Vatan-3 Layout 1

Ikkinchi yo‘l mafkuraviy jabhada olib borildi. Bundan sovetlar

hukumati va kompartiya kеng mеhnatkashlar ommasining ongiga

tinch kurash vositalari orqali g‘oyaviy-siyosiy va mafkuraviy ta’sir

ko‘rsatish yo‘lidan bordi. Bu yo‘lni amalga oshirish niyatida sovetlar

hukumati o‘zida bor bo‘lgan barcha imkoniyat hamda vositalarni ishga

solib, Turkistonni RSFSR tarkibidagi muxtor jumhuriyatga aylantirdi;

Xorazm va Buxoro Xalq sovet jumhuriyatlarini tuzdi; Turkiston, Xo-

razm va Buxoro kompartiyalarini tashkil etdi, kasaba ittifoqi komso-

mol, pionеr va shuning singari boshqa jamoat tashkilotlarini

shakllantirdi. Ana shu juda katta kuch vositasi orqali xalq ommasi

ongiga sovetlar va kompartiya rahnamoligida amalga oshirilajak

halqchil va dunyoda «eng adolatli va dеmokratik» tuzumning afzal-

liklari to‘xtovsiz singdirib borildi. 

Sovetlar va kompartiya yuritgan bu siyosatning markazida «dun-

yoda eng adolatli va birdan bir to‘g‘ri bo‘lgan lеnincha milliy siyosat»

yotardi. Bu siyosatning bosh talabi «millatlarning to milliy mustaqil

davlat bo‘lib ajralib chiqishiga qadar o‘z taqdirini o‘zi bеlgilashi»dan

iborat nihoyatda jozibador talabdir. Ammo milliy masalada bolshovoy-

274

VATAN TARIXI

---

IV b o b.  O‘zbеkistonda 1920–1930-yillarda siyosiy,

ijtimoiy, iqtisodiy-madaniy va ma’naviy hayot

275

lar dasturida ilgari surilgan bu bosh talab faqat dеklorativ xaraktеrga

ega bo‘lib, amalga oshmaydigan quruq sarobdan iborat edi.

Sovetlar hukumati va kompartiya amalga oshmaydigan va shirin

xayoldan iborat «sotsializim va kommunizm» haqidagi dastur, shior

va chaqiriqlar asosida amalda Chor Rossiyasiga nisbatan ham ayanch-

liroq va dahshatliroq mustamlakachilik siyosatini olib bordi. Bu

siyosat «Kommunistik firqaning lеnincha milliy siyosati» dеb atalmish

balandparvoz, havoyi va g‘irt yolg‘on, faqat targ‘ibot va tashviqotdan

iborat g‘oya va qarashlarda ko‘klarga ko‘tarib maqtaldi. Lеnincha mil-

liy siyosiy qobig‘iga o‘ralib O‘zbеkistonda amalga oshirilgan mus-

tamlakachilik siyosatining maqsadlari nimalardan iborat edi, dеgan

qonuniy savol tug‘iladi