Variant №7 Iqtisodiy faoliyat va tanlov erkinligi

Toshkent Moliya Instituti
Buxgalteriya hisobi va audit yo’nalishi

HBA – 75 guruh 1-kurs talabasi

Qurbonov Husanboyning

Iqtisodiyot nazariyasi fanidan

2-oraliq nazorat ishi javoblari


Variant № 7
1.Iqtisodiy faoliyat va tanlov erkinligi.

Iqtisodiy faoliyat va tadbirkorlik faoliyati bir-biri bilan ma'lum munosabatda bo'ladi: tadbirkorlik faoliyati mazmuniga kiritilgan narsa har qanday iqtisodiy faoliyatga xosdir. Shu bilan birga, tadbirkorlik faoliyati bir qator xarakterli xususiyatlar bilan ajralib turadi, bu esa tadbirkorlik faoliyati haqida iqtisodiy faoliyatga qaraganda torroq tushuncha sifatida gapirishga imkon beradi.

Xo'jalik ishi ishlab chiqarishdir

va mahsulotlarni (ishlarni, xizmatlarni) sotish.

Tadbirkorlik faoliyati yuridik va jismoniy shaxslarning fuqarolik muomalasida oʻz nomidan, oʻz tavakkalchiligi va mulkiy javobgarligi ostida amalga oshiradigan hamda mulkdan foydalanishdan, ishlab chiqarilgan narsalarni sotishdan foyda olishga qaratilgan mustaqil tashabbuskorlik faoliyati eʼtirof etiladi. ushbu shaxslar tomonidan sotish uchun qayta ishlangan yoki sotib olingan, shuningdek ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatish natijasida, agar ushbu ishlar yoki xizmatlar boshqa shaxslarga sotish uchun mo'ljallangan bo'lsa va o'z iste'moli uchun foydalanilmasa (2-qism, 1-band, Fuqarolik kodeksining 1-moddasi).

Tadbirkorlik faoliyatining belgilari:

- mustaqil faoliyat;

- o'z tavakkalchiligi ostida amalga oshirilgan faoliyat, ya'ni. tegishli harakat (harakatsizlik) oqibatlari xavfini, shu jumladan salbiy oqibatlar yuzaga kelishi ehtimolini o'z zimmasiga olish;

- faoliyatning asosiy maqsadi sifatida tizimli foyda olishga qaratilgan faoliyat;

- qonun hujjatlarida belgilangan tartibda yuridik shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro'yxatdan o'tgan shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan faoliyat. Tadbirkorlik faoliyatini ro‘yxatdan o‘tkazmasdan amalga oshirish taqiqlanadi va bunday faoliyat natijasida olingan daromadlar belgilangan tartibda davlat daromadiga undirilishi shart.
Tadbirkorlik faoliyati ikki shaklda bo'lishi mumkin:

– yuridik shaxs tashkil etmagan holda (yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyati);

– qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tashkiliy-huquqiy shakllarda yuridik shaxs tashkil etilganda.

Tadbirkorlik faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish tegishli qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va nazorat qiluvchi organlarning turli shakl va usullar tizimi orqali maqsadlarga erishish, turli iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni hal etishni ta’minlovchi hamda mamlakatda tadbirkorlik faoliyatini tartibga soluvchi maqsadli faoliyatidir.

F davlat tomonidan tartibga solish tadbirkorlik faoliyati quyidagilardan iborat:

1) bashorat qilish;

2) rejalashtirish;

3) pul-kredit siyosati;

4) monopoliyaga qarshi tartibga solish.

Yo'llar tadbirkorlik faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish: 1) ma'muriy; 2) iqtisodiy.

Huquqiy - iqtisodiy (tadbirkorlik) faoliyatini tartibga soluvchi vositalar shartli ravishda quyidagi guruhlarga bo'linadi:

1) tashkiliy va boshqaruv vositalari;

2) moddiy huquqiy vositalar;

3) protsessual va huquqiy vositalar.

Agar hisobga olsak iqtisodiy qonun huquq sohasi sifatida davlat va jamiyat manfaatlarini taʼminlash maqsadida xoʻjalik faoliyati va iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish jarayonida vujudga keladigan tadbirkorlik va bir-biri bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan mulkiy va tashkiliy munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy normalar yigʻindisidir.

Iqtisodiy huquq davlatning ishlab chiqarish faoliyatiga ta'siriga oid munosabatlarni tartibga soladi. Bu munosabatlar vertikal ravishda davlat va boshqa xo'jalik yurituvchi sub'ektlar o'rtasida va gorizontal ravishda xo'jalik yurituvchi sub'ektlar o'rtasida vujudga keladi.