodika yordamida olingan 
ko’rsatkichlarni, boshqa metodik vositalardan olingan ko‘rsatkichlar bilan ya'ni 
kokrsatkichlar orasida nazariy asoslangan bog’liqlik borligini va tadqiqot 
qilinayotgan sifat ko‘rsatkichlari mosligi bilan aniqlanadi. 
Nazariy validlik bitta nazariyaga tayangan holda, aynan bir xususiyatga 
tegishli har xil metodikalardan foydalanish natijasida olingan ko‘rsatkichlarni 
korrelyatsiyasi bilan tekshiriladi. 
Empirik validlik - sinaluvchining reaktsiyasi va xatti-harakatini kuzatish 
orqali, uning haqqoniy xulqidagi diagnostik ko’rsatkichlarning bir-biriga m osligi 
bilan tekshiriladi. Agar sinaluvchining xarakterini qo’llanilgan metodika yordamida 
baholasak, ushbu odam ning hayotdagi xarakter ko’rinishining qo’llanilgan 

---

metodiwww.ziyouz.com kutubxonasi kadan oiingan ko‘rsatkichlar bilan bir xilligini 
aniqlasak, u holda metodikani empirik va amaliy validli deb hisoblasak bo‘ladi. 
Empirik validlik mezonlari bo‘yicha metodika odamlarning amaliy faoliyat 
natijalari hamda haqqoniy hayotiy huquqlarining ko‘rsatkichlarini taqqoslash bilan 
tekshiriladi. 
Ichki validlik - metodikadagi topshiriqlar, subtestlar, mulohazalarning 
umumiy m aqsadga mosligini anglatadi. Metodikadagi subtestlar, topshiriqlar va 
undagi savollar qisman, butunlay biz o'rganayotgan xususiyatni o ‘lchay olm asa, u 
holda ushbu metodika ichki validli emas yoki ichki validlik yetarli darajada emas 
deb hisoblanadi. 
Tashqi validlik ham xuddi empirik validlikka o‘xshash, undan farqli tomoni 
shundaki, sinaluvchining xulqiga taalluqli asosiy tashqi ko‘rinishlarining 
ko‘rsatkichlari bilan metodikadagi ko‘rsatkichlarning o‘zaro bog‘liqligiga e’tibor 
qaratiladi. 
Metodikani tuzish jarayonida darhol uning validligini baholash juda 
murakkabdir. Odatda metodikaning validligini tekshirish va aniqlashda metodika 
uzoq m uddat qo'llanilgandan so‘ng u haqida xulosa chiqarish mumkin, chunki 
yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan validlikning to‘rt turi ham tekshirilishi zarurdir. 
Validlikning turlaridan tashqari uning mezonlarini bilish ahamiyatga 
molikdir: 
A) Xulqiy ko‘rsatkichlar — sinaluvchining har xil hayotiy voqeliklardagi 
reaktsiya va xatti-harakatlari; 
B) Sinaluvchining faoliyatidagi yutuqlari: o kquv, ish, ijodiv va hokazolar; 
V) Har xil nazorat sinov va topshiriqlam ing bajarilganligi haqida 
ma'lumotlar; 
G) Boshqa metodikalar yordam ida oiingan ma'lumotlar — validlik 
tekshirilayotgan metodikaning boshqa metodika bilan bog‘liqligining etarli 
darajadaligi. 
Metodikaning ishonchliligi — metodika yordamida barqaror, qat’iy 
ko‘rsatkichlarini olish imkoniyatlari bilan tavsiflanadi. 

---

Psixologik test natijalarini nazorat qilish murakkab omillarga bog‘liq va bu 
quyidagilardir: 
www.ziyouz.com kutubxonasi asbob-uskunalarning o ‘lchov sifati; 
psixologik testlarning doimiy relevant tavsifi; 
sinaluvchining ko'rsaimalarni to‘g‘ri tushunishi; 
sinaluvchining xulqi, xatti-harakati; 
sinaluvchining dolzarb psixologik holati.