Va adabiyoti universiteti

“Stol ustida qalam” usuli asosan talabalarni mutaxassislikka oid lug‗at boyligini 
oshirishda qulaylik yaratadi. Tilda muloqot qilish uchun faol so‗z boyligiga ega 
bo‗lish lozim. Bu usulni qo‗llashda o‗quvchilardan bir varaqdan qog‗oz olish 
so‗raladi va o‗qituvchi ularga dostondagi ba‘zi so‗zlarning inglizchasini birin-ketin 
ayta boshlaydi. Masalan: doston, qahramon, ot, kurash, poyga kabi. O‗qituvchi har 
bir so‗zni aytganda, o‗quvchi tezgina uning o‗zbekcha tarjimasini yozmog‗i lozim. 

---

49 
Yozib bo‗lgach, ular qalamlarini stol ustiga qo‗yadilar va so‗ngra bir-birlarining 
qog‗ozlarini boshqa rangdagi qalam bilan o‗qituvchi nazorati yordamida 
tekshiradilar. Bu usul o‗quvchilarni o‗zaro ishlashga, ularni darsda faol bo‗lishga, 
chet tiliga ham qiziqishga undaydi. 
Dostondagi obrazlar tizimini o‗tishdan oldin, avvalo, asardagi bosh va epizodik 
obrazlarni tasniflab tushuntirish lozim: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alpomish 
Barchinoy 
Qorajon
 
Yetakchi 
obrazlar 
Qaldirg‘och 

---

50 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Ta‘lim berishning samarali usullaridan biri −“Klaster‖ usulidir. Bu usul ko‗p 

variantli fikrlash, o‗rganilayotgan tushuncha o‗rtasida bog‗lanish o‗rnatish 
malakalarini rivojlantiradi, erkin va ochiqdan-ochiq fikrlashga yordam beradi. Klaster 
tuzish ketma-ketligi:
 
-sinf yozuv taxtasi o‗rtasiga tayanch so‗z yoki ibora yoziladi; 
-kichik guruhlarda yoki yakka tartibdagi o‗quvchilarga ushbu so‗z yoki iboraga 
tegishli bo‗lgan gaplarni yozish talab etiladi; 
-tushuncha yoki g‗oyalar o‗rtasidagi bog‗lanishni o‗rganish talab etiladi;
-yodga kelgan variantlarning barchasini yozish talab qilinadi. 

Asar qahramonlari tasniflab tushuntirilganda, o‗quvchilarning eslab qolishi 

osonroq kechadi, shuningdek, ularga bu tasnif asosida qahramonlarning xarakter 
xususiyatlarini yoritish topshirig‗i berilishi mumkin. O‗quvchilarning bu topshiriqni 
bajarishlarida ―Klaster‖ metodidan foydalanish yaxshi samara beradi. 
Ko‘kaldosh 
Ko‘kaman 
Ultontoz 
Boybo‘ri 
Boysari 
Qultoy 
Epizodik 
obrazlar 
Surxayl 

---

51 
O‗qituvchi o‗quvchilarni ―Alpomish‖ dostonidagi obrazlar va timsollar haqida 
chuqur mushohada yuritishlari uchun uni 7-sinf darsligidan o‗quvchilar yaxshi tanish 
bo‗lgan ―Ravshan‖ dostonidagi obrazlar tizimi bilan qiyoslab, ularni erkin fikrlashga 
yo‗naltirishi mumkin. Masalan: