Viii bo'lim. Ochiq iqtisodiyot X alqaro m oliya tashkilotlari

Xalqaro valyuta fondi (XVF) 1945-yilda tashkil etilgan va unga 187 ta mam ­
lakat a’zo. XVFning maqsadi a’zo-m am lakatlar valyuta-moliya siyosatini muvofiq­
lashtirish, to‘lov balansini tartibga solish va valyuta kursining barqarorligini qo‘l- 
lab-quvvatlash uchun qarz berish hisoblanadi. Buning uchun fond to‘lov balansida 
qiyinchiliklar sezayotgan o‘z a’zolarini moliyalashtiradi, ularning xo‘ja lik yuritish 
usullarini yaxshilashga qaratilgan texnik yordam ko‘rsatadi.
Oxirgi o‘n yilda XVF ning moliyaviy vositachi va yirik kreditor sifatidagi roli 
oshdi. Q arzlar a’zo m am lakatlar badallaridan tashkil topgan um um iy resurslar 
hisobidan ham da SDR1 shartli birliklaridagi m axsus hisobdan berilishi m um kin 
(33.2.1-jadval).
1 
SDR — X X asrn in g 7 0 -yillaridan boshlab xalqaro rezerv to 'lo v m an b alari va qiym at o‘lchovi sifatida oltin 
o 'rn ig a ch iq arilg an sh artli ja m o a xalqaro v aly u ta birligi b o 'lib , 2014-yil 3 0-aprelda 1 SD R =0,64529 AQSh 
dollariga ten g b o ‘ldi.
Tashkil etish 
asoslari
Asosiy
vazifalari
Asosiy
shakllari
528

---

33-BOB. XALQARO IQTISODIY TASHKILOTLAR
33.2.1-jadval
XVF ning qarz olish to'g'risidagi Bosh shartnoma ishtirokchilari, mln. SDR
Qatnashchilar
Dastlabki holati 
(1962-1983-yy.)
Hozirgi holat 
(1983-2008-yy.)
Shved Riskbanki
79
383
Belgiya
143
595
Niderlandiya
244
850
Kanada
165
893
Shveysariya milliy banki
-
1020
Italiya
235
1105
Fransiya
395
1700
Buyuk Britaniya
565
1700
Yaponiya
1161
2125
Nemis Bundesbanki
1476
2380
AQSh
1883
4250
Jami
6344
17000
Saudiya Arabistoni (assotsiatsiyalashgan kredit 
shartnomasi)
1,500
Manba: www.imf.org
XVF xalqaro valyuta tizim ining barqarorligini ta’m inlash maqsadida quyidagi 
mexanizm lar bo'yicha qarz beradi:
1. Q a rz olish to ‘g ‘risid a g i bosh sh a rtn o m a. Ushbu shartnom a 1962-yilda qabul 
qilingan bo‘lib, unda 11 ta ishtirokchi qatnashadi.
2. Q a r z la r to ‘g ‘risid a g i y angi sh a rtn o m a . Ushbu shartnom a 1997-yilda qabul 
qilingan bo‘lib, unda 25 ta davlat va m uassasalar ishtirok etadi.
XVF a’zo m am lakatlarning moliyaviy mablag‘larga bo‘lgan ehtiyojini qondirish 
uchun turli qoidalar yoki «m exanizm lar» doirasida kreditlar beradi.
Kreditlarni berish va qaytarish to'lov balansi muammosining xususiyatlari ham ­
da holatlariga bog'liq tarzda farqlanadi (33.2.2-jadval).