Вабо— аломатлари, сабаблари, юҚиши, ташхис, даволаш, олдини олиш

ВАБО ҚЎЗҒАТУВCҲИСИ ВА КАСАЛЛИКНИНГ ЮҚИШИ
Вабо (холера) касаллигини вабо вибриони бактерияси келтириб чиқаради. Бу бактерия грамсалбий, вергулсимон бўлиб, ҳаракатланишини таъминлайдиган узун хивчин ва тўқималарга бирикиш учун керак бўлган тукчалари мавжуд. Вабо касаллигини келтириб чиқариши мумкин бўлган В. чолерае бактериясининг кўпгина серотиплари мавжуд бўлиб, О-гуруҳига мансуб О1 ва О139 каби турлари вабонинг енг жиддий аломатларини келтириб чиқаради. О-гуруҳ бактериялар юзаси турли липополисахарид-оқсил тузилмаларидан иборат бўлиб, иммунологик усуллар билан фарқланади.
Вабо вибрионининг бу серотиплари томонидан ишлаб чиқарилган токсин А ва Б суббирликдан ташкил топган ентеротоксиндир; ушбу суббирликларнинг синтези учун жавобгар генетик маълумот бактериянинг плазмидларида (генетик елементлар бактерия хромосомалардан ажралиб туради) сақланади. Бундан ташқари, яна бир плазмид пилусни (бактерияни инсон ҳужайраларига бирикишига ёрдам берадиган тукчалар) кодлайди. Ентеротоксин инсон танаси ҳужайраларини ўзининг електролитлари ва сувини чиқаришга ундайди (асосан юқори меъда-ичак йўлларида), сув ва електролитлар чиқарилиб, ​​ичак бўшлиғида йиғила бошлайди ва ич кетиши каби танадан чиқиб кетади. Ентеротоксин дифтерияга олиб келадиган бактериялар томонидан ҳосил бўлган токсинга ўхшайди, чунки ҳар икки турдаги бактериялар ўзларидан токсин ажратади, кейин шу токсин инсон ҳужайраларига киради. Бактериялар одатда ифлосланган сувни ичиш орқали юқади, аммо улар озиқ-овқатларга, айниқса денгиз маҳсулотларига тушиши ва кишини зарарлаши мумкин.
ВАБОНИНГ ХАВФ ОМИЛЛАРИ
Бактерияларни ўлдириш учун сув ёки озиқ-овқатни қайта ишламай истеъмол қилган ҳар бир киши, айниқса вабо мавжуд жойларда, ушбу касаллик билан касалланиши хавфи мавжуд.
Епидемиялар табиий офатлар ёки санитария чиқиндилари сизиб чиқишининг бошқа сабаблари, шунингдек, одамлар учун хавфсиз суюқлик ва озиқ-овқат бўлмаганлигидан келиб чиқади. Бундай ҳолатлар 50 йилдан ортиқ вақт давомида вабо кузатилмаган Гаити мамлакатида кузатилган, йирик зилзила сабаб санитария ускуналари ва сув ва озиқ-овқат тозалаш қурилмалари вайрон бўлган. В. чолерае бактериялар охир-оқибат бирламчи сув манбаларини зарарлаган, натижада 530 000 дан ортиқ одам вабо касаллигига чалинган, 7000 дан ортиқ ўлимга сабаб бўлган. Бу вабо Гаитидан қўшни давлат Доминикан Республикасига ҳам тарқалди.
Баъзи ривожланмаган мамлакатларда очлик одамларни нотоза озиқ-овқат ва / ёки ичимлик суви истеъмол қилишга мажбур қилишга олиб келиши мумкин, бу еса камбағал аҳоли ўртасида вабо хавфини оширади.