Va O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus qarorlari bilan belgilanishi tarix fani oldiga katta mas’uliyatni yuklaydi

Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Markaziy Osiyo mintaqasining o’ziga xos o’tmishi, uning hududida ko’plab davlat birlashmalarining, xususan, buyuk Amir Temur saltanatining tashkil topishi va taraqqiy etganligi, bu yerda sodir bo’lgan jarayonlarning jahon tarixidagi ahamiyati turli mamlakat tarixchilarining katta qiziqishiga sabab bo’lmoqda. Bugungi kunda tarixiy meros, tarixiy xotiraning qayta tiklanishi nafaqat O’zbekiston Respublikasi rahbariyati va tarixchilarining, shu bilan birga keng jamoatchilikning diqqat e’tiborida bo’lib kelmoqda. Bu esa, O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A. Karimov tomonidan bir necha marta ta’kidlangan¹ va O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus qarorlari bilan belgilanishi tarix fani oldiga katta mas’uliyatni yuklaydi. Mustaqillik yillarida O’zbekiston olimlarining samarali tadqiqotlari natijasida milliy tariximizning ilgari noma’lum bo’lgan sahifalari ochildi, tarixiy o’tmishimizning ko’p jihatlari kashf etildi. Tarixiy haqiqatni tiklash jarayonida zamonaviy yondashuvni talab qiladigan dolzarb muammolar mavjud bo’lib, ular qatoriga, davlatchiligimiz tarixida chuqur iz qoldirgan tarixiy shaxslarning hayoti va faoliyatini tadqiq etish muhim ahamiyatga egadir. Shunday shaxslardan biri Sohibqiron Amir Temur bo’lib, “tengsiz azmu-shijoat, mardlik va donishmandlik ramzi bo’lgan bu mumtoz siymo buyuk saltanat barpo etib, davlatchilik borasida o’zidan ham amaliy, ham nazariy meros qoldirdi, ilmu fan, madaniyat bunyodkorlik, din va ma’naviyat rivojiga keng yo’l ochdi”. Yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev: “Milliy ma’naviyatimizni rivojlantirish, uni xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimiz hayotiga singdirishda ijtimoiy-gumanitar fanlarning ahamiyati juda katta. Afsus, bu fanlar rivoji zamondan ortda qolmoqda. Xususan, biz uchun nihoyatda dolzarb bo‘lgan tarix fani ham bundan mustasno emas. Tarixga oid ilmiy tadqiqot ishlari asosan bayonchilik, publitsistik usulda olib borilmoqda. Natijada, olis va yaqin o‘tmishimizdagi ko‘pgina voqealar mohiyati, ularni yuzaga keltirgan omillar va tarixiy qonuniyatlar ochilmasdan qolmoqda”² – deb ta’kidlaydi. Amir Temur tavalludining 660 yilligini nishonlash va 1996-yilni “Amir Temur yili” deb e’lon qilish to’g’risida, “Temuriylar tarixi” davlat muzeyini tashkil etish to’g’risida”, “Amir Temur ordenini ta’sis etish to’g’risida” kabi qator farmon va qarorlar, hamda ularning ijrosi muhim tarixiy voqea bo’lib, ushbu mavzuni davlat miqyosida ko’tarilishi uning yanada dolzarbligini ko’rsatadi. Dunyo ilmiy jamoatchiligining Amir Temur shaxsiga bo’lgan e’tiborini hisobga olib, YUNESKO tomonidan Parijda “Temuriylar davrida ilm-fan, madaniyat va maorifning gullab yashnashi” haftaligi o’tkazildi. Bu tadbirlar samarasi o’laroq, Amir Temur hayoti va faoliyatiga oid yangi tadqiqotlar, manbalar ilmiy muomilaga kiritildi. Mustaqillik yillarida Amir Temur shaxsi va davriga oid shu qadar ko’plab manbalar tarjimasi amalga oshirildi, tarixiy-ilmiy, ilmiy-ommabop adabiyotlar yaratildiki, bu ularni tarixshunoslik nuqtai nazaridan tizimlashtirish, ilmiy tahlil etish, yutuq va kamchiliklarini aniqlash zarurligini ko’rsatadi. Bu esa zamonaviy tarix fani uchun dolzarb hisoblandi. Mavzuning maqsad va vazifasi Amir Temur hukumronligining boshlanishi va Temuriylar saltanatining bunyod etilishi, saltanatning markazlashuvini ilmiy tahlil qilish asosiy maqsadi. Shunga ko’ra, ishda quyidagi vazifalar amalga oshiriladi: – Amir Temurning hukumronligi boshlanish davrini o’rganish; – Amir Temurning markazlashgan davlat tuzishdagi say-harakatlarini tahlil qilish; – Temuriylar sulolasida boshqaruv tartiblarini joriy etilishini o’rganish; – Amir Temurning qo’shinining tuzilishi, harbiy islohotlarini tahlil qilish; – Temuriylar davlatining markazlashuvida olib borgan islohotlari mavzuning vazifalari etib bergilandi. Mavzuning ob’ekti va predmeti Temuriylar davlatining markazlashuvi mavzuning ob’ektidir. Predmeti Amir Temur davrida saltanatni markazlashuvi uchun olib borgan islohotlarni bayon etish. Kurs ishining hajmi Kirish, ikkita bob, to’rtta paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.