Vikipediya, ochiq ensiklopediya Axborot xavfsizligi

Tashkiliy himoya – ishlab chiqarish faoliyatini va ijrochilarning o‘zaro munosabatlarini qonuniy asosda tartibga solish tizimi bo‘lib, bu maxfiy ma’lumotlarga noqonuniy egalik qilishni, ichki va tashqi tahdidlarning namoyon bo‘lishini istisno qiladigan yoki sezilarli darajada to‘xtatuvchi tizimdir. Tashkiliy himoya quyidagilarni ta’minlaydi:

• 
  xavfsizlikni tashkil etish, rejim, xodimlar va hujjatlar bilan ishlash;
  
• 
  tadbirkorlik faoliyati uchun ichki va tashqi tahdidlarni aniqlashda texnik xavfsizlik uskunalari va axborot-tahliliy faoliyatdan foydalanish ^[63].
  

Asosiy tashkiliy faoliyatga quyidagilar kiradi:

• 
  Rejim va himoyani tashkil etish. Ularning maqsadi shaxslarning hududga va binolariga ruxsatsiz, yashirin kirish imkoniyatini yo‘q qilishdir;
  
• 
  Xodimlarni tanlash va joylashtirishni nazarda tutuvchi xodimlar bilan ishlashni tashkil etish, shu jumladan xodimlar bilan tanishish, ularni o‘rganish, maxfiy axborot bilan ishlash qoidalariga o‘rgatish, axborotni muhofaza qilish qoidalarini buzganlik uchun javobgarlik choralari bilan tanishtirish va boshqalar;
  
• 
  Hujjatlar va hujjatlashtirilgan axborot bilan ishlashni tashkil etish, shu jumladan hujjatlar va maxfiy axborot tashuvchilarni ishlab chiqish va ulardan foydalanishni tashkil etish, ularni hisobga olish, rasmiylashtirish, qaytarish, saqlash va yo‘q qilish;
  
• 
  Maxfiy ma’lumotlarni yig‘ish, qayta ishlash, to‘plash va saqlash uchun texnik vositalardan foydalanishni tashkil etish;
  
• 
  maxfiy axborotga nisbatan ichki va tashqi tahdidlarni tahlil qilish va uning himoyasini ta’minlash chora-tadbirlarini ishlab chiqish bo‘yicha ishlarni tashkil etish;
  
• 
  xodimlarning maxfiy ma’lumotlar bilan ishlashi, hujjatlar va texnik vositalarni hisobga olish, saqlash va yo‘q qilish tartibi ustidan tizimli nazoratni amalga oshirish bo‘yicha ishlarni tashkil etish.
  

Barcha holatlarda, tashkiliy chora-tadbirlar ushbu tashkilot uchun ma’lum sharoitlarda axborot xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan o‘ziga xos shakl va mazmunga ega.
Korxonaning axborot xavfsizligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Korxona axborot xavfsizligi – bu uning maxfiyligi, yaxlitligi, haqiqiyligi va mavjudligini ta’minlaydigan korporativ ma’lumotlar xavfsizligi holati. Korxona axborot xavfsizligi tizimlarining vazifalari har xil:

• 
  ommaviy axborot vositalarida ma’lumotlarning xavfsiz saqlanishini ta’minlash;
  
• 
  aloqa kanallari orqali uzatiladigan ma’lumotlarni himoya qilish;
  
• 
  zaxira nusxalari, falokatlarni tiklash va boshqalar.
  

Korxonaning axborot xavfsizligini ta’minlash faqat himoyaga tizimli va kompleks yondashuv orqali amalga oshiriladi va UPS ma’lumotlar xavfsizligiga ta’sir qiluvchi va yil davomida amalga oshiriladigan barcha muhim voqealar va shartlarning doimiy to‘liq monitoringini o‘z ichiga oladi ^[64].
Korxonaning axborot xavfsizligiga korporativ ma’lumotlarni himoya qilishga qaratilgan tashkiliy va texnik chora-tadbirlarning butun majmuasi orqali erishiladi. Tashkiliy chora-tadbirlarga har xil turdagi axborotlar, AT xizmatlari, xavfsizlik vositalari va boshqalar bilan ishlash bo‘yicha hujjatlashtirilgan tartib va qoidalar kiradi. Texnik chora-tadbirlarga apparat va dasturiy ta’minotdan foydalanishni nazorat qilish, oqish monitoringi, virusga qarshi himoya, xavfsizlik devori, elektromagnit nurlanishdan himoya qilish va boshqalar kiradi ^[65].
Axborot xavfsizligini ta’minlash doimiy jarayon bo‘lib, besh asosiy bosqichni o‘z ichiga oladi:

1. 
   xarajatlar smetasi;
   
2. 
   xavfsizlik siyosatini ishlab chiqish;
   
3. 
   siyosatni amalga oshirish;
   
4. 
   mutaxassislarni malakali tayyorlash;
   
5. 
   audit.
   

Axborot xavfsizligini ta’minlash jarayoni mulkni baholashdan, tashkilotning axborot aktivlarini, ushbu ma’lumotlarga tahdid soluvchi omillarni va uning zaifligini, tashkilot uchun umumiy xavfning ahamiyatini aniqlashdan boshlanadi. Mulkga qarab, ushbu aktivlarni himoya qilish dasturi tuziladi. Xavf aniqlangan va miqdori ochiqlangandan so‘ng ushbu xavfni kamaytirishning iqtisodiy jihatdan samarali qarshi choralari tanlanishi mumkin.
Axborot xavfsizligini baholashning maqsadlari:

• 
  axborot aktivlarining qiymatini aniqlash;
  
• 
  ushbu aktivlarning maxfiyligi, yaxlitligi, mavjudligi va/yoki identifikatsiya qilinishiga tahdidlarni aniqlash;
  
• 
  tashkilotning amaliy faoliyatidagi mavjud nnuqsonlarni aniqlash;
  
• 
  tashkilotning axborot aktivlari bilan bog‘liq risklarini aniqlash;
  
• 
  mavjud ish amaliyotida xavflar hajmini maqbul darajada kamaytiradigan o‘zgarishlarni taklif qilish;
  
• 
  xavfsizlik loyihasini yaratish uchun asos yaratish.
  

Baholashning beshta asosiy turi:

• 
  Tizim darajasida zaifliklarni baholash. Kompyuter tizimlari ma’lum zaifliklar va oddiy muvofiqlik siyosatlari uchun tekshiriladi.
  
• 
  Tarmoq darajasida baholash. Mavjud kompyuter tarmog‘i va axborot infratuzilmasi baholanadi, xavf zonalari aniqlanadi.
  
• 
  Tashkilot ichidagi xavflarni umumiy baholash. Uning axborot aktivlariga tahdidlarni aniqlash uchun butun tashkilot tahlil qilinadi.
  
• 
  Audit. Tashkilotning mavjud siyosati va ushbu siyosatga muvofiqligi tekshiriladi.
  
• 
  Penetratsiya testi. Tashkilotning simulyatsiya qilingan kirishga javob berish qobiliyati o‘rganiladi.
  

Baholash jarayonida quyidagi hujjatlar tekshirilishi lozim:

• 
  Xavfsizlik siyosati;
  
• 
  axborot siyosati;
  
• 
  zaxira siyosati va protseduralari;
  
• 
  ishchining ma’lumotnomasi yoki ko‘rsatmalari;
  
• 
  ishchilarni yollash va ishdan bo‘shatish tartibi;
  
• 
  dasturiy ta’minotni ishlab chiqish metodologiyasi;
  
• 
  dasturiy ta’minotni o‘zgartirish metodologiyasi;
  
• 
  telekommunikatsiya siyosati;
  
• 
  tarmoq diagrammalari.
  

Yuqoridagi siyosat va protseduralar amalga oshirilgandan so‘ng, har birining tegishliligi, qonuniyligi, to‘liqligi va dolzarbligi tekshiriladi, chunki siyosat va protseduralar hujjatda belgilangan maqsadga muvofiq bo‘lishi kerak.
Baholashdan so‘ng kutilayotgan xavfsizlik holati va zarur ishlar ro‘yxatini belgilaydigan siyosat va tartiblarni ishlab chiqish lozim. Chunki, hech qanday siyosat bo‘lmasa, tashkilot samarali UPS dasturini ishlab chiqadigan va amalga oshiradigan reja ham bo‘lmaydi.
Axborot xafsizligini ta’minlashda quyidagi siyosat va tartiblarni ishlab chiqish lozim:

•