Vii bob. Tashqi siyosatning konstitutsiyaviy asoslari l-§. Tashqi s iy o s a t yuritish davlatn in g muhim va zifa si

6-§. 0 ‘zbekiston da chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘1- 
tnagan sh a x sla rn in g huquqini t a ’minlash
0 ‘zbekistonda faqat O'zbekiston fuqarolarigina emas, umu- 
man har qanday s h a x s n in g huquq va erkinliklari ta ’minlanadi. 
Shuning uchun Konstitutsiyada faqat fuqaro emas, shaxs, u ning 
hayoti, qadr-qimmati, s h a ’ni va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadri- 
yat hisoblanadi, deb ko'rsatilgan.
K onstitutsiyaning ikkinchi bo'limi “Inson va fuqarolarning 
asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari” deb atalgan bo'lib, ana 
shuning o'zi huquq va erkinliklar fuqaro bo'lmaganlarga ham taal- 
luqli ekanligini ko'rsatadi.
K onstitutsiyaning muqaddimasida O'zbekiston xalqaro huquq­
ning u m u m e ’tirof etilgan qoidalari ustunligini tan olishi belgi­
langan. Xalqaro huquqning um um e’tirof etilgan qoidalarida esa, 
har qanday shaxs, qayerda yashashidan, qaysi mamlakatning fuqa- 
rosi bo'lishidan q a t ’i nazar, huquq va erkinliklari ta ’minlanishi bel­
gilangan.
Xalqaro huquq qoidalaridan kelib chiqib, Konstitutsiyamizga 
“O'zbekiston Respublikasi hududidagi chet el fuqarolarining va 
fuqaroligi bo'lm ag an sh ax slarn in g huquq va erkinliklari xalqaro 
huquq norm alariga muvofiq ta ’minlanadi. Ular O'zbekiston Respub­
likasining Konstitutsiyasi, qonunlari va xalqaro shartnomalari bi­
lan belgilangan burchlarni ado etadilar”, degan qoida kiritilgan 
(23-modda).
O'zbekiston ishtirok etgan xalqaro va ikki tomonlama shartno- 
malarda inson huquqlarini hurmat qilishga sodiqlik mavjud va u 
m amlakatim izda turli sabablar bilan yashab turgan, chet el fuqaro­
lari, fuqaroligi bo'lm agan shaxslarning huquqlarini ta minlashga 
asos bo'ladi.
Xalqaro huquq qoidalarini e’tirof etish mamlakatimizdagi chet 
el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmagan shaxslarga barcha shaxsiy, iqti- 
sodiy huquqlaridan foydalanishga imkoniyat yaratilganligini bildiradi.
Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo lmagan shaxsiar yashash, 
daxlsizlik, vijdon erkinligi, mehnat qilish, bilim olish va hokazo 
huquqlarga ega va ular davlat tomonidan taminlanadi.
141
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Sud o rg anlari va boshqa huquqni m uhofaza qiluvchi organlar- 
ga ch et el fuqarolari ham da fuqaroligi b o 'lm ag an sh ax slarn i ham 
huquqlarini t a ’minlash, himoya qilish vazifasi yuklatilgan.
O 'z b ek isto n d a istiqomat qiluvchi va boshqa sab ab lar bilan 
O 'zb ek isto n d a bo'lib tu r g a n chet el fuqarolarining huquqlari shu 
m a m la k a tla rn in g O 'zb ek isto n d agi vakolatli o rg an lari tomonidan 
h am q o'shim cha himoya qilinadi, t a ’minlanadi. Bu borada xorijiy 
m a m la k a tla rn in g vakolatli o rganlari bilan ham korlik qilinadi.
Yuqorida tilga olingan O 'zbekiston Respublikasi Oliy Majli- 
sin in g inson huquqlari bo'yicha vakili (O m b u d sm an ) m am laka­
tim izda y ash ay o tga n chet el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmagan 
s h a x s la r n in g huquqlarini t a ’m inlashda ishtirok etadi. U nga bu 
borada tegishli vakolatlar va vazifalar y u k la n g an . “Oliy Majlis- 
n in g inson huquqlari bo'yicha vakili (O m b u d sm an ) to 'g ‘risida”gi 
Q o n u n n in g 2-moddasiga aso san, u O 'z bekistonda yashayotgan 
chet el fuqarolari va fuqaroligi b o 'lm ag an s h a x s la rn in g huquqlari 
buzilishi yu zasid an berilgan shikoyatlarni ko'rib chiqadi. Shikoyat 
yuzasid an , uni hal qilish m aqsadida, o'z tekshiruvini o'tkazadi. 
Shikoyat asosli bo'lsa, chet el fuqarosi yoki fuqaroligi bo'lmagan 
sh a x s n in g talabi qondiriladi, bu esa, u n in g huquqi buzilishining 
oldini oladi yoki huquqi buzilgan bo'lsa, buzilgan huquqi tiklanadi.