Вариант 2 Топшириқ Арифметик ўртача хоссалари ва улардан фойдаланиш Топшириқ

Ўртача арифметик – ўртачанинг амалиётда кенг қўлланиладиган туридир. У ўз навбатида оддий ва тортилган кўринишда бўлади.


Оддий арифметик ўртача ўрталаштирилаётган вариант(ҳад)лар (ўртачаси ўрганилаётган белгининг ҳар бир бирлиги вариант дейилади) такрорланмайдиган пайтда қўлланилади ва қуйидаги формула билан аниқланади:


бу ерда: лар ўрганилаётган белгининг вариантлари;

 -вариантлар сони;
-ўртача миқдор.


1-мисол. Кичик корхонада 10 та ишчи ишлайди ва улар февраль ойида қуйидагича маош олишган(минг сўмда): 375, 373, 370, 462, 460, 455, 457, 548, 544, 560.
Ўртача иш ҳақини ҳисоблаш учун вариантларнинг йиғиндисини уларнинг сонига бўламиз:



Демак, кичик корхонада ишчиларнинг ўртача ойлик иш ҳақи 460,4 минг сўмни ташкил этган.


Тортилган ўртача арифметик оддий арифметикдан фарқ қилмайди. У фақат ишни тезлаштириш ёки осонлаштириш мақсадида қўлланилади. Тортилган арифметик бўйича ўртача миқдорни ҳисоблаш учун берилган вариантлар ни уларнинг частоталарига (вариантларнинг қайтарилиши ёки учрашиш тезлиги частота дейилади) кўпайтириб, олинган натижани частоталар йиғиндисига бўлиш йўли билан ҳисобланади.


2-мисол. Фермер хўжаликларида пахта экин майдони ва бир гектардан олинган ҳосил бўйича қуйидаги маълумотлар берилган:

т/р	Ҳосилдорлик , ц/га	Экин майдони , га
1	22	60,0
2	24	56,0
3	26	45,0
4	30	50,0
5	32	48,0

Барча фермер хўжаликлари бўйича ўртача ҳосилдорлик қуйидагича аниқланади:

Кўп пайтларда ўртача миқдорларни интервал(оралиқ)ли вариацион қатор кўрсаткичлари асосида ҳисоблашга тўғри келади.