Władza Mgr Magdalena Szpunar

Władza

• Mgr Magdalena Szpunar

Po co ludziom władza?

• Przyczyny autoteliczne: posiadanie jej daje poczucie siły, przewagi, potęgi, znaczenia oraz bezpieczeństwa

• Przyczyny instrumentalne: jest wymienialna na inne dobra, podnosi szanse dostępu do cennych dóbr ( wyższe zarobki, możliwości manipulacji, lepsze informacje, kontakty osobiste)

Władza – dobro rzadkie

• Jest dobrem rzadkim – może istnieć wtedy, gdy mają ją niektórzy, a inni są jej pozbawieni – muszą być ci, którzy rządzą i ci którzy są rządzeni

• Gdyby wszyscy mieli władzę, władza z samej definicji nie istniałaby

Władza wg. P. Blau

• Władza rodzi się z nierównorzędnych, niezrównoważonych, pozbawionych wzajemności asymetrycznych relacji międzyludzkich

• Interakcje między ludźmi sprowadzają się do wymiany jakichś dóbr czy wartości, niekoniecznie materialnych

Poddajemy się władzy partnera, gdy:

• Nie możemy zapłacić lub zrewanżować się za otrzymywane przez partnera dobra lub usługi

• Partner ma monopol na potrzebne nam dobra bądź usługi

• Nie możemy się obejść bez tych dóbr

• Nie mamy możliwości wymuszenia tych dóbr, czy usług siłą lub przemocą

Posiadający władzę, aby ją umocnić musi

• Nie przyjmować za swoje dobra, czy usługi niczego innego jak podległość (obojętność na próby odwzajemniania w innej „walucie”)

• Monopolizować własne dobra, czy usługi, odcinając podległych sobie od dostępu do alternatywnych źródeł

• Wzmagać przez indoktrynację lub propagandę poczucie niezbędności oferowanych dóbr i usług

• Zabezpieczyć się przed możliwością buntu

Aby uniezależnić się od władzy należy:

• Zwiększać zasób strategicznych dóbr, które mogą być wymienione za wolność

• Pozyskiwać innych źródeł potrzebnych dóbr, czy usług – likwidować monopol władcy

• Uczyć się rezygnacji z dóbr, czy usług, za które nie można zapłacić inaczej niż zniewoleniem, uniezależnić się

• Zwiększać własną siłę nacisku na partnera, aż do możliwości zdobycia potrzebnych dóbr, czy usług przemocą

Czym jest władza?

• Władza to relacja między jednostkami, w której istnieje prawdopodobieństwo, że jedna z nich przeprowadzi swą wolę mimo oporu drugiej /M. Weber/

• Władza to zdolność narzucenia swojej woli / R. Merton/

• Władza to kontrola nad działaniami innych /Parsons/

• Władza to możliwość podejmowania wiążących decyzji /Lasswell/

• Wymuszenie zgodnego ze swoimi intencjami zachowania innych /Shils/

Władza legalna

• Umocowana prawnie lub tradycjonalnie np. uznanie świętości praw, bądź tradycji

• Prerogatywy władcze, a także selekcja tych osób jest ściśle określona przez prawo

• Osoby u władzy mają określone kompetencje, a objęcie ich pozycji określa prawo tj. nominacja, wybory, powołanie do służby, czy zatrudnienie

Władza legalna

• Wg. M. Webera władzą legalną jest przede wszystkim władza biurokratyczna oparta o normy prawne i kompetencje osób ją sprawujących

Władza tradycyjna

• Ma umocowanie w regułach, ale nie w przepisach prawnych

• Powszechnie przyjmowane i usankcjonowane swoją trwałością sposoby realizowania i wyłaniania władzy np. władza starszyzny w plemieniu, ojca w rodzinie patriarchalnej

Władza charyzmatyczna

• Oparta na osobistej relacji pomiędzy sprawującymi władzę, a podporządkowanymi

• Charyzma opiera się na pewnych szczególnych zdolnościach, talentach, interpretowanych często jako ponadludzkie

Lech Wałęsa

Aleksander Kwaśniewski

Władza tradycyjna

Jan Paweł II

Przywództwo

• Wyłanianie się przywódców jest konieczne z powodu:

• Potrzeby koordynacji działań zmierzających do realizacji celów grupowych

• Potrzeby zapewnienia integracji i spoistości grupy

• Z potrzeby afirmowania ważnych dla grupy ideałów poprzez dostarczanie wzorów osobowych

Jaka władza?

• Władza eksperta: oparta o najlepszą wiedzę i umiejętności

• Władza wodzireja: oparta o osobę o zdolnościach towarzyskich i animatorskich

• Władza moralizatora: oparta o osobę, która stanowi wzorzec do naśladowania

Kryteria wyłaniania przywódcy

• Zewnętrzne: związane ze statusem danej jednostki w społeczeństwie np. zasoby materialne, prestiż, sława, znaczne wpływy, wiedza

• Wewnętrzne: związane z działaniami w grupie np. wysoki stopień pewności siebie, dominujący charakter

Style przywództwa

• Autokratyczny: sprawuje władzę samodzielnie i monopolistycznie, stoi ponad grupą

• Demokratyczny: koordynuje, doradza, sugeruje decyzje członkom grupy

• Permisyjny: realizuje ustalenia swobodnie podjęte przez grupę i minimalnie wpływa na proces decyzji w grupie

Najlepsze przywództwo?

• O sukcesie przywództwa decyduje:

• Efektywność zadaniowa pozwala członkom realizować swoje instrumentalne cele

• Autoteliczne satysfakcje z uczestnictwa płynące ze spoistości grupy, jej zintegrowania wysokiego morale

Dwa typy przywódców

• Nawet w zbiorowościach przypadkowo dobranych ludzi dobranych do celów eksperymentalnych, spontanicznie wyłaniają się dwie role przywódcze. Jedna z osób jest skierowana na zorganizowanie działań, a druga dba o dobrą atmosferę

• Są to dwie funkcje władzy tj. organizowanie zbiorowych działań oraz likwidowanie konfliktów

Społeczne źródła władzy

• Bogactwo

• Prestiż

• Sprawność organizacyjna

• Własność środków produkcji

• Przewaga liczebna

Jak ją osiągnąć?

• Poprzez zastosowanie środków przymusu bądź groźby ich użycia

• Posłuszeństwo wynika z uznania czyichś uprawnień do wydawania poleceń – władza prawomocna