Variant 1 Bipolyar tranzistorlarda yig‘ilgan kuchaytirgich kaskadlarini hisoblash. Ishdan maqsad

HISOBOT
Ishchi topshiriq
1. Umumiy emitterli kuchaytirgich kaskadi (1-rasm) va keltirilgan elementlar parametrlari uchun Uk = 0,5E da R1ni hisoblang. Tranzistorning ishchi rejimini hisoblang (Ik, Uke, Ib).
2. Sxemaning kichik signalli parametrlarini hisoblang:
- kuchaytirish koeffitsienti K_U,
- kirish qarshiligi Rkir,
- chiqish qarshiligi Rchiq .
3. Umumiy kollektorli kuchaytirgich kaskadi ( 2- rasm) va keltirilgan elementlar parametrlari uchun Ue = 0,5E da R1ni hisoblang. Tranzistorning ishchi rejimini hisoblang (Ik, Uke, Ib).
4. Sxemaning kichik signalli parametrlarini hisoblang:
- kuchaytirish koeffitsienti K_U,
- kirish qarshiligi Rkir,
- chiqish qarshiligi Rchiq .
2. Eksperimental qism
1- jadvalda berilgan variantlar asosida tranzistorning modellarini yarating.
Buning uchun tranzistor tasviri ustida sichqonchaning klavishini ikki marta bosing va paydo bo‘lgan NPN Transistor Properties oynasi Library bo‘limida default kutubxonasini tanlang, keyin Model bo‘limida tranzistorning ideal turini tanlang. Sichqonchaning Copy va Paste tugmalarini ketma-ket tanlab, paydo bo‘lgan oynachada lotin xarflarida tranzistor tipini topshiriq varianti asosida yozing va OK tugmasini bosing. Natijada Model bo‘limida tranzistorning yangi tipi paydo bo‘ladi. Tranzistor parametrlarini korrektirovka qilish uchun Edit tugmasini bosing, 1- jadval asosida quyidagi parametrlarni kirgizing: Forward current gain coefficient [BF] (kuchaytirish koeffitsientiβ), Base ohmic resistance [RB] (baza qarshiligi Rb), Emiter ohmic resistance [RE] ( emitter qarshiligiRe), Collector ohmic resistance [RC] (kollektor qarshiligi Rk). Qolgan parametrlar qiymatlarini o‘zgarishsiz qoldiring.
2. Umumiy emitterli kuchaytirgich kaskadini o‘rganish uchun 1- rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing.

1- rasm.
1-Jadval

3. Rezistorlar qarshiliklari, kondensatorlar sig‘imlari va iste'mol manbai kuchlanishi qiymatlarini 1-rasmdagi sxema uchun 2-jadval asosida 11-variantiga mos ravishda tanlandi.

4. Umumiy emitterli kuchaytirgich kaskadi kuchaytirish koeffitsientini aniqlash uchun funksional generator yordamida kirish kuchlanishi Ukir=0,1V, chastotasi f=1kGs bo‘lgan sinusoidal signal bering. Chiqish kuchlanishi Uchiq qiymatini yuklama qarshilik Rn da o‘lchandi.
5. Kollektor toki o‘zgarishining Ukir =0V bo‘lgan paytda kuchaytirish koeffitsienti variatsiyasiga (β±30%) bog‘liqligini o‘rganish. Natijalarni
3-jadvalga kirgizildi.

β	0,7β	0,8β	0,9β	β	1,1β	1,2β	1,3β
Ik, A	1,681	1,707	1,734	1,793	1,819	1,867	1,891

3-jadval

Umumiy yemitterli kuchaytirgich kaskadining kuchaytirish koiffitsienti
6. Temperatura -20⁰S dan +60⁰S gacha o‘zgarganda va Uchq = 0V bo‘lganda kollektor tokining temperaturaga bog‘liqligini o‘rganish. Temperaturani o‘rnatish uchun Analysis/ Analysis Options/Global menyusi punktini oching va kerakli ishchi temperaturani o‘rnating (parametr Simulation Temperature (TEMP). Natijalarni 4- jadvalga kirgizildi.
4-jadval

T,℃	-20	-10	0	10	20	30	40	50	60
Ik,mA	1,675	1,696	1,723	1,769	1,811	1,871	1,904	1,957	2,023

7. Umumiy kollektorli kuchaytirgich kaskadini o‘rganish uchun 2- rasmdagi sxemani yig‘ing.

2- rasm.
8. Rezistorlar qarshiliklari, kondensatorlar sig‘imlari va iste'mol manbai kuchlanishi qiymatlarini 2-rasmdagi sxema uchun 5- jadval asosida o‘z variantingizga mos ravishda tanlang.
9. Umumiy kollektorli kuchaytirgich kaskadi kuchaytirish koeffitsientini aniqlash uchun funksional generator yordamida kirish kuchlanishi Ukir = 1V, chastotasi f = 1 kGs bo‘lgan sinusoidal signal bering. Chiqish kuchlanishi Uvыx qiymatini yuklama qarshilik Rn da o‘lchang.

10.Kollektor toki o‘zgarishining Ukir =0V bo‘lgan paytda kuchaytirish koeffitsienti variatsiyasiga (β±30%) bog‘liqligini o‘rganing. Natijalarni 6- jadvalga kirgizing.

6– jadval.

β	0,7β	0,8β	0,9β	β	1,1β	1,2β	1,3β
Ik, A	1,142	1,161	1,199	1,321	1,353	1,411	1,457

11.Temperatura -20^℃ dan +60^℃ gacha o‘zgarganda va Ukir = 0V bo‘lganda kollektor tokining temperaturaga bog‘liqligini o‘rganing. Temperaturani o‘rnatish uchun Analysis/ Analysis Options/Global menyusi punktini oching va kerakli ishchi temperaturani o‘rnating (parametr Simulation Temperature (TEMP). Natijalarni 7- jadvalga kirgizing.

T,℃	-20	-10	0	10	20	30	40	50	60
Ik, A	1,129	1,197	1,233	1,291	1,323	1,358	1,397	1,441	1,476