Ve, education

Scientific Journal Impact Factor


VOLUME 1 | ISSUE 3 ISSN 2181-1784
SJIF 2021: 5.423

6. 墨家Moizm maktabiga tejamkorlikni, “ko’p narsani o’z ichiga oluvchi muxabbat” ( 兼爱Цzyan ay)ni “loyiqlarini”( 贤syan) ilgari surishni navyam ( 贵guy) qadir - qimmatni biluvchi va uni hurmat qiluvchi, (命min) “oldindan taqdirga bitilgan” va “bir xillikni” inkor etuvchi ibodatxona qorovullaridan chiqqanlar asos solishgan⁷.
7. Vertikal va gorizontal (siyosiy ittifoqlar)diplomatik maktabini ”ishlarni lozim darajada baxsga emas farmoyishga asoslanib bajaruvchi elchilik muassasalaridan chiqqanlar yartaganlar”.
8. Eklektik ensiklopedik, “erkin maktabi”ni kungzichilik va moizm “ismlar maktabi” legizm g’oyalarini davlatda tartibni saqlab turish uchun bir-biri bilan qo’shilgan maslahatchilardan chiqqanlar yaratishgan.
9.农家“Agrar maktab”ni Xun fanda sakkizta muhim davlat ishlaridan (ba chjen) va ikkinchi o’rinda bo’lgan oziq ovqat va mol ishlab chiqarishni boshqaruvchi, dehqonchilikka oid muassasalardan chiqqanlar tuzishgan.
10. “Kichik izohlar maktabi”ni “ko’chadagi fisqu-fasod, mish-mishlar” asosida xalq orasidagi kayfiyat to’g’risida ma’lumot yig’uvchi kuyi tabaqali amaldor ma’lumot yig’uvchi quyi tabaqali amaldorlardan chiqqanlar tuzishgan. Ammo bu maktablar jamiyatda o’z yo’nalishlari ega bo’lsada, keyinchalik kungzi ta’limotining kuchayib borishi bilan asta sekin yo’qolib bordi.
Ushbu o’nlik maktablariga asoslangan manbalarini eramizdan avval 3-2 asrlarning enstiklopedik yodgorliklari bo’lgan Lyuy shi chunstyu ( janob Lyu yaning bahor va kuzi) va Xuaynan stzi (Xuaynanlik o’qituvchining asari)da kuzatish mumkin. Ularning birinchisida (2 – bob, 5-7) “Osmon ostining o’nta atoqli arboblari ro’yxati kiritilgan: 1) yon berishni ko’plarga o’rnak qilib ko’rsatuvchi Lao Szi, 2) insonparvarlikni ulug’lovchi Kungzi,⁸ 3) “mo’tadillik”ni ifodalovchi Modi, 4) ”soflik”ni ulug’lovchi Guan in, 5) “borliq”ni ulug’lovchi Le Stzi, 6) “tenglik”ni maqtovchi Tyan-pyan, 7) “egoizm - xudbinlik”ni sharaflovchi Yan Chju, 8)”kuch”ni ko’klarga ko’taruvchi Sun bin, 9)” Oldinga intilish”ni qo’llovchi Van byao, 10) “ergashish”ni ulug’lovchi Er lyan. Xuaynan stzi asarining umumlashtiruvchi yakuniy – 21 bobi tarkibida falsafa maktablarining vujudga kelishi ijtimoiy - tarixiy shart – sharoitlari to’g’risidagi g’oyalar keltirilgan bo’lib, ular quydagi tartibda ko’rsatilgan. 1) kungzichilik. 2) Moizm. 3) Daoni Legizm bilan uyg’unlashtirgan Guan stzi ta’limoti (er.av 4-3 asrlar). 4) kungzichilikni daosizm bilan uyg’unlashtirilgan va

⁷ Фэн Ю-лань. Краткая история китайской философии. - СПб, 1998. - C. 91.
⁸Быков Ф.С. Зарождение общественно-политической и философской мысли в Китае. - М., 1966. - C. 45.

39

_April 2021 _{www.oriens.uz}

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences