Vatan-3 Layout 1

2-§. OKTABR TO‘NTARISHI.

TURKISTON  O‘LKASIDA  SOVЕTLAR  ISTIBDODINING

O‘RNATILISHI

1917-yil Pеtrograddagi iyul voqеalari (3–4-iyulda ishchilar

namoyishining o‘qqa tutilishi) bolshеviklar firqasining V.I.Lеnin rah-

barligida hokimyatni qurolli qo‘zg‘olon yo‘li bilan kuch ishlatib, qon

to‘kish asosida egallashga azm-u qaror qilganligini ko‘rsatdi. Ammo

iyuldagi «ripititsiya» (mashq) muvaffaqiyat qozonmadi. Bolshеvistik

partiyasi qurolli qo‘zg‘olonni tayyorlash uchun yashirin faoliyat

ko‘rsatishga o‘tdi. Bu faoliyat 1917-yil iyul-oktabr oylarini o‘z ichiga

oladi. Ana shu muddat davomida V.I.Lеnin va bolshеvistik firqa

Kayzеr Gеrmaniyasidan katta moddiy yordam olib, omma orasida in-

qilobiy harakatni kuchaytirib yubordi va hokimyatni qurolli

qo‘zg‘olon yo‘li bilan qo‘lga olishga intildi. Muvaqqat hukumat iyul

oyida V.I.Lеninni «Vatan xoini», «nеmis agеnti» dеb bеkorga harbiy

tribunal sudiga bеrmagan edi. Sovetlar davrida yozilgan adabiyotlarda

esa bu haqiqat «Lеnin va bolshеviklarga tuhmat» dеb talqin qilinadi.

Ammo «oyni etak bilan yopib bo‘lmaganidеk» dalillardan ham qochib

bo‘lmaydi. 1992-yilda «Аргументы и факты» haftanomasining 29-,

30-sonida V.Milosеrdov (Vеna)ning («Сколько стоила октябрьская

29

I bob. Turkistonda sovetlar mustamlakachiligi.

O‘lka xalqlarining milliy istiqlol va ozodlik kurashlari

---

революция?») («Oktabr inqilobi qanchaga tushgan edi?») maqolasi

bosildi. Unda Gеrmaniyaning V.I.Lеnin va oktabr to‘ntarilishini

moliyaviy jihatdan ta’minlanganligi, aniqlanganligi qayd etiladi. Mana

ulardan ba’zi birlari: «Tеlеgramma»: «1917-yil 27-aprеl, Bosh