Va uni о‘qitish metodikasi ta’lim yо‘nalishi III – kurs 303 guruh talabasi Fozilova Sadoqat Ibrohim qizi

Sirka kislotani turli sohalarda keng qo`llanilishi. Sirka kislota turli-tuman maqsadlarda ishlatiladi. Kimyo sanoatida undan plastik massalar, turli xil bo'yoqlar, doridarmonlar, sun’iy tola(asetat ipak), yonmaydigan kinoplyonkava h.k. olish uchun foydalaniladi, farmatsevtikada-bu dorilarning bir qismidir, kimyo sanoatida aseton, bo'yoqlar, asetilselüloza ishlab chiqarish uchun ishlatiladi; oziq-ovqat sanoatida-konservatsiya va ta'm uchun ishlatiladi; yengil sanoatda-bo'yoqni matoga mahkamlash uchun ishlatiladi. Sirka kislotaning aluminiyli, xromli va temirli tuzlari gazlamalarni bo'yashda, dorilash uchun ishlatiladi. Sirka kislotaning tuzlaridan qishloq xo'jaligi zararkunandalariga qarshi kurashda ham foydalaniladi. Sirka kislota ovqatga solish, sabzavotlarni konservalash uchun ham ishlatiladi. Kundalik salat kiyimi sifatida ishlatishdan tashqari, sanoatda u fotografik filmlar tayyorlash uchun ishlatiladigan polimer bo'lgan tsellyuloza asetat ishlab chiqarish uchun xom ashyoni anglatadi. Bundan tashqari, sirka kislotasi yog'och uchun elim ishlab chiqarishda ishlatiladigan polivinilatsetat sintezida ishlatiladi. Sirka kislota boshqa kislota turlaridan farqli o’laroq kuchsiz kislota ekanligi va ulardan foydalanish va ishlab chiqarishga qulayligi sirka kislotasini bizning uylarimizda ko’p ishlatilishiga olib keladi. Sirka kislotalari bizning uylarda tozalash uchun, shuningdek, tuzlangan bodring tayyorlash uchun juda ko’p ishlatiladi. U ohak va dog’lardan samarali tozalash ko’rsatkichlari bilan uylarda amaliy echim sifatida foydalanishda davom etmoqda. Biroq, buni unutmaslik kerak ushbu kislotalar suyultirilgan va kuchsiz kislotalar bo’lishiga qaramay, ular tez-tez yoki juda ko’p ishlatilsa zararli bo’lishi mumkin. Xuddi shunday, sirka kislotalari yoki sirka terisi bilan bevosita aloqada bo’lib, uzoq vaqt davomida terini bezovta qiladi. Ko’zlarga va sezgir teriga tegsa, suv bilan yaxshilab chayish foydalidir. Xuddi shunday, agar sirka kislotasi yoki sirka ortiqcha ichilsa, oshqozon va ichaklarda tirnash xususiyati keltirib chiqaradi. Shu sababli, sirka ichishdan, uni ishlatishdan yoki ko’zga yoki sezgir teriga tegizishdan saqlanish kerak va bu borada ehtiyot bo’lish kerak. Sirka kislotasi noto’g’ri ishlatilganda doimiy zarar etkazishi mumkin. Bu terida pufakchalar, ko’zlar qizarishi va kuyish, hatto ko’rish qobiliyatiga zarar etkazishi mumkin. Avvalo sezilmaydigan effektlar bir necha soatdan keyin o’zlarini yanada aniqroq namoyon etadi. Konsentrlangan sirka kislotasining zararli ta’siridan saqlanish uchun nitrildan himoya qiluvchi qo’lqop kiyish tavsiya etiladi. Latex qo’lqoplari bu holatda kuchli sirka kislota taʼsiridan himoya qila olmaydi. Xuddi shunday, past darajadagi yonish darajasi bilan xavfli bo’lishi mumkin, chunki u 39 C yonishi mumkinligini unutmaslik kerak. Xuddi shunday, u hatto atrofdagi turli gazlar bilan birikib portlovchi moddaga aylanishi mumkin. Ushbu kislotalarning o’ta o’tkir hidlari laboratoriya muhitida foydalanishni qiyinlashtiradi. Konsentratsiz suyultirilgan sirka kislotalari konsentrlangan sirka kislotalari kabi xavfli emasligiga qaramay, ular ilgari aytib o’tganimizdek, inson tanasiga qaytarilmas zarar etkazishi mumkin. Shu sababli, sirka kislotalarini ishlatish uslublariga jiddiy e’tibor berish va haddan tashqari foydalanish, ichish yoki teri bilan aloqa qilishdan saqlanish muhimdir.