Ва қоидалари

analogli - ko‘rsatgichi o‘lchanadigan qiymatning uzluksiz funksiyasi bo‘ladi (masalan, termometr);

• raqamli, axborotni raqamli ko‘rinishda aks ettiruvchi, avtomatik ravishda diskret signal ishlab chiquvchi (masalan, raqamli soat tablosi);

• ko‘rsatuvchi, xisoblash qurilmasi orqali o‘lchash natijalarini ko‘rsatish (masalan, shkalali o‘lchash uskunalari);

• qayd(registratsiya) qiluvchi, maxsus qurilma yordamida o‘lchash natijalari yozib boriladi (masalan, magnit lentasi, mikroprotsessorli qurilmalar va boshqalar);

• integrallovchi, o‘lchangan qiymatni integralini beruvchi (masalan, elektr hisoblagich (schetchik), spidometr va boshq.);

• summator, bir nechta o‘lchash natijalarini yig‘indisini ko‘rsatuvchi (masalan, vattmetr, bir nechta elektrik qiymatlarni quvvat yig‘indisini o‘lchaydi);

• O‘lchash to‘g‘ridan-to‘g‘ri, vositali, umumiy va birgalikda bo‘lishi mumkin.
• To‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchashda o‘lchanayotgan qiymat bevosita o‘lchash asbob-uskunalarining ko‘rstagichi orqali aniqlanadi.
• Vositali o‘lchashda o‘lchanayotgan qiymat, bevosita o‘lchash natijasidan olingan ma’lumotlardan foydalanib, xisoblab topish orqali aniqlanadi (masalan, to‘g‘ri to‘rtburchakning yuzasi, yoki massa va geometrik o‘lchamlar orqali zichlikni aniqlash)

• Umumiy o‘lchashda o‘lchanayotgan qiymatning miqdori, bevosita bir turli parametrlarni o‘lchash natijasidan olingan ma’lumotlardan foydalanib, bir qator tenglamalarni xisoblash orqali aniqlanadi. Masalan, elektrik qarshilikning temperatura koeffitsiyenti:

• bu yerda r0 va r100 qarshilik uchun ishlatilgan materialning 0o va 100oС dagi qarshiligi

• Birgalikda (qo‘shma) o‘lchashda bir vaqtning o‘zida bir yoki bir nechta bir turli bo‘lmagan qiymatlar o‘lchanadi va xisoblab topish orqali aniqlanadi. Masalan, bir tekis xarakatlanayotgan jismning tezligi ( ni yo‘lning uzunligi (masofa) Δs va vaqt Δt orqali xisoblash:  = Δs /Δt.

• O‘lchash xatoligi absolyut va nisbiy xatoliklarga bo‘linadi.
• - O‘lchash natijasi xo‘ bilan o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati x o‘rtasidagi farqga o‘lchashning absolyut xatoligi Δх deyiladi:
• Δх=хў – х.
• - Absolyut xatolik ning o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy Δхqiymati х ga nisbati o‘lchashning nisbiy xatoligi  deyiladi:

• O‘lchash qurilmasining funksional sxemasi

• Temperaturani o‘lchashning ko‘prik sxemasi
•  

• ANT lari qo‘llanilishiga nisbatan quyidagilarga bo‘linadi:
• 1-bosqich – ayrim texnologik jarayonlarni qisman avtomatlashtirish;
• 2-bosqich – texnologik jarayonlarni kompleks avtomatlashtirish;
• 3-bosqich – ishlab chiqarish jarayonini to‘liq avtomatlashtirish.