Vakillarining og‘izcha tiplari
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
gulxayri
|
H.trionum – to’qay va ekinzorlarda uchraydigan bir yillik o’t o’simlik bo’lib, bo’yi 20-30
sm dan oshmaydi, ildizi zaifroq o’q ildiz, poyasi ko’p shoxlanadigan aylana tuzilishga ega(9- rasm.) Asosan begona o’t janubiy Amerikadan olib kirilgan. O’simlik salqinga chidamli. 12- rasm H.trionumning umumiy ko’rinishi Poyasining balandligi 15-60 sm, tik o’suvchi, uzun qochib turadigan dagpal tukli, barglari asosgacha 3 ta chuzinchoq patsimon bo’lmali, bo’lmalari sochilgan (yoyilgan tukli) (9- rasm) . Barglari- yakka bargli pastidagi va yuqoridagilari ham uch bo’lakli, bandli tuklashgan. Birinchi bargining barg plastinkasi odatda tekis yoki bo’lmali, asosi yumaloqlashgan yoki ozgina yuraksimon uzunligi va eni 1-16 mm, tekis qirrali bandli, pastkilarida uch bo’lmali yoki bo’lingan bo’lmali. Boshqa barcha poya barglarida plastinkasi asosigacha uchta cho’ziqroq, asosiga tomon ponasimon toraygan. Ikkinchi bargi mayda tishchali, uchinchisi uch bo’lakli bandli. Bu o’simliklar barglari (11-rasm) birin - ketin joylashgan. Barcha barglari usti yalong’och yoki alohida oddiy asosiy tomirlari yashil, ostki tomoni ochroq, yulduzsimon tukchali chekkalari to’q-qizil yoyilgan. Yonbarglari qilchasimon-bigizsimon, uzun kiprikchasimon. Bargining shakli nashtarsimon, barg uzunligi 3-5 sm. Barg yaporg’ini uzunligi 0.5-1 smga teng. Uzun bandi bilan poyaga birikadi. Barg yapoqlari 3-6 parrakli, ularning bo’yiga uzunligi 4-5 mm, eni 3-5 mm. Ustki va ostki epiderma dagpal tuklar bilan qoplangan. 39 Ildizi - o’q ildiz, shoxlangan. Mart oyida o’sib (unib) chiqadi, iyun avgustda gullaydi, iyuldan boshlab meva beradi. 13- rasm. H.trionum bargining ko’rinishi. Gullari yakka-yakka, oq sariq, asosida to’q qizil dog’li, barg qo’ltiqlqrida uzun gulbandlarda joylashgan (10-rasm) . Gulyonligi 10-13 bargchali, 3 ta tomonga cho’ziqsimon. Odatda yoysimon egik, kalta, qisqa chishchali. Kosachasi 1/2 yoki 2/3 qismgacha qo’shilib o’sgan, enli nashtarsimon tishli, meva oldi shishgan, oqish, pardasimon. Gultoji sariq, teskari tuxumsimon, yumaloqlashgan asosida to’q qizil dog’ mavjud. Ko’saklari kosachasimon kaltaroq-2,5 mm, kurtaksimon, mayda tirishsimon to’q jigarrang, ba’zan deyarli qora rangli. |
