Введение в изучение сосудистой системы

Мавзу:Юракнинг утказувчи тизими,ритм тикланиши ва текшириш усуллари.

• Бажарди:
• Omonov Shahgʻzod

Юракнинг тузилиши

• Юрак қон айланиш системасининг марказий аъзоси бўлиб, у мушакдан тузилган. Унинг торайган учи (apex cordis) чапга, пастга ва олдинга, кенг аcоси (basis cordis) юқорига ва орқага қараган. Юракнинг ўртача огирлиги эркакларда 300 гр, аёлларда 250 гр, узунлиги 10-15 см бўлади

Юрак ва йирик қон томирлар
Юракнинг хар-хил даражада кўндаланг кесмаси

Юрак деворининг тузилиши

• Юрак девори 3 қаватдан иборат. Ички юпқа эндокард (endocardium) юракни ички томондан қоплайди. Ўрта қават миокард (myocardium) юракнинг кўндаланг-тарғил мушагидан тузилган. Юрак деворининг ташқи қавати эпикард (epicardium) миокардни устидан қоплаб турувчи юрак халтасининг висцерал варағидан иборат

Юрак ритмининг бузилиши нормал юрак уриши турли сабабларга кўра бузилади. Кейин юрак жуда секин уради (брадикардия), жуда тез (тахикардия) ёки тартибсиз (аритмия). Юрак уришини қўзғатадиган электр импульслари шаклланишида бузилишлар ва бу импульсларнинг узатилишида бузилишлар мавжуд.

Кардиал аритмияларни иккита асосий тоифага бўлиш мумкин. Агар юрак жуда тез урилса (дақиқада 100 мартадан ортиқ), шифокорлар биттаси ҳақида гапиришади Тахикардия. Бошқа томондан, жуда секин юрак уриши (дақиқада 60 мартадан кам) дейилади Брадикардия. Шифокорлар тегишли брадикардияни фақат юрак уриши секинроқ бўлганида кўришади (дақиқада камида 50 мартадан кам.

Шуни унутмаслик керакки, баъзи яхши тарбияланган қалблар (спортчилар) касал бўлмасдан шунчалик секин уришади. Агар тез юрак уриши кутилмаганда рўй берса, аввал маълум маневралар пульсни секинлаштирадими ёки йўқлигини текшириб кўришингиз мумкин. Масалан, юзингизга ёки бўйнингизга муз тўплами қўйишингиз ёки нафасингизни ушлаб турганда нафасингизни ушлаб туришингиз мумкин.

Бу томирлардаги махсус сенсорларни безовта қилади. Улар марказий асаб тизимига тескари алоқани беради, бу эса вагус нерви орқали юрак фаолиятини камайтиради. Баъзида шифокорлар, шунингдек, юрак аритмиясини олдини оладиган ёки ҳеч бўлмаганда ўз ичига олган дориларни буюришлари керак.

Кардиал аритмия турига қараб, улар доимий равишда ёки фақат ғайритабиий юрак уриши пайдо бўлганда олинади. Тўғри воситани танлаш мураккаб ва кўплаб омилларга боғлиқ. Маълум Дори-дармонюрак ритмининг бузилиши учун ишлатиладиганлар:

Бета блокерлар (юрак уришини бошқаради ва умуман пасайтиради) ўхшаш суправентрикуляр тахикардия учун) Калий канал блокерлари (масалан, атриял фибрилацияга мўлжалланган амиодарон) Калтсий канал блокерлари (масалан, верапамил)

Дигиталис (атриял тахикардияни пасайтиради, айниқса бета блокерлар этишмовчилигида ёки паст қон босими улардан фойдаланишга йўл қўймаса яхши бўлади) Атропин каби парасемпатолитиклар ёки орсипреналин каби симпатомиметика (брадикардия учун)

Юракни текшириш усуллари

• Юрак бўшлиғи ва унинг йирик қон томирлари уни ўраган ўпка тўқимаси соясида аниқ гомоген соя беради. Юракнинг ўзини сояси билан унинг йирик қон томирлари сояси ўртасидаги чегара юрак-томир силуэтининг энг торайган қисмига тўғри келиб, юрак бели деб аталади. Юрак жойлашишининг 3та асосий: қия, кўндаланг ва вертикал шакллари учрайди

Юракнинг рентген анатомияси

Юрак электрокардиограммаси Бу усул юракни ўрганишдаги асосий вазифадир. Тўғри ЭКГ юқумли ҳолатида чиқарилиши керак, электродлар беморга бириктирилади ва унинг ёрдамида юракнинг электр фаолияти аниқланади. Барча маълумотлар қоғоз каскасида сақланади. ЭКГ қуйидагиларни тан олишга имкон беради:

юрак ҳажмини ўзгартириш; кўкрак бўшлиғида юракнинг жойи; аритмия; миёкарднинг ишемик аралашуви; юрак хуружларига чалинган излар; миёкард инфарктининг белгилари аниқланади .

Эътиборингиз учун рахмат!